Inaczej o Szerszniku. Wybitny gospodarz czy surowy nauczyciel?

Pomnik księdza Leopolda Szersznika w Parku Pokoju został odsłonięty w 2006 roku. fot. Qasinka, Wikimedia Commons.

W dawniejszych opracowaniach Cieszyn przełomu XVIII i XIX wieku jawi się jako prowincjonalna dziura, którą rozjaśniała tylko osoba Leopolda Szersznika. Dziś już wiadomo, że pewne środowisko intelektualne tutaj funkcjonowało, co nie znaczy, że było dobrze. Cieszyn nie był wielkim ośrodkiem kultury i nauki i kiedy w 1775 roku 28-letni Szersznik wracał w rodzinne strony, nie traktował tego jako spełnienia marzeń. Chciał być misjonarzem w Chinach, dlatego wstąpił do jezuitów. Jednak zakon został rozwiązany w 1773 roku, co przekreśliło plany młodego cieszyniaka.

Mimo że Cieszyn nie dawał wielkich możliwości rozwoju, ksiądz Leopold Szersznik nie zmarnował swoich talentów. Wystarczy zajrzeć do dowolnego opracowania, aby się o tym przekonać: założenie pierwszego w mieście muzeum - Szersznik; pierwszy słownik biograficzny mieszkańców Księstwa Cieszyńskiego - Szersznik; początek walki z prawnym absurdem, polegającym na tym, że polskie dzieci na Śląsku Cieszyńskim musiały uczyć się z czeskich podręczników - znowu Szersznik.

To taki wręcz pomnikowy Szersznik, jakiego można odnaleźć na kartach słowników i encyklopedii. Tymczasem mieszkańcy Cieszyna kojarzyli go także jako surowego i wymagającego nauczyciela w gimnazjum katolickim. Uważał, że uczniowie mają za dużo czasu, dlatego skasował im ferie z okazji świąt Bożego Narodzenia (wolne zostawił tylko dni 25 i 26 grudnia). Nie był zadowolony z faktu, że niektórzy rodzice pozwalają swoim dzieciom chodzić na zabawy taneczne i do teatru. Narzekał na uczniów, którzy obrażali profesorów, prześladowali donosicieli w swoim gronie, oszukiwali, oddawali się hazardowi i niewiele robili sobie z nakładanych kar. Trudno się im dziwić, bo przykładowo kiedy w 1790 roku jeden z uczniów pojechał do swojej dziewczyny 5 mil konno aż na pruski Śląsk, to dostał reprymendę i został wpisany do "księgi hańby".

Leopold Szersznik kupił sobie kilka sąsiadujących ze sobą posiadłości w Cieszynie. Na jednej z nich znajdowały się ruiny starej cieszyńskiej szubienicy. Ksiądz urządził ogród, który w 1790 roku oddał do użytku publicznego. Dwanaście lat później musiał go sprzedać z powodu szykan sąsiadów. Drugim powodem była potrzeba zdobycia środków na fundację na utrzymanie zbiorów muzealnych i bibliotecznych. Założone w 1802 roku publiczne muzeum, znane dziś jako Muzuem Śląska Cieszyńskiego, było jedną z pierwszych tego typu placówek w Europie Środkowej.