, piątek 29 marca 2024
Cieszyński precedens z 1918 roku
Czym kierowali się mężczyźni, świadomie rezygnujący z części władzy? Czy kobiety były u nas wtedy tak aktywne, że panowie postanowili podzielić się z nimi władzą? fot: cieszyn.pl



Dodaj do Facebook

Cieszyński precedens z 1918 roku

WŁADYSŁAWA MAGIERA
Jedną z reakcji na publikowane przez nas od niedawna felietony jest list, który przyszedł do naszej redakcji. Publikujemy wypowiedź na temat pozycji kobiet na Śląsku Cieszyńskim i okolicznościach powstania Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego.

- W nawiązaniu do felietonów, które zaczęły się ukazywać, mam tutaj historyczną refleksję, która powinna być wreszcie szerzej promowana, bo ten fakt pokazuje, gdzie jesteśmy na naszym Śląsku i nagłośniony wpisałby się świetnie w promocje regionu, bo kilkadziesiąt lat do przodu przed innymi regionami to dużo - pisze we wstępie swojego listu Władysława Magiera, cieszynianka, historyk, która zajmuje się promocją Cieszyna i regionu Śląska Cieszyńskiego, a w szczególności interesują ją zasłużone dla regionu kobiety.

19 października 1918 roku powstała Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego, pierwszy rząd lokalny na ziemiach polskich. Ta reprezentacja ludności polskiej nie była organem wybieranym, jej skład przywódcy partii politycznych ustalili na spotkaniu 12 października. Na tym zebraniu byli obecni tylko mężczyźni. Rada początkowo liczyła 21 osób, a na czele stało 3 prezesów reprezentujących trzy siły polityczne, które ją tworzyły. Byli to: dr Jan Michejda z Polskiego Zjednoczenia Narodowego, ks. Józef Londzin ze Związku Ślaskich Katolików i Tadeusz Reger z Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej.

Politycy na tymże zebraniu przyjęli również zasadę, że na każdych sześciu mężczyzn należy powołać jedną kobietę i dlatego kobiety stanowiły 14,5% składu Rady. (W roku 2014 w senacie RP zasiadało 16% kobiet, a w senacie Republiki Czeskiej 10,3%, zaś pierwsza kobieta została ministrem w Polsce w 1956 roku, następna dopiero w 1976 roku). Należało by się zastanowić, dlaczego u nas cały wiek temu dopuszczono kobiety do lokalnego rządu? Czym kierowali się mężczyźni, świadomie rezygnujący z części władzy? Czy kobiety były u nas wtedy tak aktywne, że panowie postanowili podzielić się z nimi władzą? Odpowiedzi jednoznacznej na te pytania nie ma. Prawdopodobnie mężczyźni, a przynajmniej ich część, na Śląsku Cieszyńskim już na początku XX musiała traktować kobiety jako równorzędnych partnerów i na tyle, na ile było to możliwe, wprowadziła je do kolegialnego rządu.

Jakie pobudki kierowały powołującymi Radę, nie dowiemy się chyba nigdy. W protokołach nie odnotowano motywów decyzji, nie znaleziono też wyjaśnień we wspomnieniach uczestników tamtych wydarzeń. Prawdopodobnie cały splot różnych sytuacji i warunków leżał u podstaw podjęcia tej decyzji, która w ówczesnych realiach politycznych była naprawdę wyjątkowa, bowiem w państwie austro-węgierskim kobiety nie miały wtedy nawet praw politycznych. Stworzono wyjątkowy precedens wyprzedzający o dziesiątki lat sytuację nie tylko na ziemiach polskich, ale i w Europie, bo tam również w 1918 roku i jeszcze długo później dla kobiet nie było miejsca w rządach.

Nazwiska członków Rady są znane od stu lat i dla nas jest rzeczą normalną, że były tam kobiety. Natomiast wtedy było to posunięcie rewolucyjne i mam nadzieję, że za trzy lata, kiedy obchodzić będziemy setną rocznicę powołania Rady, ktoś wreszcie nada tej decyzji odpowiednią rangę, bo nie ma nigdzie podobnego odpowiednika. Było to wydarzenie bez precedensu w tamtych czasach.

Do Rady weszły: Zofia Kirkor-Kiedroniowa, którą jako przedstawicielkę Związku Polek powołano z PZN, nazywanego też stronnictwem michejdowskim, do którego jednak formalnie nie należała, Dorota Kluszyńska, zasłużona działaczka kobieca i bliska współpracowniczka Tadeusza Regera oraz Maria Sojkowa, którą wprowadził ks. Józef Londzin. Dwie pierwsze były bardzo aktywnymi uczestniczkami prac Rady.

Do tej pory, pisząc o Radzie, używano określenia pierwszy polski rząd i może dlatego, że był pierwszy nie analizowano już dalej jego wyjątkowości, a jest się nad czym zastanawiać. Okazuje się więc, że tematyka dotycząca kobiet, chociaż obecnie modna, nie jest szczególnie znana ani zbadana. Jeśli zaś bliżej przyjrzeć się znaczeniu i osiągnięciom kobiet na Śląsku Cieszyńskim, możemy dojść do bardzo ciekawych wniosków, które pokażą w nowym świetle nie tylko pozycję kobiet, ale i Ziemi Cieszyńskiej, powiedzą wiele o naszej regionalnej tożsamości. Zresztą kobiety na naszym Śląsku i w wielu innych przestrzeniach również wyprzedzały epokę, w której przyszło im żyć, a przykładów nowatorskich kobiecych działań można by podać wiele. Włączenie kobiet do prac Rady, chociaż było decyzją mężczyzn, potwierdza jednak pozycję kobiet na Śląsku Cieszyńskim.

Dużo się ostatnio słyszy o parytetach, czyli odpowiedniej liczbie kobiet w gremiach decyzyjnych czy na listach wyborczych, pisze się o tym, jak ułatwić kobietom drogę do kariery, jednak na Śląsku Cieszyńskim temat ten nie jest nowy, podobne działania podejmowano tutaj już 100 lat temu.

Komentarze: (3)    Zobacz opinię czytelników (0)    Dodaj opinie
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy pozostawionych przez internautów. Komentarz dodany przez zarejestrowanego użytkownika pojawi się na stronie natychmiast po dodaniu. Anonimowy komentarz zostanie opublikowany z opóźnieniem, po jego akceptacji przez redakcję. Komentarze niezgodne z regulaminem będą usuwane.

Co dało Księstwu Cieszyńskiemu przyłączenie do Polski? Nacjonalizacje cieszyńskiego majątku, wywiezienie zbiorów muzealnych, marginalizacja regionu....

Mamy tu jasny dowód na przenikliwość tow. Lenina, który przed 100 laty przewidział, że w najlepszym z ustrojów rządzić będzie mogła nawet kucharka. A jeśli sprzeć na polską scenę polityczną, także tę lokalną, zobaczymy, że aż się na niej roi od kucharek.

No tak. Być może to właśnie ten mały, bo zaledwie 14,5 procentowy parytecik ruszył lawinę parytetową i po prawie 100 latach doprowadził do oszałamiającego sukcesu jakim jest bez wątpienia zsiadanie na fotelu premiera naszego kraju Ewy Kopacz z małego Szydłowca.

Dodaj komentarz

Zawartość pola nie będzie udostępniana publicznie.
  • Adresy internetowe są automatycznie zamieniane w odnośniki, które można kliknąć.
  • Dozwolone znaczniki HTML: <em> <strong> <cite> <code> <ul> <ol> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Znaki końca linii i akapitu dodawane są automatycznie.

Więcej informacji na temat formatowania

Image CAPTCHA
Wpisz znaki widoczne na obrazku.
reklama
reklama