Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura - w rocznicę cierlickiej tragedii

"Międzynarodowe zawody lotnicze obejmowały 3 kategorie konkurencyj, najpierw zawody eliminacyjne, obejmujące m. innemi próbę najmniejszej szybkości, potem wielki rajd wokoło Europy na linji Berlin-Warszawa-Kraków-Rzym-Lion-St.Gallen-Paryż-Kopenhaga-Goeteborg-Kopenhaga-Berlin, wreszcie zawody szybkościowe naokoło Berlina. Oczy całej Europy skierowane były w stronę Berlina, skąd spodziewano się wyników tegorocznego challenge" (Księga Pamiątkowa Górnego Cierlicka).

"Kiedy srebrno-biały aparat konstrukcji sekcji aeronautycznej politechniki warszawskiej "R. W. D." przeleciał linję lotu, pilotowany przez Żwirkę, któremu towarzyszył w całym raidzie konstruktor samolotu inż. Wigura, zwycięstwo Polski było ostatecznie zadecydowane. Rozentuzjazmowani rodacy wynieśli na rękach zwycięskiego pilota wśród okrzyków powitalnych ze strony zgromadzonej sportowej publiczności niemieckiej. Żwirko oblężony został przez dziennikarzy, fotografów prasowych i reporterów filmowych, dziękując z zakłopotanym uśmiechem za owację" ("Nasz Kraj", nr 60 z 2 IX 1932).

"Jaka sława spotkała nasz naród, kiedy na centralnem lotnisku w Tempelhofie pod Berlinem rozległy się dźwięki polskiego hymnu narodowego, odegranego dla uczczenia zwycięzstwa, które okryło chwałą lotnictwo polskie. Zwyciężył pilot polski p. por. Żwirko, któremu towarzyszył w całym raidzie konstruktor samolotu inż. Wigura" (Kronika Cierlicka Górnego).

"W tej chwili stanął przed naszym pięknym mikrofonem ten, którego nazwano najzupełniej słusznie najlepszym lotnikiem Europy: zwycięzca międzynarodowego rajdu tegorocznego porucznik Franciszek Żwirko. Mamy w tej chwili szczęście powitać naszego bohatera przestworzy w towarzyskie jednego z konstruktorów zwycięskiej polskiej maszyny, inżyniera Wigury, w studiu wileńskiej radiostacji” (Witold Hulewicz, Polskie Radio).

"Oto bratni naród czeski zaprosił polskich lotników do Pragi na dzień 11 września 1932 r. Czeski Aeroklub pragnął widzieć i powitać szczególnie zwycięzców zawodów, por. Żwirkę i inż. Wigurę, ciesząc się z ich zwycięzstwa, boć to przecież wielka sława dla całej Słowiańszczyzny" (Księga Pamiątkowa Cierlicka Górnego).

"Wspomniani zdążali z Warszawy do Pragi Czeskiej na zawody lotnicze, zaproszeni przez władze czeskie. Nad Cieszynem przelecieli około godz. 8 rano. Za kilkanaście minut niestety dostali się w straszny wicher, który był bezpośrednim powodem strasznej katastrofy" ("Poseł Ewangelicki", nr 38 z 17 IX 1932, s. 2).

"Według obserwacji osób, powodem tragicznej katastrofy mogła być tylko burza, która zerwała się około 8 godziny nad Cierlickiem i okolicą i która drzewa łamała i z korzeniami wyrywała." ("Nasz Kraj", nr 62 z 16 IX 1932).

"Naroz kole ósmej godziny zaczeno fukać, wioć, aż szyby brzeńczały, hrube strómy sie ogibały ku samej ziemi, jednym razem sie zdało, że bai czlowieka obali na ziem, nic dziwnego, że tako przeokropeczno siła taki mały korab ściepała w okamigu na ziem. Borocy, nie myśleli, że ich to smiecie na dycki." (Jónek, "Gwiazdka Cieszyńska", nr 73 z 16 IX 1932).

"Najlepszym dowodem, że lotnicy walczyli z huraganem było, iż lecąc w kierunku Ostrawy mniejwięcej nad Suchą i Szumbarkiem, zawrócili z drogi, lecąc w kierunku Cieszyna" ("Nasz Kraj", nr 62 z 16 IX 1932).

"Los chciał, że samolot ten, zbudowany do zawodów a więc lekki, doznał wskutek panującej wichury silnego uszkodzenia (złamało się skrzydło) i runął w lasku p. Michla na Kościelcu w Cierlicku Dolnem na ziemię, łamiąc silne świerki a równocześnie kopiąc grób bohaterom przestworza" (Księga Pamiątkowa Górnego Cierlicka).

"Samolot, rozbijając się o drzewa, rozpadł się w kawałki, ciała lotników wyrzucone zostały z kabiny o kilka metrów od samolotu" ("Nasz Kraj", nr 62 z 16 IX 1932).

"Ciała lotników, a zwłaszcza inż. Wigury, były zupełnie zniekształcone i zmasakrowane. W pierwszej chwili myślano, że zginął tylko 1 lotnik, ale później znaleziono w młodym zagajniku, 10 m od aparatu, zwłoku porucznika Żwirki w kałuży krwi, a wokoło rozrzucone części samolotu” („Poseł Ewangelicki", nr 38 z 17 IX 1932).

"Szczątki tragicznie zaginionych lotników polskich umieszczono w kostnicy ma Kościelcu" (Księga Pamiątkowa Górnego Cierlicka).

"W poniedziałek przybyły na miejsce komisje rzeczoznawców z Pragi i Warszawy, które badały rzeczywiste przyczyny katastrofy, odbyły oględziny lekarskie, ażeby zwłoki było można przewieźć. Przybyła także do Kościelca żona ś. p. Żwirki i siostry ś. p. inż. Wigury. Około południa przywieziono z M. Ostrawy trumny, do których natychmiast włożono zwłoki na cmentarzu. Nakryto trumny polskiemi kolorami państwowemi" ("Nasz Kraj", nr 62 z 16 IX 1932).

"Po odbyciu ceremonij kościelnych, które wykonał już chorobliwy Ks. Oskar Zawisza odwieziono zwłoki do Č. Těšína, skąd przy udziale szerokich mas obywateli Śląska Cieszyńskiego, zastępców władz politycznych i wojskowych, w towarzystwie honorowego plutonu wojska czeskiego i orkiestry wojskowej przewiezione zostały przez główny most do Cieszyna i oddane polskim władzom" (Księga Pamiątkowa Górnego Cierlicka).

"Wzdłuż całej drogi aż do granicy stał lud, a na wzniesieniach, poręczach, oknach, na słupach telegraficznych, gdzie kto się mógł umieścić z aparatem fotograficznym robiono zdjęcia. Amatorzy, zawodowcy, sprawozdawcy dziennikarscy mieli swoje żniwa" ("Nasz Kraj", nr 62 z 16 IX 1932).

"W orszaku uczestniczyła kompanja honorowa 8 pułku z Cz. Cieszyna i wielu czeskich oficerów z generałem na czele. Na moście w Cieszynie odbyło się uroczyste i do głębi wzruszające przekazanie trumień władzom polskim przy tysięcznych rzeszach ludności obu części Cieszyna. Szpaler od mostu poprzez miasto stanowiła młodzież szkolna, zasypując drogę, którą postępował kondukt, kwiatami" ("Poseł Ewangelicki", nr 38 z 17 IX 1932).

"Joch też mioł młócić motorem, ale se prawiem: ni, pójdziesz też tym nieboszczykom oddać cześć i za nich porzykosz, bo tam mało kiery o modlitwie za nich pomyśli. Mie tam nikandzi pyrtali, bo miejscami był ścisk, sie zdało, że mi ziobra połomią, tak sie ponikierzy ciśli; alech sie wszyckiemu z bliska dobrze przyzdrzył. Porządek był jak sie patrzy, jeny pore barabów i grondoli ani nie dość na tem czapczyska nie zjeni ze swoi zawszonej czupryny, bai cygaretliska dzierżeli w gębie jak przechodził pogrzeb" (Jónek, "Gwiazdka Cieszyńska", nr 73 z 16 IX 1932).

"Trumny złożono w kostnicy Szpitala Krajowego, a we wtorek odprowadzało je całe miasto do kościoła, a następnie na dworzec. Na dworcu pożegnał naszych tragicznie zmarłych bohaterów narodowych, wśród ogólnego wzruszenia zebranych rzesz, burmistrz miasta p. Dr. Wł. Michejda" ("Poseł Ewangelicki", nr 38 z 17 IX 1932).

"Żol mi było tej młodej wdowy, co szła za trówłą nieboszczyka Żwirki i tej siostry, co szła za swoim bratem Wigurą. Niech obom nieboszczykom do Pónbóczek lekki odpoczynek" (Jónek, "Gwiazdka Cieszyńska", nr 73 z 16 IX 1932).

"Właściwy pogrzeb odbył się w Warszawie wśród ogólnego żalu całej stolicy, która niedawno tak entuzjastycznie obu bohaterów z Berlina witała". ("Poseł Ewangelicki", nr 38 z 17 IX 1932).