W pogoni za brunatnym jeleniem: Nasz europarlamentarzysta i ja (felieton)

Głos europosła Olbrychta w europarlamentarnej debacie o Polsce pod rządami PiS-u bardzo mnie rozczarował, ponieważ w swoim wystąpieniu polski, śląski, a nawet cieszyński europoseł nie odniósł się merytorycznie do zarzutów stawianych polskim władzom przez Komisję Europejską i Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego, a tylko ogólnikowo nadmieniał coś o działaniach nowej władzy, które wzbudzają kontrowersje oraz pogarszają wizerunek Polski w świecie. Może europoseł Olbrycht realizował w ten sposób defensywną taktykę PO, może nie chciał kalać gniazda, które uznaje za własne, a może nie chciał narażać się PiS-owi? W każdym razie jego głos znacząco przyczynił się do tego, że PiS-owskie media otrąbiły wielkie zwycięstwo premier Beaty Szydło prezentującej w Strasburgu stanowisko swojego rządu. Nie tyle nad Parlamentem Europejskim, ile właśnie nad PO. W swoim kraju PiS dyskontuje strasburską debatę propagandowo według najlepszych wzorów gierkowskiej propagandy sukcesu. Właściwe, europejskie znaczenie tej debaty ujawni się później, kiedy Parlament Europejski przegłosuje rezolucję w sprawie Polski. Tak czy inaczej debata w Parlamencie Europejskim na temat sytuacji w Polsce pod rządami PiS-u wydała mi się kuriozalna i groteskowa. Niespodziewanie kuriozalne i nieadekwatne okazało się też wystąpienie śląskiego europosła Olbrychta.

Nasz europoseł nie odniósł się do sławetnych, nocnych dobrych zmian w Polsce i chociaż jest europosłem ze Śląska nie odniósł się też do wypowiedzi katalońskiego europosła Josepa-Marii Tericabrasa Noguerasa, który zadał premier Szydło pytanie, dlaczego jej rząd neguje istnienie śląskiej mniejszości narodowej, a nawet tę mniejszość prześladuje. Oczywiście dla premier Szydło śląska mniejszość narodowa nie istnieje, o żadnym prześladowaniu nie ma mowy, a fundamentem śląskości są dla niej kopalnie, które Unia - choć w cywilizowanych krajach Zachodniej Europy kopalnie się zamyka - powinna w PiS-owskiej Polsce popierać. Jak doniosła „Rzeczpospolita”, obecny polski rząd nie zamierza uznać mniejszości śląskiej, bo Ślązacy, czyli Hanysy w istotny sposób nie różnią się językiem, kulturą czy tradycją od Zagłębiaków, Krakowiaków i innych Goroli. Ślązaków trzeba jednak pilnować, żeby im się w głowach nie przewracało i żeby się jeszcze bardziej nie znarowili. Nie można im pozwalać na pielęgnowanie etnicznych różnic i odrębności, bo te odmienności były perfidnie inicjowane i wspierane przez władze Niemiec i Czechosłowacji w celu osłabiania i rozbijania na Śląsku polskiej działalności patriotycznej. Okazało się, że w swojej propagandzie obecny rząd czerpie ze wzorców gierkowskich, a w retoryce dotyczącej mniejszości narodowych sięga po wzorce gomułkowskie i moczarowskie.

Takie stanowisko obecnego polskiego rządu wzmogło etniczny niepokój także wśród śląskich europosłów. Niektórzy z nich uznali, że podczas debaty o Polsce w Parlamencie Europejskim należy poruszyć kwestię narodowości śląskiej, że jest to dobra okazja, aby wrócić do sporu, który swego czasu został już rozstrzygnięty przez polski Sąd Najwyższy, a nawet odbił się echem w Europejskim Trybunale Praw Człowieka. Do postawienia nurtującego ich pytania podczas debaty w Parlamencie Europejskim namówili nie swojego przewodniczącego, śląskiego europosła Olbrychta (który mógł się wymówić, bo musiał w lapidarnej formie prezentować stanowisko całej delegacji PO-PSL), lecz katalońskiego europosła Josepa-Marię Tericabrasa Noguerasa. Okazuje się, że Ślązak i Katalończyk to dwa bratanki! Katalończyk podjął się tego zadania, bo jest mniej poprawny politycznie i mniej gładki niż nasz europoseł. Poza tym Katalończyk jest nacjonalistą, separatystą i lewakiem. Nasz europoseł raczej wręcz przeciwnie. Na przykład nigdy nie opowiadał się za autonomią Śląska Cieszyńskiego czy odnowieniem Księstwa Cieszyńskiego tak, jak jego kataloński kolega opowiada się za oderwaniem Katalonii od Hiszpanii.

Ale co to właściwie znaczy, że nasz europoseł jest nasz. Nasz, czyli czyj? A może nie jest nasz? Niestety, kwestia naszości i inszości, stelości i obcości, robi się znowu coraz bardziej paląca. Kwestia przynależności i wspólnotowości staje się coraz bardziej konfliktowa i destruktywna. Głosowałem na europosła Olbrychta, choć jestem bezpartyjny i nigdy nie przyszło mi do głowy, żeby wstępować do jakiejś partii. Głosowałem na niego, bo mi się zdawało, że jest jakoś podobny do mnie, ale teraz okazało się, że jest inny. To jest oczywista oczywistość. Ma inne poglądy, inny temperament, inne pochodzenie, inne wykształcenie, inną kulturę, inne doświadczenie życiowe. Prawdopodobnie jest między nami więcej różnic niż podobieństw. Ale dotąd nie obchodziło mnie to właściwie. Głosując na niego, dawałem mu pewien kredyt zaufania. Teraz okazało się, że zawiódł moje oczekiwania. Może gdybym wcześniej śledził jego wystąpienia w Parlamencie Europejskim odkryłbym to zawczasu i nie oddałbym na niego głosu w ostatnich wyborach.

Czy kwestie narodowości lub innej przynależności do takiej czy owakiej zbiorowości są najważniejsze dla określenia mojej tożsamości? Im jestem starszy, tym moja tożsamość wydaje mi się coraz bardziej niepewna i płynna, coraz bardziej indywidualna i przejściowa, coraz bardziej prowizoryczna i ulotna. I wolałbym żeby mnie nie zmuszano do jej określania. To jest moje podstawowe prawo jako człowieka.