Słupczyński: Moja polemika z RAŚ i Grzegorzem Szczepańskim

To co jest charakterystyczne dla Pana argumentacji, a także pana Gorzelika, to powoływanie się, skądinąd słusznie, na etniczne i narodowe grupy regionalne w Europie.

Charakterystyczne jest też bardzo emocjonalne rozpatrywanie sytuacji regionu śląskiego jako swoistego "centrum" i podmiotu Europy i europejskości. To takie przysłowiowe mówienie jak o "pępku świata". I takie jest prawo lokalnej tożsamości, która chce być szanowana, dostrzegana i doceniana. We wszystkim co mówi i robi RAŚ dominuje integrujące ten Ruch poczucie krzywdy i niesprawiedliwości. Przyznaję, często jest to poczucie mocno i historycznie uzasadnione.

Jednak RAŚ, w tym także Pan, zapominacie o tym co w tej sytuacji jest szczególnie ważne - mianowicie wyczulenie i wrażliwość na - ujmę to ogólnie - sprawy polskie. W tej kwestii gubicie się po prostu. Nie czujecie tego. Podajecie przykłady regionów, państw europejskich o zgoła innej, nieporównywalnej sytuacji geopolitycznej i historycznej. Jednak daleki jestem od myślenia tylko historycznego i politycznego.

Rzeczpospolita Polska to kraj pewnych wartości, pewnych wspólnotowych tradycji wywodzących się z różnych kultur narodowych i etnicznych, to także kraj różnych tradycji wyznaniowych. O tej części Europy mawiało się - Rzeczpospolita, czyli wspólna sprawa.

Tak naprawdę trudno wysublimować tzw. etnicznego, narodowego Polaka. Tę wielką wspólnotową umowę budowali przez stulecia światli ludzie różnych wyznań i kultur, i nie tylko magnaci, politycy, urzędnicy i wojskowi, którzy wybrali swoje bycie właśnie w tej wspólnocie, którą nazywano Polską.

Prawdą jest również, że ta "wspólnota" nieraz była jakąś ułudą, nieraz ją przeklinano, nieraz pozostawała wielkim rozczarowaniem. Wybierano ją jednak na dobre i złe, bo przecież to nie Rzeczpospolita była zła tylko ludzie. Zawsze jednak pamiętano o najważniejszych wartościach, które niosła ta wspólna umowa na tym terytorium, gdzieś pomiędzy Wschodem a Zachodem, a która w sposób niezwykle dojrzały i nowoczesny została skreślona w dokumencie Konstytucji 3 Maja.

Śląsk miał być zawsze tą "perłą w Koronie". To oznacza także, że bez tej perły, tej Korony też jakby właściwie w pełni nie byłoby.

Dziesiątki tysięcy mieszkańców polskich Kresów Wschodnich - mieszkańców Lwowa, Stanisławowa, Wilna, Grodna i setek innych małych miast i miasteczek przywędrowała w toku dramatycznych zmian na Górny i Dolny Śląsk. To ludzie o innym doświadczeniu niż śląskie. Mówiący inaczej, innym dialektem, o zupełnie innej mentalności, kulturze. Ale Oni z całym swoim bagażem pamięci jechali do wolnej Polski, i tu na Śląsku właśnie pozostali. Pozostali także wysiedleni Łemkowie i Ukraińcy.

Nieraz słyszę niesprawiedliwe opinie o pokoleniu tzw. werbusów. Ale pod tym pojęciem kryją się dziesiątki, a może setki tysięcy ludzi z całej Polski, którzy w toku industrializacji, tzw. awansu i zmian gospodarczych otrzymali swoją życiową szansę na Śląsku. Takie były czasy. Później, polski, robotniczy bunt także na Śląsku, skruszył berliński mur.

W całym okresie powojennym wyjechały bądź zostały stąd wywiezione tysiące Niemców. Exodus ekonomiczny Ślązaków do Niemiec z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych dopełnił reszty. Śląsk pozostał. Ślązacy też. Ale to już nie jest ten sam Śląsk, na który tak chętnie się powołujecie. Wiele się zmieniło!

Narodowość może być kwestią osobistego wyboru. Z optymizmem można patrzeć na rozwijającą się tożsamość śląską. Ale pamiętać musicie, że jak nigdy wcześniej, wplątani jesteście w polską historię najnowszą, bo takie były wybory wielu Ślązaków okresu powstań śląskich (nie polskich, ale dla Polski!), i że niejaki Adolf Hitler i Józef Stalin jak nikt nigdy sponiewierali Śląsk i Polskę, która potem swoje oparcie znalazła właśnie w Śląsku.

Myli się Pan, twierdząc, że w szkołach nie uczy się o regionie i jego tradycji! I niech się Pan nie boi o lokalną "znajomość śląskiej małej ojczyzny". Niemal każdego dnia czuję, słyszę lub czytam, że ja "nie jestem stela". No bo nie jestem. A jednak swoją wspólnotową Polskę wybrałem na Śląsku Cieszyńskim. I nie tylko ja.

Bogusław Słupczyński, twórca cieszyńskiego Teatru CST, Prezes Stowarzyszenia na rzecz Odnowy i Współistnienia Kultur "Sałasz", Laureat nagrody Fundacji Kultury w konkursie "Małe Ojczyzny - Tradycja dla przyszłości", autor kilkunastu projektów społeczno-kulturalnych realizowanych na Pograniczach Kulturowych.