Po 20 latach nad Olzę wraca Juliusz Wątroba

W roku 2001 ukazał się jego dziewiętnasty z kolei tomik, a jednocześnie debiutancki - gwarowy, zatytułowany: "To było wczora". fot. mat. pras.

Już sto lat temu Jan Kubisz zauważał, że wnuk starą mowę dziadów ledwie że rozumie, a śliczne nasze pieśni ledwie że kto śpiewa. Nieubłagany jest upływ czasu i idące wraz z nim zmiany. Mijają lata, świat biegnie na przód, ku nowoczesności, zaś co stare nieuchronnie przemija i zanika. Przychodzi jednak moment, gdy skłonni jesteśmy przewartościować własne życie, jego dokonania i jak chciał Kubisz "zadumać się nad przeszłością" - losem własnym i bliskich.

Dla Juliusza Wątroby jednym z takich momentów był rok 1979. Miał wówczas 25 lat. Śmierć bliskiej osoby - babci Jadwigi Śmieji, skłoniła go, by chwycić za pióro i po raz pierwszy ułożyć wiersz w tak bliskim sercu, a jednocześnie dalekim języku - gwarze cieszyńskiej. Język domu rodzinnego, rodzinnej Rudzicy z czasem stał się wyobcowany w środowisku nowoczesnego Bielska, gdzie trafił jako nastoletni chłopiec.

Z Bielskiem-Białą Juliusz Wątroba związał się na kolejne długie lata. Choć z wykształcenia technik, absolwent Politechniki Łódzkiej, w niedługim czasie zasłynął on jako poeta i satyryk, publikujący (od 1977) w "Szpilkach" i "Radarze". Dzięki dużej wrażliwości i nietuzinkowemu poczuciu humoru zasłynął w miejscowym środowisku twórczym, zyskując sobie wkrótce powszechne uznanie.

W ciągu kolejnych lat kariery literackiej opublikował kilka setek utworów na łamach prasy i łącznie trzydziestu dziewięciu tomików wierszy. Wiele z nich przyniosło mu prestiżowe nagrody i laury - był wyróżniony w około stu (!) konkursach poetyckich i satyrycznych. W tym czasie Juliusz Wątroba angażował się w liczne przedsięwzięcia kulturalne, społeczne i artystyczne, tak w Bielsku (np.: współtworząc Bielską Scenę Kabaretową, sprawując funkcje sekretarza oddziału Stowarzyszenia Autorów Polskich oraz Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego w Bielsku-Białej, a ostatnio - pełniąc funkcję prezesa katowickiego Oddziału Związku Literatów Polskich). Od lat działa też na rzecz swej rodzinnej wioski, biorąc m.in. udział w powołaniu Towarzystwa Miłośników Rudzicy. Za całokształt twórczości i działalność publiczną miał otrzymać takie wyróżnienia jak: Nagroda Starosty Bielskiego im. ks. Józefa Londzina, nagroda Prezydenta Bielska-Białej IKAR, nagroda Marszałka Województwa Śląskiego oraz nagroda im. Władysława Orkana.

Musiało jednak upłynąć wiele lat nim Juliusz Wątroba zdecydował się powrócić do gwary, jako narzędzia tworzonej przez siebie poezji. W roku 2001 ukazał się jego dziewiętnasty z kolei tomik, a jednocześnie debiutancki - gwarowy, zatytułowany: "To było wczora". Dzieło to, zyskując bardzo pochlebne recenzje sprawiło, iż nazwisko Wątroby dołączone do grona największych sław regionu tworzących w gwarze. Przez prof. Jadwigę Wronicz wymieniane jest ono na równi z takimi wybitnymi artystami jak: Henryk Jasiczek, Józef Ondrusz, Aniela Kupcowa, Jerzy Rucki, Karol Piegza, Jerzy Probosz, Adam Wawrosz.

Utwory Juliusza Wątroby zawarte w tomiku "To było wczora" są bardzo niejednorodne, lecz szczere w przekazie - obok wierszy dotyczących miłości, metafizyki i wiary, znajdują się również utwory satyryczne, niepozbawione słów jędrnych i dosadnych. Jaka była motywacja autora piszącego to dzieło? Wątroba tłumaczył to w ten sposób: "Wiedziałem też od dawna, że ten tomik musi się ukazać, bo należy to do mojego potrójnego obowiązku: wobec tych, co byli, wobec tych, co są i - nade wszystko - wobec tych, którzy będą. Bo musimy ratować, czy chociażby uchronić od zapomnienia, tę odchodzącą i rozsypującą się (jak stare chaty) kulturę. Ten wspaniały język - gwarę, jakże urokliwą i malowniczą, która świadczyła o odrębnościach regionów naszej Ojczyzny. A są to ostatnie chwile nieszczęścia i szczęścia zarazem. Nieszczęścia, bo czasu nie da się zatrzymać, bo globalna wioska zalewa wszystko ... I szczęścia, bo dane mi było żyć na granicy dwóch epok, poznać tę kulturę, ten język i dzisiaj jeszcze mogę (choć w tak ułomny sposób) o tym zaświadczyć...".

Tym samym więc, Wątroba niejako realizując testament Kubisza, daje świadectwo życia "czynem i miłością" małej ojczyzny, ocalając jej obraz dla potomnych. Udany debiut zachęcił autora do kontynuowania twórczości gwarowej, co zaowocowało kolejnymi wierszami, które złożyły się na tomik, pt.: "Herbowizna” (Towarzystwo Miłośników Rudzicy, Rudzica 2008) poświęcony rodzinnej miejscowości artysty. Również najnowsze wydawnictwo autora - "Wczora była niedzieliczka", które zostanie przedstawione na spotkaniu w Cieszynie pisane jest gwarą, a co do jego zawartości, to poznać będzie można ją podczas zbliżającego się spotkania z autorem.

Jednym z głównych motywów tomiku "To było wczora" jest ludzkie "żywobycie", na różnych jego etapach, stąd też wiele wierszy Juliusza Wątroby bezpośrednio koresponduje z hasłem przewodnim II Cieszyńskiego Maratonu Gwarowego, dlatego też kilka z nich reprodukujemy poniżej, zapraszając jednocześnie do udziału w maratonie.

"II Cieszyński Maraton Czytania Tekstów Gwarowych. Czytómy po naszymu"

"II Cieszyński Maraton zytania Tekstów Gwarowych. Czytómy po naszymu", przygotowywany jest przez Książnicę Cieszyńską w ramach kolejnej edycji "Skarbów z Cieszyńskiej Trówły". 15. święto święto regionu odbywać się będzie w dniach 15-20 września. Imprezy w Książnicy Cieszyńskiej, które odbędą się w niedzielę, 20 września obejmować będą m.in. występy recytatorskie dzieci i młodzieży, laureatów X edycji Konkursu Gwar Śląska Cieszyńskiego "Po naszymu po obu stronach Olzy", otwarty maraton czytania tekstów gwarowych pod hasłem "Żywobyci. Od kolybki aż po trówłe", spotkanie z twórczością gwarową Eweliny Szuścik oraz Juliusza Wątroby. Więcej informacji na temat na maratonu można znaleźć tutaj. Całościowy program 15. Skarbów z Cieszyńskiej Trówły znajduje się na stronie Zamku Cieszyn.