Nowa książka o historii Księstwa Cieszyńskiego

W piątek, 9 maja, w Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie odbyła się uroczysta promocja książki dr. Wacława Gojniczka pt. Urzędy książęce i ziemskie w ustroju księstwa cieszyńskiego (1477-1653). Autor, pracownik naukowy Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, to badacz przeszłości naszego regionu o dużym dorobku. Jest m.in. współautorem monografii Ustronia i Cieszyna, a także wydawcą materiałów genealogicznych księdza Leopolda Szersznika. Urzędy książęce i ziemskie… to praca, która w najbliższej przyszłości powinna być podstawą do uzyskania przez autora stopnia doktora habilitowanego.

Ramy czasowe książki wyznaczają lata 1477, czyli umowny początek epoki nowożytnej na Śląsku Cieszyńskim (wtedy rządy objął książę Kazimierz II), i 1653, kiedy zmarła Elżbieta Lukrecja, ostania księżna cieszyńska z dynastii Piastów. To niewdzięczny do badania okres, bo lwia część źródeł pozostaje w rękopisie. Należało ich szukać nie tylko w Cieszynie, ale także w Pradze, Opawie i przede wszystkim Wiedniu, gdzie znajduje się materiały z archiwum Piastów cieszyńskich, wywiezione w 1653 roku przez Ferdynanda Jana Liechtensteina, syna księżnej Elżbiety Lukrecji.

Z samej książki dowiadujemy się, jak były zorganizowane książęcy dwór, kancelaria, archiwum, jak wyglądał zarząd majątkami książęcymi, jak funkcjonowały sądy ziemski i zamkowy (ten ostatni w ogóle był nieznany wcześniej literaturze) - do tego dochodzi aneks, obejmujący spis kilkuset urzędników i służby dworskiej z Księstwa Cieszyńskiego w latach 1477-1653.

Oczywiście, jest to książka zawężona geograficznie do granic Księstwa Cieszyńskiego, co nie znaczy, że nie pozwala spojrzeć na pewne procesy znacznie szerzej. Zwykle podręczniki do historii administracji zaczynają narrację na XVII-wiecznej Francji, tymczasem dzięki książce dr. Wacława Gojniczka możemy obserwować, jak postępowała biurokratyzacja już na początku czasów nowożytnych.

Wacław Gojniczek, Urzędy książęce i ziemskie w ustroju księstwa cieszyńskiego (1477-1653), Katowice: Wydawnictwo Naukowe "Śląsk", Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 2014, 390 stron.