Reportaż ze Śląska Cieszyńskiego z 1869 rokuLucjan Malinowski w wieku 58 lat. Jako 30-latek prowadził badania na Śląsku Cieszyńskim. fot. Hieronim Łopaciński / Wikimedia Commons Materiały z podróży po Śląsku stały się podstawą doktoratu, obronionego trzy lata później w Lipsku. Oprócz tego Malinowski opublikował cykl artykułów Zarysy życia ludowego na Szlązku. Ich fragmenty to unikalny reportaż ze Śląska Cieszyńskiego A.D. 1869. Oto jego fragmenty. Wyjątki od trzeźwości Szlązacy są w ogóle trzeźwi i nigdzie nie zdarzyło mi się spotykać nałogowych pijaków. A odnosi się to tak do Szląska Górnego, jak i do Cieszyńskiego. Wyjątek stanowią niektóre wsi górskie, jak np. Wisła i Brenna w Beskidach, gdzie pijaństwo bardzo jest rozpowszechnione. Dlaczego unikano barowych bójek? Dwu Szlązaków powaśniło się pewnego razu w gospodzie. Od przymówek poszło do łajania, a następnie i do żwawszej kłótni. Kiedy przeciwnicy wyczerpali już cały, zresztą niezbyt bogaty słownik wzajemnych obelg i zaczęli się coraz żywiej zapalać, wypadało przejść od słów do czynu. Lecz razy kosztują drogo; rozpoczynający bijatykę, gdy sprawa pójdzie na drogę sądową, winien zapłacić kary pięć talarów. Wiedzieli o tym zapaśnicy i gorętszy z nich, pałający żądzą walki zamiast sam natrzeć na nieprzyjaciela, zawołał, podstępując bliżej: - Piźnij raz! (uderz no!) Na próżno. Mimo wzajemnego wyzywania, żaden nie odważył się powierzyć szczęścia swego losowi walki. Tak więc pożar w samym zaczątku, dzięki manewrom zręcznej gosposi, zalany został kilkoma żedlikami [tj. kuflami] piwa. "Pięknych twarzy mało się spotyka, jakkolwiek…" Typ Szlązaka jest czysto słowiański: twarz okrągła, z wystającymi kośćmi twarzowymi (licowymi), nos zadarty; oczy po większej części siwe, włosy jasne. Pięknych twarzy mało się spotyka, jakkolwiek między kobietami są niekiedy prawdziwe piękności. Lecz w zamian za to na twarzy Szlązaka maluje się poczciwość i szczerość. (…) Tylko górale, zamieszkujący południowo-wschodnie okolice Szląska austriackiego, wybitnie się wyróżniają od mieszkańców dolin. Najwięcej między nimi jest brunetów o czarnych, pełnych wyrazu, oczach. Góralki, zwłaszcza we wsi Wiśle, słynne są z piękności. Skąd lepsze wykształcenie i poczucie własnej godności? Wyższe ukształcenie i żywsze poczucie własnej godności zawdzięczają Szlązacy austriaccy w znacznej części stanowisku, jakie zajęło duchowieństwo i nauczyciele względem ludności wiejskiej. Tutejsi nauczyciele, równie jak na Szląsku pruskim, wychodzą spośród ludności wiejskiej. Lecz ci tutaj nie stronią od ludu, z którego łona wyszli, nie panoszą się, nie wstydzą się swojego języka; przeciwnie, wśród nich właśnie znaleźć można najgorliwszych obrońców interesów ludowych. W życiu rodzinnym zachowują swojskie zwyczaje i obyczaje, żenią się zawsze z córkami gazdów; żony ich i córki zachowują strój wiejski i niczym się nie różnią od innych kobiet i dziewcząt wiejskich. "Nikt bowiem nie chciał uwierzyć, abym podróżował tylko dla słuchania bajek…" …i piosnek. (…) W Cieszyńskiem (…) podejrzewano mnie, iż jestem szpiegiem, czy inżynierem pruskim, którego wysłano na zwiady, aby wypatrzył przejście między górami. W Ligotce [Kameralnej], właśnie gdy mi jedna staruszka opowiadała bardzo ciekawą historię o górze Goduli, która stoi na czterech złotych słupach, i jak Czesi przyszli do tej góry po ukryte w niej skarby, aresztował mnie "policajt" (policjant gminny) i odprowadził do pani burmistrzowej (pan burmistrz zajęty był zwożeniem owsa z pól górskich). Pani burmistrzowa wypuściła mnie niebawem z niewoli, lecz musiałem się już wyrzec dalszych studiów w Ligotce, gdyż zostałem skompromitowany w oczach poczciwych górali, którzy mnie widzieli prowadzonego przez wieś przez srogiego "policajta". Cytaty pochodzą z książki Jerzego Pośpiecha i Stanisławy Sochackiej pt. Lucjan Malinowski a Śląsk (Opole 1976).
|
reklama
|
Nic o ludzie Podbeskidzian bo taki lud i taki region nie istnieje. Jest Śląsk Cieszyński, Żywiecczyzna, Małopolska itd. a Podbeskidzie to wymysł ludności napływowej do Bielska, która zajęła miejsce przedwojennych niemców
No proszę, nic o legendarnym ludzie Podbeskidzian?;) A tak poważnie - bardzo fajny tekst, będę musiał sięgnąć po całość w wolnej chwili.
Bardzo dobry tekst. Należy go polecać regionalistom.
Dodaj komentarz