Rzeczpospolita przeciwieństw

Pokutujący na Zaolziu stereotyp dotyczący Polski kreśli ją jako kraj homogeniczny, który w zgodnej bieli i czerwieni ciągnie się od nadolziańskiego targu do Długiego Targu w Gdańsku. Szczególnie odnosiłem takie wrażenie, kiedy przysłuchiwałem się przed rokiem dyskusjom o tożsamości prowadzonym w przytulnych czeluściach cieszyńskiej „Dziupli”.

Kiedy deklinowano tam słowo „Polska” przez wszystkie przypadki, miałem ochotę wysunąć się, niczym Pan w wierszu Słowackiego „zza gorejącego krzaka” i zapytać – Polska, ale jaka? Ktoś objeździł obydwa wschodniocieszyńskie targowiska i mówi po powrocie do domu z dumą pokazując pęto kiełbasy – „w Polsce byłem”, komuś zdarzyło się nocować w wiślańskich apartamentach Gołębiowskiego i też twierdzi, że „Polskę widział”. Inny był nad Bałtykiem, w Ustce, albo w Sopocie... Polska, Polska, Polska.

Rozśmieszają mnie Polacy, kiedy twierdzą, że byli w Czechach, a po dokładnym sprawdzeniu okazuje się, że włóczyli się jedynie przez trzy dni po Pradze. To w stolicy Republiki tylko byłeś i nic więcej. Republiki, która choć niewielka to mieni się wszystkimi kolorami tęczy. A Polska, lekko licząc, jest cztero-pięciokrotnie większa.

Z niedowierzaniem patrzą na mnie znajomi ze wschodniej i zachodniej części Cieszyńskiego Śląska, kiedy im mówię, że Polska jest niesamowicie zróżnicowana, że są takie regiony gdzie piwo pija się przed wioskowym sklepem i prócz policji nikt sobie z tego powodu problemów nie robi. Że nie szanuje się pieniędzy, ani władzy, że ponad prawem króluje anarchistyczne wprost poczucie wolności i choć aż zbyt łatwo i bezinteresownie można tam dostać w mordę, to tak samo można spotkać człowieka, który będzie miał serce na wyciągniętej dłoni. Ale są i inne regiony, gdzie praca i rodzina jest najważniejsza, z podróży zawsze przywozi się „coś trwałego”, a kromkę chleba, która spadnie na podłogę całuję się przepraszając Stwórcę za grzech nieuwagi.

Polska jest szalenie zróżnicowana również i politycznie, proszę spojrzeć na mapę, które to gminy poparły Bronisława Komorowskiego, a które Jarosława Kaczyńskiego w ostatniej prezydenckiej elekcji: otóż cała b. Galicja i b. Kongresówka, obszary, na których dominuje zasiedziała od pokoleń ludność wsparły brata tragicznie zmarłego prezydenta, a regiony, w których od 65 lat trwa permanentna wędrówka ludów głosowały na obecnego prezydenta-elekta. Śląsk Cieszyński, jego wschodnia część oddała gremialnie głosy na kandydata obozu władzy. To taka niepisana od wieków tradycja, ukazująca szacunek wobec „Bożych pomazańców”, tu anarchistyczne warcholstwo i pobrzękiwanie szabelką jest zupełnie obce.

I tak Rzeczpospolita godzi w sobie przeciwieństwa, kwitnie sobie w najlepsze, a swoje soki czerpie właśnie z tej cudownej różnorodności. I łacno stąd przejść do konstatacji, że – jak postulował to Fernand Braudel – chcemy, czy nie chcemy istnieją sobie struktury długiego trwania. Że każdy socjolog „z Polski”, który będzie chciał robić badania nad „tożsamością Zaolzia”, niechże raczy porównać ją z tożsamością mieszkańców Cieszyna wschodniego, Hażlacha, Wisły czy Skoczowa, którym, choć od 1918 roku „mieszkają w Polsce” zdecydowanie bliżej mentalnie jest do mieszkańców Bystrzycy, czy Trzanowic, niż do obywateli wojewódzkiego miasta Kielce, które leży sobie „gdzieś w Polsce”, czyli właściwie nigdzie.

www.kurjer.salon24.pl