Czas najwyższy „podejść do płota”

W „Opowiadaniach cieszyńskich” Kornela Filipowicza można przeczytać,  jak zostaje przywitany młody Kornel po przyjeździe w latach dwudziestych XX wieku do Cieszyna. Na pytanie skąd jest, pada odpowiedź cieszyńskich dzieciaków: „Z ruskiej Polski”. Obraz wschodniego mocarstwa wyciągającego przez wieki ręce po polskie ziemie, a przede wszystkim po polską niepodległość, tkwił i tkwi w nas po dzień dzisiejszy. „Kura nie ptak, a Polska nie zagranica” - mawiali kolejni biali czy czerwoni rosyjscy imperatorzy. Teraz, kiedy premier Putin mówi o tym, że „to także tragedia narodu rosyjskiego”, brzmi to zupełnie inaczej, bo zwraca się do nas człowiek z „ludzką” twarzą pełną prawdziwego współczucia i szacunku. I ja mu wierzę. Ufam, tak jak i wszystkim Rosjanom.

Jak długą drogę  trzeba przejść, jak wielką cenę trzeba zapłacić, żeby zobaczyć w sobie nawzajem zwyczajnych ludzi obdarzonych tymi samymi uczuciami? Dlatego tak ważna jest otwartość na drugiego człowieka, na inny naród. Bez uzgadniania warunków wstępnych, ale z poszanowaniem. Polska „przemówiła”  w tym toczącym się dialogu z Rosją śmiercią swojego prezydenta i najwyższych dostojników swojego państwa. Myślę, że Rosjanie doskonale to odczuli i zrozumieli. Dlatego ważne jest, żeby to rosyjskie współczucie przyjąć, bo ono jest zbawienne. Dla nas i dla nich.

Kiedy kilka lat temu przygotowywaliśmy w Cieszynie, z Teatrem CST kilkudniową imprezę pt. „Rosja - bliska czy daleka?”, zjawiło się mnóstwo ludzi spragnionych rosyjskiej pieśni, poezji, czy chociażby poznania mitycznej Syberii, jej przyrody i narodów tam żyjących. Bo tak naprawdę mamy głód, potrzebę jakiegoś przebicia się na „tamtą stronę”. Ale właśnie nie tylko ze swoim racjami i argumentami, wiarą w takie, a nie inne wartości. Przede wszystkim z chęcią poznania. Musimy przekraczać nasze własne ograniczenia. Nie tylko zresztą w stosunku do Rosji.

Może właśnie przyszedł  taki czas, żeby zweryfikować nasze, polskie wyobrażenia rosyjskiego sąsiada. Bez tego butnego zwracania się do niego przez „ty”. Bez tego charakterystycznego wywyższania się nie wiadomo z jakiego powodu. Ciągle patrzymy na Rosję jak na barbarzyńcę, bo też po wielekroć w historii tak ten kraj dał się poznać. Zarówno jako Rosja i jako ZSRR.

Przecież Rosja to wspaniała kultura, niezwykła cywilizacja i naród o wielkiej duchowości. Dużo od nich przejęliśmy z własnej i ich woli, ale także Rosjanie „europeizowali się” dzięki nam, a proces ten ma szansę się teraz rozszerzyć. Więc warto ich wreszcie poznać prawdziwych! Rosja to nie tylko państwo, ale przede wszystkim naród, a właściwie narody.

W rosyjskiej kulturze obecne są jakby dwa określenia prawdy. Jedno, to po prostu – „prawda”. Drugie to … „Istina”, czyli jakby jeszcze głębsza – „istotniejsza” prawda. Teraz jest wreszcie  szansa na „istinę” między nami.

Myślę, że nasz gest, teraz, wobec Rosji może być też zbawienny ze względu na inne narody istniejące obok albo w obrębie tego byłego imperium. Myślę tu np. o Czeczenach czy o Gruzji, ale także o Białorusi i Ukrainie.

Jasne, że wygodnie jest mieć  zawsze „wroga”. Najlepiej wspólnego. Jego obecność tłumaczy wszystko, a zwłaszcza to, czego nie rozumiemy, bo nie znamy. Czas chyba najwyższy „podejść do płota”. Nawet tu w Cieszynie.  Rosjanie mawiają, że kiedy brakuje już słów, kiedy tak trudno coś wypowiedzieć, człowiek zaczyna śpiewać.

Wsłuchajmy się i my w ich pieśń.