Kilka myśli o antysemityzmie

To jest kanon. Nie ma co o tym dużo pisać. To stare, powszechne zjawisko bezwiednego powielania pokoleniowej kliszy pt. „Żyd”.
O polskim antysemityzmie napisał chyba już wszystko prof. Gross, w książce „Strach”. Dobrze napisał, sprawiedliwe. A fenomen antropologiczny „Obcego- Żyda” w środowisku chłopskim, okresu wojny, znakomicie poruszył Janusz Kosiński, w swoim, po wielekroć przeklinanym, „Malowanym Ptaku”. Przerażające świadectwo dał Henryk Grynberg w dokumentalnej książce „Amerykański Kadysz”. Powstały dziesiątki książek, filmów dokumentalnych, różnych świadectw. I co? I nic! Nasi i tak wiedzą swoje.

Porażające było dla mnie zdanie z „Grossa”, które wypowiedział jakiś stary Żyd po wojnie, do swojego syna: „Wiesz, Oni będą nas teraz nienawidzić jeszcze bardziej, za to, co nam zrobili”.

Na pewnej podlaskiej wsi spotkałem staruszkę, która z zachwytem opowiedziała mi, że gdzieś w okolicznej miejscowości powstaje sanktuarium, w którym zostanie umieszczone „moszcze”. „Moszcze to…, a moszcze tamto...”. A ja kompletnie nie wiedziałem, o co chodzi? Po jakimś czasie dowiedziałem się od sympatycznej starszej pani, że chodzi o rodzaj relikwii: zasuszonych, nierozłożonych zwłok sześcioletniego chłopca, którego w XVII wieku „zamordowali rytualnie Żydzi”, tj. upuścili z niego krew. I to „moszcze” przez wieki się przechowało w Grodnie, potem Białymstoku. I dopiero teraz doczeka się właściwego miejsca i czci. Pomyślałem sobie: „No, nieźle, taka… tradycja w XXI wieku!” Zawsze myślałem, że hierarchia prawosławna jest bardziej wykształcona. Może jest nieco inaczej, jak babcia opowiada. Może trochę inaczej z tym „moszcze”, ale to, co myśli babcia, myślą też jej sąsiedzi, sąsiedzi sąsiadów. Wszyscy!

Kiedyś zostałem zaproszony na obiad w pewnej parafii, w pewnym mieście. Było wielu księży, nawet z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Jedzenie stanęło mi gardle, kiedy księża zaczęli rozmawiać o Holocauście. Dowiedziałem się, że obozy koncentracyjne zostały wymyślone przez Żydów w USA. Nie przez nazistów. Oni byli tylko wykonawcami. Ksiądz, doktor z KUL-u, kiwał głową na potwierdzenie. No, oni też mieli dostęp do tej… tajemnej wiedzy. Tej samej, co babcia ze wsi.

— Boże, co za naród !? — pomyślałem. —Co za ciemnota!?

Od wielu już lat prowadzę wspólnie z przyjaciółmi ze Stowarzyszenia „Sałasz” różne działania na pograniczu kulturowym w różnych rejonach Polski. Chodzimy, rozmawiamy, wypytujemy, nagrywamy, zbieramy. Pewnego dnia, od zaprzyjaźnionego i zaufanego człowieka mieszkającego w pewnej miejscowości, dowiedziałem się, że okoliczna opinia publiczna stwierdziła, że skoro tak się wszystkim interesuję, to na pewno jestem…Żydem!

Przekornie, poprosiłem mojego przyjaciela, żeby potwierdził ich domysły. — Proszę bardzo - jestem Żydem, jeżeli tak wam wygodnie! Mogę być Żydem! — chciałem krzyczeć.

Od kilku lat chcę ujawnić mogiłę, zamordowanych podczas ostatniej wojny, Żydów. Fakt istnienia tej mogiły okoliczni mieszkańcy wypierali ze swej zbiorowej pamięci. Tak, pewnie u spodu leżało jakieś poczucie winy, choćby za milczenie trwające dziesiątki lat.

Wreszcie udało się pozyskać chęć i aprobatę większości. Pomyślałem, że wyjście z tego polskiego„dołka antysemityzmu” nie znajduje się w wiecznym potępianiu, osądzaniu i pouczaniu „głupio czy zbrodniczo myślących”, ale w przekazaniu im tych spraw do ich własnej inicjatywy. Ucieszyło mnie to, że stali się inicjatorami przywrócenia pamięci o Żydach – sąsiadach. Czyli stali się, tak jak ja…„Żydami”. Jeżeli teraz większość przyjmie rolę „Żydów”, to będzie to sukces - pomyślałem. Bo chodzi przecież o myślenie większości, która ma „rację”.

Ja wcale tu sobie nie żartuję, tylko uświadamiam pewien logiczny mechanizm wyjścia z antysemityzmu.

Mam pewnego znajomego – artystę, pochodzenia semickiego. Kiedy poznałem jego i jego rodzinę, bardzo mi imponowali swoją różnością, odmiennością. Taką... orientalnością. Taki byłem nawet zafascynowany. Miły, fajny chłopak o śniadej cerze, czarnych oczach. Ja sam nawet taki się czułem wyjątkowy, że mam kolegę Żyda. Prawdziwego, nie takiego jak ja. W pewnych kręgach, w Warszawie, nawet modne stało się w ostatnich latach przechodzenie na judaizm. Jednak bez przesady... Bo jakby tak wszyscy... to... co ?! Wówczas, w towarzystwie, wygłupialiśmy się ze wspomnianym kolegą. Żartowaliśmy sobie. Takie wygłupy, jak to między kolegami. Czasami mało wybredne. W pewnym momencie ów kolega zażartował sobie ze mnie. Wszyscy zgromadzeni wybuchnęli śmiechem. Tarzali się ze śmiechu. Ja, niestety, jakoś nie byłem w stanie się śmiać. Tak, tak, tak do tej pory nigdy żarty na mój temat, moich kolegów, nie robiły na mnie jakiegoś większego wrażenia. Ale teraz, pierwszy raz w życiu, zażartował sobie ze mnie... Żyd!!!

Niech to szlag! Zgadnijcie, co sobie pomyślałem??? No, i miałem problem.

***
Powyższy artykuł wyraża osobiste poglądy jego autora. W dziale Opinie Gazetycodziennej.pl prezentujemy różne stanowiska na tematy społeczne, gospodarcze, polityczne, kulturalne, religijne i sportowe Śląska Cieszyńskiego ludzi różnych opcji, wyznań, zainteresowań... Zapraszamy chętnych do przesyłania nam felietonów, dzielenia się z nami swoimi spostrzeżeniami oraz bieżącego komentowania artykułów.