Dramat rodziny z Cieszyna

Rodzina państwa Oszeldów to para nikomu nieprzeszkadzających, spokojnych lokatorów na jednym z osiedli w Cieszynie. Syn i matka w podeszłym wieku - można często spotkać ich na ulicach. Może są nietuzinkowo ubrani, ale to sympatyczna para. Maszerują na imprezy i wydarzenia artystyczne w mieście, a także są od lat zaangażowani w życie społeczne. Ojciec Jerzego Oszeldy - Władysław Oszelda był uznanym miejskim działaczem. Jego żona Jadwiga Oszelda również ma na swoim koncie szereg prospołecznych działań, z resztą podobnie jak ich syn Jerzy, który próbował swoich sił jako poeta, pisarz, felietonista, udzielał się także w szeregu regionalnych przedsięwzięć.

Tych społeczników, o których dokonaniach mało dziś kto pamięta, na starość spotkał żałosny los. Od ponad roku, na skutek donosów sąsiadów - jak twierdzi Jerzy Oszelda, trwa bezustanna walka z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej o umieszczenie pani Jadwigi Oszeldy w domu pomocy społecznej. Jeśli matka trafi do DPS, to będzie rozerwanie więzi rodzinnych, wyrwanie starszej osoby z jej domu i środowiska, do którego przywykła. A przecież wiadomo, że starych drzew nie przesadza się. Ponadto rodzinie Oszeldów została założona „Niebieska karta” (zakładana rodzinom, gdzie jest przemoc), bo ktoś doniósł, że syn nienależycie obchodzi się ze swoją matką. Dodatkowo sprawa trafiła też do Sądu Rodzinnego w Cieszynie, bo po próbach nawiązania kontaktu MOPS uznał, że Oszeldowie nie współpracują z tą instytucją.

Pierwsze rozprawy miały miejsce wiosną ubiegłego roku - to był ogromny stres dla tej rodziny. Jerzy Oszelda konsultował się z szeregiem przyjaciół z Cieszyna, którzy doradzili mu, by dla dobra sprawy i spokoju swojego i mamy, nawiązał współpracę z MOPS-em. Po rozprawach sądowych rodzina Oszeldów doszła do porozumienia z urzędnikami, choć Jerzy Oszelda nadal twierdzi, że nie potrzebują żadnego wsparcia wdrażanego z instytucji. Mimo tego zaczęli wpuszczać do mieszkania pracownice z MOPS-u, pozwalali im wykonywać czynności, jakie zwykle wykonuje się w takich sytuacjach przy osobach w podeszłym wieku. - Często gryzę się w język, już się nie odzywam i robię, co chcą, bo chcę mieć spokój - mówił nam w zeszłym roku Jerzy Oszelda o współpracy z MOPS. W mieszkaniu panuje artystyczny nieład - dużo książek i bibelotów starszych osób, które lubią wszystko kolekcjonować. - Chodzimy na obiad do znajomego restauratora lub upichcę coś w domu - opowiada Oszelda. W łóżku czysta pościel, a w szafie wyprane ubrania dla mamy. Pomogli im też parę razy przyjaciele, porządkując mieszkanie ze zbędnych rzeczy po remoncie.

Mimo stresu jaki przeszła ta rodzina, nasza redakcja nie podjęła tematu w roku ubiegłym, bo wiele wskazywało na to, że wszystko się poukłada. Przeprowadziliśmy jednak wywiad z dyrektor MOPS Cieszyn, Heleną Smolarz w tej sprawie, by poznać argumenty drugiej strony. Teraz ujawniamy ten autoryzowany wywiad, bo zmieniły się okoliczności.

Z początkiem czerwca br. sprawa ponownie została oddana do Sądu Rodzinnego przez MOPS. Gehenna rodziny Oszeldów zaczyna się więc od nowa. Jak mówi nam Jerzy Oszelda, do spięcia z MOPS doszło niedawno, gdy zamiast pracownicy (kobiety), która przychodziła jako pracownik środowiskowy, pewnego dnia w ich mieszkaniu pojawił się młody chłopak. - To są bardzo intymne sprawy w opiece nad moją mamą. Nie mogłem pozwolić, by wykonywał je obcy mężczyzna - twierdzi Oszelda. Chodzi o to, że matka, mimo nawet bardzo podeszłego wieku, zasługuje na szacunek - nie jest wszystko jedno, kto się nią zajmuje. Oszelda odmówił takiej usługi. MOPS więc uznał, że to odmowa współpracy. Nasza redakcja dowiaduje się jednak, że zmiany na stanowiskach pracowników środowiskowych są wynikiem nie do końca szczęśliwego przetargu, w drodze którego została wybrana firma o najtańszych usługach, za czym jednak nie idzie najwyższa jakość działań. Sytuację rodziny Oszeldów pogorszył fakt, że ktoś znów doniósł do MOPS, iż syn źle opiekuje się matką, że jest niedostateczna opieka, że w ich domu jest bałagan.

Sprawa ponownie jest w sądzie. W lipcu kolejna rozprawa, na którą wzywany jest nie tylko Jerzy Oszelda, ale i jego matka w podeszłym wieku. To nie tylko fizycznie męczące dla tych ludzi, ale przede wszystkim bardzo stresujące. - Mama nie powie wprost, że się boi, ale ja to widzę. Jest zupełnie zagubiona na tych rozprawach, zadają jej różne pytania, a ona nie zawsze zrozumie czy dosłyszy - opowiada Oszelda, twierdząc, że nie powinni jej przesłuchiwać. MOPS po raz kolejny wnioskuje o to, by umieścić starszą kobietę w DPS.

Tymczasem dla każdego kto ich choć trochę zna, jest pewne, że rozłąka tym ludziom nie pomoże, a wręcz przeciwnie - zaszkodzi. Osoba, która pracowała kiedyś w MOPS-ie jako pracownik środowiskowy w rozmowie z naszą redakcją mówi, że w rodzinie Oszeldów jest potrzebny asystent rodziny udzielający im przez jakiś czas wsparcia czy porady w codziennym życiu. Przy konsekwentnej i przede wszystkim delikatnej pracy z jedną osobą ta rodzina może normalnie dalej funkcjonować razem. Rozdzielanie ich to najgorszy z możliwych pomysłów. Z kolei argumenty, że panuje w tym domu przemoc, to wyssane z palca plotki ludzi, których cieszy czyjeś nieszczęście. Na koniec powstaje pytanie, na które trudno ustalić odpowiedź, ile w Cieszynie jest podobnych historii do powyższej?

Co na to wszystko dyrektor MOPS? Przeczytaj wywiad:

Rozmowa z dn. 7 maja 2015 r.

Małgorzata Bryl: W oparciu o jakie ustawy Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej jest zobligowany do niesienia pomocy osobom starszym?

Helena Smolarz: Celem ośrodka jest przede wszystkim pomoc i ochrona osób, które tej pomocy wymagają. Jeśli chodzi o osoby starsze, niepełnosprawne czy długotrwale chore, to Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Cieszynie realizuje te zadania w oparciu o szereg ustaw w tym ustawę o pomocy społecznej, ustawę o ochronie zdrowia psychicznego, czy też ustawę o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Działanie te mogą być podejmowane na wniosek osób zainteresowanych lub z urzędu np. po otrzymaniu informacji ze środowiska.

A jak było w przypadku rodziny państwa Oszeldów?

Postępowanie było wszczynane z urzędu.

Tej rodzinie została założona „Niebieska Karta”?

Procedurę „Niebieskie Karty”, reguluje ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Procedura „Niebieskie Karty” jest prowadzona przez zespół interdyscyplinarny, który powołuje burmistrz miasta. Kierownik Ośrodka nie uczestniczy w pracach tego zespołu.

Przyznając „Niebieską Kartę”, uznano, że w rodzinie państwa Oszeldów ma miejsce przemoc. Na podstawie jakich przesłanek?

To pytanie do Przewodniczącego Zespołu. Mogę udzielić jedynie ogólnej informacji, że Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie procedury „Niebieskie Karty” określa formy przemocy, w tym m.in. pozostawienie bez opieki osoby, która z powodu choroby, niepełnosprawności lub wieku nie może samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb.

I państwo macie dowody na to, że pani Jadwiga Oszelda została pozostawiona bez opieki?

W rozpatrywanym przypadku Ośrodek dokonał czynności sprawdzających w miejscu zamieszkania i stwierdził, że osoba ta wymaga pomocy osób drugich w codziennym funkcjonowaniu.

To może dziwić, ponieważ pana Oszeldę można spotkać zawsze w towarzystwie swojej mamy. Razem spacerują, a także zawsze uczestniczą w szeregu miejskich imprez.

Szanuję rodzinę i zdaję sobie z tego sprawę. Natomiast zadaniem Ośrodka jest między innymi ochrona osób starszych czy niepełnosprawnych, a w sytuacjach, kiedy wymagają pomocy osób drugich, pomoc w jej zapewnieniu.

Ale pani Jadwiga ma opiekuna i jest nią najbliższa jej osoba, czyli syn.

W naszej ocenie sprawowana opieka jest niewystarczająca i niedostosowana do potrzeb osoby w podeszłym wieku.

Czy oprócz wspomnianego przez Panią pozostawienia bez opieki ośrodek ma jeszcze inne zastrzeżenia do sprawowanej opieki?

Z uwagi na dobro osoby wymagającej pomocy, nie mogę ujawnić szczegółów toczącego się postępowania. Jednocześnie zapewniam, że wszelkie działania prowadzone są przez Ośrodek z najwyższą starannością i zgodnie z obowiązującymi normami prawnymi.

Ile razy pracownicy ośrodka odbyli spotkania z tą panią?

Raz jeszcze podkreślam, że mając na uwadze dobro osób, wobec których Ośrodek prowadzi postępowania, ustalamy sytuację rodzin zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, bardzo rzetelnie z największym poszanowaniem ich godności m.in. poprzez liczne wywiady środowiskowe w miejscu zamieszkania, kontakty z rodziną, instytucjami czy służbą zdrowia.

MOPS złożył wniosek do sądu o umieszczenie pani Jadwigi Oszeldy w domu pomocy społecznej?

W rozpatrywanym przypadku Ośrodek dokonał czynności sprawdzających z urzędu na skutek sygnałów ze środowiska. W wyniku, których stwierdził, że istnieją ustawowe przesłanki do tego, aby wystąpić z wnioskiem do sądu o umieszczenie w domu pomocy społecznej. Działania te mają charakter ochronny wobec osoby, która takiej opieki wymaga. Oczywiście w tej sprawie zajmie ostateczne stanowisko Sąd Opiekuńczy i oceni, czy wniosek MOPS był zasadny.

Czy zanim doszło do tych ostatecznych procedur, MOPS próbował kontaktować się z rodziną państwa Oszeldów?

Oczywiście, że podejmowaliśmy takie próby. Pracownik socjalny proponował między innymi formę wsparcia środowiskowego w postaci usług opiekuńczych, ale te osoby nie chciały skorzystać z tej formy pomocy. Ośrodek nie chce szkodzić, tylko chronić osoby, które wymagają wsparcia.