, poniedziałek 29 kwietnia 2024
CO TYDZIYŃ PO NASZYMU: Kiejsi s knefli i rejfeszlusów szło dobrze żyć
“...je eszcze przedwojynny puc...” fot: FJD



Dodaj do Facebook

CO TYDZIYŃ PO NASZYMU: Kiejsi s knefli i rejfeszlusów szło dobrze żyć

F.J.Dral
CO TYDZIYŃ PO NASZYMU: Kiejsi s knefli i rejfeszlusów szło dobrze żyć

“...a bracia Czesi nabytek.”. fot. FJD


CO TYDZIYŃ PO NASZYMU: Kiejsi s knefli i rejfeszlusów szło dobrze żyć

“...może odkupić te rzecz co jóm tam kiejsi niechoł.”. fot.FJD


CO TYDZIYŃ PO NASZYMU: Kiejsi s knefli i rejfeszlusów szło dobrze żyć

Dzisio Wóm zaś poczytóm po naszymu opowiadanie "Insze Czasy" Henryka Jasiczka, z książki "Humoreski Beskidzkie". fot. FJD

"Gdo sie za swój jynzyk wstydzi takim niech sie każdy brzidzi".

Redakcja portalu www.gazetacodzienna.pl nawiąże współpracę z miłośnikami naszej pięknej, cieszyńskiej gwary, którzy podjęliby się współtworzenia "Kącika gwarowego" poprzez pisanie gwarą krótkich opowiadań o swoich miejscowościach. Mogą one przybrać formę wspomnień lub aktualnych spostrzeżeń na temat swojej "małej ojczyzny". Przesłane opowiadania mogą zapoczątkować cykle: "Szpacyrek po..." Skoczowie, Strumieniu, Goleszowie lub innej cieszyńskiej miejscowości.

Chętnych prosimy o kontakt telefoniczny lub mailowy. Tel. 602-571-636 lub redakcja@gazetacodzienna.pl

cd. słownika:

bandla - wstążka
Moja cera mo we włosach bandle.

banhof - dworzec kolejowy
Banhof w Cieszynie to uż je jyno szkorupa.

SZPACYRKYM PO CIESZYNIE

"Moja ty słodko cieszyńsko mowo
być zawsze do prawjynio gotowo
a jak cie uż żodyn nie bydze rozumioł
to jyny wiater bydzie po naszymu szumioł"

Knefli nie robili

Tóż muszymy doczkać do wiosmy coby obezdrzić te rajczule s tymi pokrziwami a możne, że i bydóm uż tam ule jak kierysi zeszły tydziyń doradzowoł. S tymi ulami to nima tak leko, bo postawić pore kiśni to każdy poradzi ale dorzóndzić sie s tymi pszczołami to uż trzeja być szkolónym. Możne, że s tymi ulami to je dobry napad coby miodym posłodzić to ciynżki żywobyci wszeckim urzyndnikóm co parzóm se kawe w tej kostkatej chałupie. Dzisio pujdymy dalij ku nejstarszym “światłóm” w Cieszynie i obezdrzymy to co eszcze zustało po downym Rogorapidzie. Nima sie uż bardzo na co dziwać, bo na chałupie w kierej kiejsi wyrobiali knefle je eszcze przedwojynny puc a w placu Cieszyniocy mogóm se obsztelowć wszelijaki meble, a bracia Czesi nabytek. Je mi miersko jak żech poczytoł, że eszcze przed wojnóm tyn werk zaczył fungowć i jakosi nieskorzij żodnymu to nie zawadzało coby zrobić ś niego wielkóm na całóm Polske i na insze demoludy fabryke. Przechrzcili jóm w 1974 roku na Zampol i uż po tym żodnych knefli nie robili jyno rajfeszlusy, kiere rozwożali po calej Polsce i aji kansi do świata. Nie uwierzicie,że kiejsi robote tam miało przeszło 1600 ludzi, a dzisio w całym Cieszynie do kupy ni ma ich isto tela.Dalij ku światłóm uż wszecki chałupy sóm pobabrane i poszkryfane, że s dalsza nielza uwidzieć jaki kszefty tam sóm. Jak żech sie tak dobrze przizdrził toch uwidzioł taki kszeft co perfumy sprzeduje na miare a kapke dalij idzie dostać pinióndze jak to piszóm na papyndeklu pod zastaw wszeckigo. To je moc zajimawe bo tak se wszymóm coby szło aji swojóm babe abo chłopa dać pod taki zastaw, jyno nie wjiym wiela by szlo utarżyć i kaj by łóni jóm abo jego tam dzierżeli. Lombard to je przeca taki kszeft, że jak sie kómu zacznie robić luto za tymi wiecami co tam niechoł to może ich snadno łodkupić.

A teraz zaś fajny wic:

Antek i Francek poszli roz na obiod do gospody. Pojedli popili i wylyźli do pola. Jak uż byli za dwiyrzami Antek prawi do Francka: - Czyś ty zgupnył, bo dołeś szatniorzowi 100 zł? - A czy ty nie widzisz jaki łón doł mi piekny mantel

Mjyjcie sie wszedcy dobrze i wiesiolego popióntku.

Dzisio Wóm zaś poczytóm po naszymu opowiadanie "Insze Czasy" Henryka Jasiczka, z książki "Humoreski Beskidzkie".

Komentarze: (10)    Zobacz opinię czytelników (0)    Dodaj opinie
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy pozostawionych przez internautów. Komentarz dodany przez zarejestrowanego użytkownika pojawi się na stronie natychmiast po dodaniu. Anonimowy komentarz zostanie opublikowany z opóźnieniem, po jego akceptacji przez redakcję. Komentarze niezgodne z regulaminem będą usuwane.

Mosz recht Andrzeju!
Tak do prziszłego tydnia, co by my se zaś mógli pospołu porzóndzić i tych młodych chocioż kapke "moresu" pouczyć tóm naszóm gwaróm.A z tymi naleciałościami gwarowymi to je świynto prowda.Widzym że też cosi łotym wiysz i żeś sie z goiczka nie urwoł. Też chylym przed Tobóm głowe... Pozdrawióm Cie moc pieknie...

Dziołcho stela,
nejwiynkszym problymym dlo specyjalistów gwarowych sóm naleciałości, czy to z polski czy z czeski rzeczy. Nikierych skoro wrzód łobrożo, jak słyszóm "przistanek" albo "zastawka". Ale przed naleciałościami sie nie ubróni żodyn jynzyk. Dyć sie jyny spómnij na "haltesztele" - zicher znosz to słowo. Kogosi aż trzynsie, jak słyszy jakisi nimiecki słowo, bo se myśli, że przeca mómy dość naszych, piekniejszych... Myślym se, że każdy jynzyk przechodzi swojóm ewolucyjóm a na nowe wiecy, kiere przichodzóm, trzeba hladać nowe słowa. A kaj ich hladać? Kiejsi naporyndzi była niymczyzna, teraz po prawej strónie Olzy je to polski a po lewej czeski. Gdyby gwara była jynzykym skanzynowym, to by jóm było możne obrónić przed naleciałościami a mówili by my jyny ło drzewiónkach, szczypach a petryłolkach. Ale gwara żyje (jo se myślym że żyje) i rozwijo sie w roztomajtych regiónach kapke inaczy. Co do rozdziołów miyndzy Twojim rzóndzynim a mojim wykłodanim - ni ma tu kodyfikacyje, tóz rozdzioły muszóm być. Jak by ale kodyfikacyja była - już by to nie była gwara, ale jynzyk literacki. Tak, jak sie to stało z kaszubskim . A jak chcesz rozmówki po naszymu, przyndź w Cieszynie na czeskóm stróne do polskigo gimnazjum (liceum) na ulicy Hawliczka. Tam poznosz, że jynzykym macierzystym studyntów je cieszyński a jynzyki polski i czeski sóm nauczane jako obce (jasne że uż zaś przesadzóm, już słyszym ty kómyntorze pełne świyntego łoburzynio).
Ale już nie drziszczym wiyncyj, niechejmy se jeszcze cosi aji na prziszły tydziyn, bo jak, Dziołszko stela, my stracymy głos, tak zaś tu bedzie jak w marnicy (kostnicy) .

Andrzeju.
Myślym se ,że jak by nas tu dycki nie chcieli,tak isto by nóm dali łotym znać. Tyn "kóncik gwarowy" je dlo tych co łukochali naszóm ziymeczke i tyn jynzyk kierym óna rozprawio- z czasym co roz ciszyj. Możne,że z tego naszego bulczynio ło wszystkim, te młode cwele zrozumióm jaki to skarb ta nasza mowa (bo z tym samym pisaniym to sie mi zdo że łoba robiymy moc błyndów ale to nóm uż muszóm wyboczyć bo u Ciebie sie pisze inakszy a u mie też inakszy) Jakiśikej czas tymu wpod mi do rynki Słownik Śląska Cieszyńskiego i tak żech porównywała ponikiere słowa i wystow se,że kupa razy sie zdarziło,że jedno słowo znaczyło co inkszego na różnych dziedzinach. Tak se myślym ,że jak sie spotkały baby z np. Zebrzidowic z babami chocioż by z Cieszyna ,na isto nie roz z tego była sranda. Łokropnie mi sie marzi , co by w naszych gminach zaczyni łorganizować taki biesiady po naszymu. Z regionalnóm muzykóm,dobrym jedzynim -takóm na kieróm mógby sie przismyczyć kożdy . Ni mógło by zabraknyć regionalnych poetów co by deklamowali wiersze, bojki o łutopcach , strzigach i inkszych Hasztabigach. Możne dycki wtedy ci młodzi by sie zaczyni interesować tym w jakim świecie i jakich czasach mijało żywobyci naszych starzików. Pozdrawióm Cie moc serdecznie i wszystkich tych kieżi to czytajóm i udostympniajóm tóm strónke. Czakóm ąż sie kto ku nóm ,do tego bulczynio przikwancko.

Diołcho stela,
ani nie wiym, jak sie to stało, że my se prziwłaszczyli tóm strónke, jako by tu żodnego inszygo nie było. Jesi idzie ło ty zmiany, ło kierych piszesz, tak sie tykajóm wszystkigo, ni jyny moresów. Joch ni ma jeszcze taki stary, ale se pamiyntóm czasy, kiedy w naszej dziedzinie był jedyn telefón (w kancnaryji u derektora szkoły, starego Łaboja) a jedno auto, kiere mioł Lodzik Cinciała. Lodzik był muzynakt ale nie taki echtowny muzykant, bo jyny bymbnowoł na werbelku. Ringo Star z niego nie był, ale wybymbnowoł se to auto.
Nie wiym, czy znosz słowo „zahumynek”. Pochodzi łod słów „za gumnym”. Bliższe je ale czeski niż polski rzeczy. Zahumynkorze to byli drobni gazdowie, kierzi nie dali całego pola do drużstwa (spółdzielnie) albo gazdowali sami dlo sie. W czasach, jak kónie zaczyły przechodzić pumału na pyndzyj, tak tym zahumynkorzóm jeździł łorać Raszka. Mioł starego Zetora, na kiery se sóm dorobił plechowóm bude, aby mu nie padało za kragiel. Robiło sie wtedy za kust i za dziesiynć korón „na nafte”. Jak łumrził Raszka, tak po nim prziszeł na raje Urbaś. Urbaś był stary reakcyjónista i swoji usłógi rolnicze umiyjyntnie przeplatoł z propagandóm antybolszewickóm. Mioł rodzine w Polsce i dycki dowoł chlubne przikłady polski religijności. Ciekawe je, że mioł szwagra, kiery był wyuczóny za mulorza, ale ministrowoł w kościele jeszcze jako stary chłop. Potym sie ukozało, że tajnie wysztudyrowoł teologie. Jeszcze nieskorzi, jak to już było możne, tak se na prywatnej parceli jako mulorz postawił prywatnóm kaplice, w kierej celebrowoł prywatne msze jako ksióndz. Je to taki rarytas, ło drugim takim przipadku żech nie słyszoł. Jak byś chciała wiedzieć, kaj to je, tak na Osówkach, co je hned drugo dziedzina przi Czeskim Puńcowie, ale teraz już je to wszystko prziłónczóne do Trzyńca.
Już Cie ale wiyncyj nie bedym zanudzoł geograficznymi detajlami. I już kóńczym, bo przichodzo szef i muszym hned przepnyć kómputer.

Andrzeju
Jo je strasznie rada,że żech w kóńcu tu znaszła kogosikej z kim mogym porzóndzić po naszymu. Moji pokolyni to uż nie rzóndzi yny "rozmawia" i wiynkszości je gańba za swój rodowity gwarowy jynzyk. Je mi z tego strasznie luto. Jo zaś uwielbióm nasz jynzyk, kulture i też tym zarażóm moji dziecka , a móm ich troje. Taki szykowne pierónki. Wszystki majóm stroje cieszyński i jak yny sie tako okazja nadażi to ich pieknie łoblykóm. Jo też je strasznie szczyńśliwo jak przi okazji dożynek, czy (u nas w Zebrzidowicach 1,2,3 Maja)"Zlotego kłosu" mogym se tyn nasz regionany strój , ze starczynej olmaryjii wysmyczyć i łoblyc. Je to moc piekne jak tako familia idzie do Kościoła łoblyczóno w lónty kiere teraz mało ludzi mo uż w chałupie. A do tych zwiónzków na 'kocióm łape" to jo wiym yny tela, że to ni ma nic dobrego. Starka zemrziła i ni móm sie kogo spytać jak sie kiesi prawiło na taki zwiónzki, ale tak se myślym ,że kiesi to nie było do pomyślynio ,żeby tak młodzi na "lewo żyli".Dziołcha kieróm chłapiec zóstawił to sie prawiło,że je zasmykano. Tako co była w ciónży to sie prawiło,że nie chodzi sama, a tako z dzieckiym to była zowitka. Chłapcy zaś mieli kapke lepszy też tak samo jako dzisio. Taki nie był zasmykany a w dziołchach bałamónty fórt przebiyrały. Dziepro jak takimu uż roki doszły to wólki nie wólki ,taki pierón musioł bykowe płacić.Dzisio zaś żodyn sie nie miarkuje w tym przebiyraniu , aji dziołchy se fórt wybiyrajóm,przebiyrajóm. Robi sie straszno sumeryja. Młodzi sie nie żynióm, dziecka mało który mo - yny tyn isto kierymu sie nadażi... Nejlepszy takimu u mamuliki, wypiere ,nawarzi ... Granda pełnym pyskiym.Nic yny pinióndze nejważniejsze , tak by żynónć fórt do przodku, co by sie nachapać co roz to wiyncyj. A tak se eszcze myślym, bo żeś spómnioł o tej pyndzyji. Ty to mosz moc fajne z tóm pyndzyjóm. Jo na pyndzyje muszym czakać do jak sie nie mylym 60 roku...Eszcze se moc długo poczakóm.Łokropnie sie mi marzi co by dziecka miały we szkole ,kole angielskigo, nimieckigo i inszych jynzyków eszcze nasz prawowity gwarowy jynzyk. Myślym ,że możne by zaś go zaczyły szanować.Aji wtedy by nasze starziki mogły leżeć spokojnie na kierhowie pod dornikiym , a teraz sie boroki nie roz w trówle przewracajóm jak słyszóm "rozmawianie".Pozdrawióm Cie moc pieknie i wszystkich kieżi to czytajóm...

Dziołcho stela,
dziynka Ci za to piekuśne pismo. Łodpowiadóm kapke nieskorzi, bo mi tyn piekielny kómputer słóżbe wypowiedzioł. Na taki czornej kastli, co sie nazywo modym, mi fórt mrugo zielóne światełko z napisym DSL. Jak żech dzwónił chłapcowi, kiery miyszko na drugim kóńcu Ełropy, tak żech sie dowiedzioł, że to światełko ni mo mrugać, jyny w kónsku świycić. "Nó dobre", pytóm sie go, "ale czymu, pieróna, nie świyci w kónsku, jyny mrugo ?" "Ja, tak to jo już nie wiym", prawi tyn mój kómputerowy ekspert. I tela. Je tak, że internet móm teraz jyny w robocie, a to już ni na dłógo, bo albo co nie widzieć pujdym do pyndzyje, albo mie jeszcze pryndzyj z roboty wyciepióm. Szak wiysz, jaki je teraz tyn świat. Niebogo mamułka dycki prawiła, że gdyby ci zasrani kómóniści nie zakazowali ludzióm chodzić do kościoła, tak by ich tu stela żodyn nie wyganioł, byliby tu do dzisio i robote by mieli wszyscy. Jo nie wiym, czy by to było aż taki dobre, bo tóm robote to by my isto mieli, to je recht, ale zaś by my chodzili z wytarganymi dupskami, bo za zarobióne pinióndze w tych sklepach by my uż ganc nic nie dostali. Ale nie puszczejmy sie raczyj do polityki, bo to smerdzi handrykowanim a zwadóm. Szak wiysz, jak sie spotkajóm dwo Polocy, hned sóm na świecie trzi partyje polityczne.
Nó, a na kóniec jeszcze tako sranda. Kupiłech moji starej szczynioka, aby miała jakisi zabawisko i nie skrywała mi ty moje papucie. Łómali my se głowe, jaki mu dać miano. Nó i stanyło na tym, że to bedzie Maks. Ale już tego wieczora syn, tyn łod kómputerów, prawi przez telefón: "Ale to ni może być Maks". "Czymu ?", pytóm sie." Na bo moja przijaciółka sie też tak nazywo, tóż by se mógła myśleć, że piskocie na nióm".
Dziołcho stela, to by już móg być tymat na dalszóm dyskusyje, móm teraz na myśli moresy młodych a gor zwiónzki partnerski na kocióm łape. Teraz tak rozmyślóm, że sie tymu po naszymu mówiło jeszcze jakosi inaczy. Na gebyno? Ni, na gebyno sie kupowało towar we sklepie. Myślym se, że niebogo mama mówiła "żyć na miarki"
Tóż Cie pieknie pozdrowióm, Dziołcho stela ze Zebrzidowic, a przi tym aji wszystkich tych, co se tóm naszóm korespóndyncyje też przeczytajóm. Do Was mówiym, nie gańbijcie sie ludziska a przidejcie sie do dyskusyje. W kupie raźnij, wiesielij a człowiek sie tela nie narobi, jak mawioł jedyn zboczyniec łod zwiónzków grupowych.

Andrzeju z Czeskigo Puńcowa.
Jo też Cie moc pieknie pozdrawióm z Zebrzidowic- do Czeskigo Puńcowa móm stela doś daleko( bliżyj do Petrowic abo Karwine). Tak se siedzym i rozważujym to nasze rozprawiani ło tych ciekawych elektrónicznych wiecach. I tak żech przszła na to , że nóm to rzóndzyni fajnie idzie a isto szło by eszcze lepij jak by my sie jakigo dobrego kwitu pospołu napili. To tak prawiym do srandy :):):) Ale tak naprowde przidzie mi rzyc , że uż tego co było hań downi je co roz miynij. Kiejsi jak ludzie ni mieli roboty to chodzowali po fechcie i pytali o tóm robote abo ło starsze lónty,abo u siedloków za kónsek chleba robili. Ci co byli bardzij łobrotni to se sami panami byli. A dzisio młodzi se w robocie przebiyrajóm.Magistry za mniyjsze pinióndze robić nie bydóm-bo majóm magistra. Tak jak by im lepszy ze rzici smerdziało jako inszym. To je sumeryja.(Jak im wiyncyj płacić nie chcóm to łuciekajóm na "zmywak" do Anglie-bo tam rzodyn nie widzi.) Mocka kiejsi po dziedzinach chodziło gorolek -łod jednej mojimu tatulkowi jak był takim roczniokiym ,starzik kupił takigo ptoszka co klepoł skrzidłami -te drogsze uż były tak zrobióne,że dzióbały eszcze ziorka . Tatulek mi prawił jako sie nim długo bawił, dziepro jak sie mój ujec łurodził to mu skrzidełko złómoł i ptoszka musieli spolić, bo zrychtować go nie szło. Taki dziecka zabawki miały. A teroz te pieróński kómputry , a jak baji przidzie co do czego ,to po tym chłapiec ani szrubki nie umi wkryncić. Kómputry to uż starzikowe wiece :) A dziecka do szlabikorzy! A tak na kóniec tak se myślym że isto to znosz(jak ja to se zaśpiywej) :Trzista korón w kapsie ,jo cały dziwoki, jadym do Ostrawy kupować cycoki ene due lajne fazole sóm fajne ene d......

Dziołcho stela,
przesyłóm piekuśne pozdrowiynia z Czeskigo Puńcowa. Ty papucie na baterki żeś moc fajnie wymyśliła. To wygrzywani myślym. Ale jak w tych papuciach by już ta elektryka była, tak by sie jóm dało wyużyć aji inaczyj. Naprzikłod wymyśleć taki geret, że jak zapiskóm, papucie zaszczekajóm. To nima zwóli tego, że bych chcioł wymyśleć papucie dlo cyrkusanta, ale zwóli tego, że już móm skleroze i ty papuciska sie mi co chwila kansik zaszantroszóm. Już se nikiedy aji myślym, że sie tak sy mnóm szpiluje moja staro, że mi ich naschwol chowie. Bo łóna mo wielkóm radość, jak jo cosi hladóm a przi tym nadowóm. A tak - jo zapiskóm na protezie, papucie zaszczekajóm a hned wiym, kaj sóm. Nic nie muszym hladać a moja staro bedzie mieć po radości

A jak my już sóm tacy techniczni fajnszmekrzi, potym by było trzeba jeszcze wymyśleć aji klucze, kiere miałczóm a geltaszke, kiero kukuryko. Co Wy na to?

U nas w Zebrzidowicach to my Zampolu ni mieli, Chodzowoł po dziedzinie taki chłop . Smyczył za sobóm tragacz a na nim mioł moc ciekawych wiecy. Jak szeł to wreszczoł na cały pysk: szpangi,knefle,zicherki,bandle,drukery,federmeski !!! (jo tego nie widziała yny mi starka prawiła)Tak tyn chłop chodzowoł pore razy do roku. Prziszła wojna , pieróńskim szwobóm sie Polski zachciało... Chłop przestoł chodzować i nie było u kogo kupować. Starka mi prawiła,że może eszcze roz sie w dziedzinie pokozoł i słuch sie po nim stracił. Łóńskigo roku też taki jakisi chłop, ku naszej chałpie prziszeł i też mioł moc ciekawych wiecy yny z elektrónikóm. Łobiecoł ,że po nowym roku zaś prziburzi (bo starzikowi łobiecoł papucie na bateryje co fajnie w szłapy grzejóm) ale latoś go eszcze nie było. A co do tych uli , to powiym ,że cosi łotym wiym bo mój starzik je pszczelorzym i powiym tak łod serca ,że ón też czasym nie umiy sie śnimi dorzóndzić - isto tymu też sie go funsok nie chyto :)

Fryciu, mam do Ciebie prośbę. Czy mógłbyś przetłumaczyć raport Millera na cieszyński?

Dodaj komentarz

Zawartość pola nie będzie udostępniana publicznie.
  • Adresy internetowe są automatycznie zamieniane w odnośniki, które można kliknąć.
  • Dozwolone znaczniki HTML: <em> <strong> <cite> <code> <ul> <ol> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Znaki końca linii i akapitu dodawane są automatycznie.

Więcej informacji na temat formatowania

Image CAPTCHA
Wpisz znaki widoczne na obrazku.
reklama
reklama