Cena bycia oszołomem

„Historia wymyśla słowa, aby następnie słowa mogły kształtować historię” - pisał ks. Józef Tischner w 1989 roku na temat „Solidarności”. Rozumiał ją jako desygnat czasu, ale i jako jedną z fundamentalnych wartości kształtujących historię. Wymieniał na równi z wolnością, niepodległością i godnością człowieka. Słowa te nie tracąc na aktualności, prowokują do pytań o to, w jaki sposób społeczeństwo obywatelskie kształtuje współczesną historię i co tak naprawdę stoi za pojęciem postawy obywatelskiej. Odpowiedzialność, zaangażowanie, samodzielność, aktywność społeczna bez politycznych powiązań? W krajach demokratycznych aktywność obywatelska nie jest jedynie ideą, ale narzędziem działania, wykorzeniającym mentalność w duchu „Homo Sovieticus”, w której wszelka aktywność sprowadza się do tezy: „Niech Ktoś się tym zajmie...”.

Współcześnie tendencja jest odwrotna. Młodzi ludzie zaczynają „zajmować się sami”, bo albo nikt tego nie robi albo nie tak, jak powinien. Tworzą lub wspierają działalność organizacji, stowarzyszeń prowadzących aktywność społeczną. W ten sposób ukształtował się tak zwany „trzeci sektor”- pole działalności organizacji obywatelskich, co można uznać za zdrowy objaw zmian zachodzących w społeczeństwie. Tego typu organizacje są obecnie równoprawną siłą w podejmowaniu decyzji dotyczących różnych sfer aktywności publicznej. Prawo unijne narzuca ponadto konieczność konsultacji działań, decyzji w sprawach o charakterze publicznym z organizacjami pozarządowymi. W praktyce wygląda to tak, że organy pozarządowe, oddolne kontrolują te oficjalne. Kwestionują decyzje wydawane przez instytucje, patrzą na ręce decydentom i urzędnikom państwowym, niejednokrotnie udowadniając im niekompetencję w działaniu, a nawet łamanie prawa. Działalność organizacji pozarządowych, jako niezależnych politycznie, okazuje się paradoksalnie pomocą dla samych urzędników, w sytuacjach, gdy nie mogąc zrobić ruchu w swoim środowisku, jedyną alternatywą pozostaje prośba o wsparcie grup niezależnych ekonomicznie, politycznie i dzięki temu radykalnych w działaniu. Przykłady można by mnożyć - wystarczy przyjrzeć się bliżej tego typu aktywności w Polsce - stowarzyszeniom ekologicznym, kulturalnym, socjalnym. Działalność wielu z nich jest przejawem patriotyzmu rozumianego jako widzenie według wartości.

Aktywność tego typu grup jest zwykle mało znana, a zdawkowe informacje pojawiające się w mediach nie przekazują zbyt wielu istotnych informacji. Ci walczący w sprawie określani są zwykle jako Don Kichoci, oszołomy, terroryści, rejtani , boże głupki, a im mniejsza wiedza na temat tego, co robią, tym bardziej kpinom, i drwinom nie ma końca. Niestety, to jest ta przeciwna do „obywatelskiej” postawy szalka, na której wolność wypowiedzi mylona jest ze swawolą, a prawo do głosu z prawem do anonimowego oszczerstwa.

A może przy okazji świąt państwowych warto krytycznie przyjrzeć się nie tylko historii, politykom, urzędnikom, sąsiadom, ale jak w przysłowiu, zacząć od belki we własnym oku, a nie drzazgi w cudzym, bo może tak naprawdę tutaj zaczyna się „postawa obywatelska”, a z nią dopiero patriotyzm?

Wyrazem głębokiej troski o sprawy własnego kraju nie musi być zgoda na wszystko, co się w nim dzieje, dlatego, że „góra” ustaliła i zadecydowała. Nie trzeba sięgać do lektury „Obywatelskiego nieposłuszeństwa” H.D. Thoreau, by uzmysłowić sobie, że patriotyzm, to przede wszystkim wybór wartości, nawet za cenę „bycia oszołomem” czy mówiąc delikatniej „ryzykantem”. Zresztą, w opinii wielu Józef Piłsudski na swój sposób i aż chce się dodać, że na całe szczęście, takim ryzykantem był.

***
Powyższy artykuł wyraża osobiste poglądy jego autora. W dziale Opinie Gazetycodziennej.pl prezentujemy różne stanowiska na tematy społeczne, gospodarcze, polityczne, kulturalne, religijne i sportowe Śląska Cieszyńskiego ludzi różnych opcji, wyznań, zainteresowań... Zapraszamy chętnych do przesyłania nam felietonów, dzielenia się z nami swoimi spostrzeżeniami oraz bieżącego komentowania artykułów.