CO TYDZIYŃ PO NASZYMU: Dziwoki ty szyldy ludziska wieszajóm “...to trefiymy na “Eurekę”...”. fot. FJD  “...czako na nas “Marco Polo”...”. fot. FJD  Dzisio Wóm zaś poczytóm po naszymu opowiadanie "Deptani kapusty" Henryka Jasiczka, z książki "Humoreski Beskidzkie". fot. FJD Redakcja portalu www.gazetacodzienna.pl nawiąże współpracę z miłośnikami naszej pięknej, cieszyńskiej gwary, którzy podjęliby się współtworzenia "Kącika gwarowego" poprzez pisanie gwarą krótkich opowiadań o swoich miejscowościach. Mogą one przybrać formę wspomnień lub aktualnych spostrzeżeń na temat swojej "małej ojczyzny". Przesłane opowiadania mogą zapoczątkować cykle: "Szpacyrek po..." Skoczowie, Strumieniu, Goleszowie lub innej cieszyńskiej miejscowości. Chętnych prosimy o kontakt telefoniczny lub mailowy. Tel. 602-571-636 lub redakcja@gazetacodzienna.pl cd. słownika: baniok - naczynie do transportu mleka bant - zawias SZPACYRKYM PO CIESZYNIE "Moja ty słodko cieszyńsko mowo Żodyn cug nie jeździ Dzisio skryncymy w Bobreckóm i pujdymy ku sztrece po kierej uż żodyn zug nie jeździ. Bobry sie uż downo s Cieszyna wykludziły bo strómy kole Bobrówki ludziska powycinali a wody też uż nima wiela. Całe szczynści, że żodnego nie ponukło coby przechrzić te ulice na jakigosi aktualnie modnego świyntego, bo ludzie uż nic by nie wiedzieli o starym Cieszynie. Zustałoby nóm jyno dwa razy do roka łoglóndać po cimoku w Domu Narodowym stare zdjyncia łod redaktora T. Kopoczka i na chwilem ś nim porzóndzić. Zaroz we winklu je kszeft w kierym wcisnóm wóm jakómsi chińskóm dziadowine za 2,99 abo za złocioka. Możne, że eszcze kiery pamiynto jak tam u Pana F. Gąsiorowskigo strzigali sie chłopi a paniczki kolbowaly se włosy. Mieli to chłopi po rynce jak szli s roboty do cugu abo do PKS-u i mógli bez czakanio za pore złotych odmłodnóć a paniczki poprawić swojóm socjalistycznóm urodem. Kapke dalij je jakisi “Rodzynek” w kierym mogymy we wszecko oblyc nasze dziecka. Ni mogym jyno prziś na to skyrs czego nazywajóm sie rodzynek, bo możne nie wiedzóm, że to je pieczka s winogróna kieróm sie dowo do ciasta i s dzieckami to nimo nic do rzeczy. Jak pokroczymy zaś niżyj to trefiymy na “Eurekę” w kierej podobno jak to Archimedes prawił /znalazłem/ mogymy cosi nónś s oblyczki dlo całej familije. Nie myście se, że je to uż kóniec s tymi światowymi szyldami bo eszcze czako na nas “Marco Polo” przechrzóno gospoda s “Pokrzep się”. Dwiyrze uż mo zawrzite na fest bo ludziska isto nie chcieli udować tego wielkigo podróżnika co sie smykoł po świecie, że aż kansi sie do Chin zaszmatłoł. Możne, że zawrzili to też tymu coby ci zmarznióni ludzie s byłego PKS-u i cugu nie chodzili tam do nich jyno za potrzebóm abo też sie ś nimi zasolidaryzowali i dołónczyli do bankrotów. A teraz zaś fajny wic: Dochtór wyloz ze swojigo gabineta i zawołoł: - Kiery s was uż tu czako nejdelij? Jo! jo! Panie dochtorze - je żech krawcym i czkom od was na pinióndze za ancug coch wóm uszył dwa roki tymu. Mjyjcie sie wszedcy dobrze i wiesiolego popióntku. Dzisio Wóm zaś poczytóm po naszymu opowiadanie "Deptani kapusty" Henryka Jasiczka, z książki "Humoreski Beskidzkie".
|
reklama
|
|||||||||||||||
|
Jak roz czas umrze, wszystko insze też zginie. Nie zastawiej czasu, Dziołcho, bo nas nie łocalisz a tym, kierzi by mógli jeszcze prziść po nas, zawrzesz ceste na świat.
Wiersz je moc piekny.
Pani redaktor Otylia Toboła hlado teksty w gwarze do przigotowywanego Kalyndorza Slónskigo. Wybier, co tam mosz nejlepszygo i poślij na adres.
otobola@seznam.cz
Czas mosz do 25 maja.
Andrzeju z Czeskigo Puńcowa.
Napisałach cosi tak łod serca. Pokiel nas ta ckliwota fórt dzierży { myślym se że w kóncu też zrobiymy tu jakóm srande , co by było wiesioło a nie jako w marnicy}
Uciekosz mi czasie
fórt wartko jak młody
a jeżeś przeca starzikiym
Co chwila se nowe
kabotki łoblykosz
z kwiotuszkiym,
listkiym, śnieżykiym.
Zaglóndosz po chałpach,
kaj jako kolybka
i wartko z nij bajtel wyganiosz.
Choć matka nie jedna łokiynko
Ci zawrze- Ty sie tym jednak
nie starosz
Gnosz fórt do przodku
bratosz se ludzi.
Godkóm ło życiu zabawiosz
a Ty po cichu na kierchów ich kludzisz
i tam ich po tym zóstawiosz.
Taki żeś je starzik
czymu nie umiyrosz?
czymu tak żyniesz przed siebie?
Gdo Cie chce chycić oczy mu zawrzesz
nie zdónżył nikt chycić Ciebie.
Jak musisz idź na przód
yny zwolnij kapke,
tak bardzo Cie proszym
-posłuchej mie MATKE!
Pozdrawióm Cie moc pieknie ...
Dziołcho stela,
Stare fatografije majóm swojóm magie. Jak sie to tak weźnie, sóm to jyny wysepki chlorku czy brómku srebra. Ale w rynkach człowieka, kiery pozno ludzi na tych fotkach, zyskujóm swojóm dusze.
Jak sie mój brat zdecydowoł, że bedzie sprzedowoł dóm po łojcach (na szczynści sie tak na kóniec nie stało) mówi do mnie: „idź sie tam jeszcze podziwać a pozbiyrej wszystko, co bedzie dlo ciebie wert”. Naszełech tam kupe starych modlitewnych ksiónżek, wydanych w Krakowie, w Przemyślu a we Lwowie jeszcze w dewatnostym wieku, naszełech tak samo stare wydani Ƶywotów świyntych s łodryncznymi notatkami taty i starzika ło ważnych wydarzyniach w rodzinie a na kóniec szachtle łod bótów, pełnóm starych fotek.
A z jednej z tych fotek smioł sie na mnie starzik, kieregoch nigdy nie spotkoł, bo łón skóńczył żywot w kóncyntraku a joch prziszeł na świat dziesiynć roków po wojnie. Wedla starzika ciotka Hela, kiero łodeszła do wieczności razym s nim, a po drugi strónie moja mama, młodo, piekno i beztrosko, jakóm żech jóm nikdy nie pamiyntoł. A wszyscy trzo przed czapatóm chałpóm, w kierej my potym s mojim bratym przeżyli piekne dzieciństwo.
Daleko, daleko za chałpóm widać wzniesiyni, na kierego wiyrszku ło niedłogo wyrosnóm graniczne zasieki z kolczastego drótu i wieże strażnicze jak w kóncyntraku jako symbol przijaźni i współpracy miyndzy Polokami a Czechami. Przi tych zasiekach zrobióm za jakisi czas ceste. Po tej ceście bedzie jeździł nasz stary znómy, Raszka, na swojim śmiysznym traktorku. A jeszcze neskorzi kole tej cesty mój tata, kierego w czasie, jak sie robiła ta fotka, jeszcze żodyn z łobecnych na ni nie znoł, posadzi dwacet topoli. Tych topoli, kiere tam bedóm szumieć aż do moji starości, niż ich na kóniec nie wywalóm razym s granicznymi zasiekami .
Widzicz, Dziołszko stela, kiela tego wlezie na jedyn mały kónszczek papióru se sepiowymi czabrańcami?
Mosz recht Andrzeju!
Też mie co chwile jakośi ckliwota nóndzie . Jak se tak łoglóndóm stare zdjyncia i widzym,kiela ludzi uż ni ma- je mi dycki luto...Tak żech sie zadziwała na mojóm stareczke. Siedzi se na tym zdjynciu tako szfarno, pieknie łoblyczóno w nasze cieszyński lónty-to było hań downi na jakimśik wiesielu w goralije ,ale jo uż to ledwo pamiyntóm, bo jo była takim małym szkwetym.Moja mamulka jak łoglóndała to zdjynci ,to dycki mi prawiła,że przed tym wiesielim, starka dowała cały fortuch malować co by był bardzij strokaty a piekniejszy jako miały insze baby.
Ja,ja starka to sie łumiała dycki wypyrczyć. A starzik na zdjynciu to był eszcze kónsek chlopa.Ón mioł taki szumne , a długi fusiska ,taki pozakryncane do wyrchu. Rod też kurził fajke i też nie roz nóm przi tym bojki łopowiadoł. Ón był dobrym ,robotnym,chłopym i nie rod sie wadził.Starka zaś była roz dwa łobrażóno jak starzik se kapke warzónki popił albo inkszego kwitu. Tak zaroz jak sie starka ło tym dowiedziała to była sumeryja.Roz pamiyntóm ,że też jakosi zwada była i starka ryczała ze starzikiym a ón ji spokojnie łotpowiedzioł,że jak by se dycki ponikiedy kfitu na bulka wziyna i zakórziła fajke to by sie ji chnet lepij zrobiło aji by zwada przeszła.Dzisio ni ma już starki ani starzika. Leżóm uż pore szumnych roków pod dornikiym. Mie zóstały yny zdjyncia co uż sakramyncko też sie postarzały. Pozdrawióm cie moc pieknie...
Dziołcho stela,
moc pieknie żeś napisała ło tej waszej rzyczce a łutopcach, kiere sie musiały wykludzić, jak im pozasypowali wymole. Łu nas w naszym potóczku, kiery sie nazywoł Ciurka, ale nimach se tego uż zicher, nie były bobry ani łutopce, ale były raki. S bratym my ich chytali a potym przekludzali do taki małej zapory, kieróm my zrobili z kotyczo, błota a bazali. Rakóm sie tam ganc dobrze darziło. Ale trzeby mieć na pamiynci, że to było jeszcze przed tym, niż drużstewnicy (spółdzielcy) zaczyli ty wyjałowióne pola pruszkować.
Kónsek powyżyj zapory s rakami, przeciwko próndu, Ciurka zatoczała szyroki zakola i przepływała przez dość głymboki wónwóz (ale możne, że wónwóz był niewielki a toch jo był mały). W jednym takim zakolu rosły łogrómetne łopuchi. Mama nóm sie tam zakazowała grzebać, aby sie nic nie stało, „bo by tam jeszcze cosik mógło być”. To „cosik” to była bróń, kieróm tam starzik społym se synym a s ceróm zagrzebali przed Niymcami. Jak już to bywo, gdosi jich przi tym widzioł a tak strarzik s ciotkóm a ujcym pojechali w transporcie do Auszwica, skónd sie już nigdy nie wrócili.
Nad tymi łopuchami sie kónsek brzegu urwało i zesunyło i zrobił sie taki szaniec, z kierego my s bratym strzylali z patyków jedyn na drugigo. Kyns powyżyj, dzisio bych powiedzioł ło dobre sto metrów, pomiyndzy strómami prześwitowała nasza człapato chałpa. Sym tam na plac przed chałpóm wychodziła mama i łostrym głosym wołała: „chłapcy, zadania robić!” a jak sie dłógo nic nie ruszało, tak zaś wychodziła a tym razym: „chłapcy, jeść!”. To skutkowało dycki, choć aji dycki nóm było jasne, że idzie ło szkaredny podstymp, jak nas zwabić do dómu.
Ech, kaj sóm ty łóński śniegi... Też Cie nikiedy rozebiere tako cliwota, Dziołcho stela?
Wiycie moji roztomili z tóm gwaróm to dycki je tak, że co jedna dziedzina to insze naleciałości . Czasym ponikiere słowo -choć tak samo sie go pisze- znaczy naprowde cosi inszego. Strasznie żech je rada,że też sie Wóm to moji rozprawiani o tej mojij ,łukochanej dziedzinie podobo. W gazecie codziennej kiesi żech uż była... Ale to sóm downe czasy. Tu rzóndzi Pan F.Dral i kłanióm sie mu nisko za tyn kóncik gwarowy.To je" cosi" co naprowde je ludzióm potrzebne,żeby se pospołu mógli porozprawaić ło wszystkim.Pozdrawióm Was pieknie .
Dziołcho stela: mosz recht jo też je stela i sie mi spominają downe czasy jak tak pieknie po naszymu to wyślosz.
W cieszyńskiej gwarze mówi się dzieucha lub dziełucha albo dziywcze.Ale i tak mi się to bardzo podoba co dziełuszko piszecie o tych Zebrzydowicach.Aż dziwne,że nie skusiła się Pani na współpracę z jakimś publikatorem,który popiera i lansuje naszą gwarę.Ta gazetacodzienna.pl od paru miesięcy szuka współpracowników piszących gwarą- to na co Pani czeka!Takie reminiscencje albo obecne spostrzeżenia o Zebrzydowicach wniosły by trochę nowego do tego kącika gwarowego.Ja gdybym tak umiał mówić jak Wy Paniczko to już dawno bym się zgłosił.U mnie tu w Górkach niema bardzo o czym pisać ale chętnie poczytam wszelkie spostrzeżenia o Zebrzydowicach pisane gwarą cieszyńską.
Z Cieszyna sie bobry wykludziły- to eszcze ni ma tak źle, bo te pieróny robiły nikiedy pieróństwo. U nas w Zebrzidowicach to je dycki sumeryja . Łod kiedy zrychtowali Piotrówke {bo nie wiym czy wiycie ,ale każdego roku nas zalywało jak jako wiynkszo burza była albo dłużyj padało} to wystowcie se ,że łod nas wszystki łutopce pouciekały. Też jako w Cieszynie, brzyg Piotrówki ociosali i łutopce ni majóm sie kaj chować. Tak se myślym,że tyn łutopcowy król Hasztabiga se pomyśloł,że sie przeniesie do Marklowic Czeskich, bo tam eszcze nie zdónżyli Piotrówki zrychtować i możne eszcze jaki ploso do swojij familie znóndzie. Tak se spóminóm jak to hań downi było, jak u nas na sztacyjónie ludzi było tela,kożdymu sie śpichało do roboty . Piekne było to żywobyci kiesi. Roboty ludzie mieli doś, bezdómnych nie było za tela jako dzisio,a i myślini ludzie też mieli insze. Dzisio kożdy mo auto, jak ni to zaś co chwila "Bus" jeździ. Cug isto bydymy mógli se w muzeumie po oglóndać. A tyn "Rodzynek" to sie isto tymu tak nazywo , bo to bydzie drogi szpas isto yny dlo "rodzynków" A co do tej chińskij dziadowiny to ponikierzii uż zmóndrzeli i co roz wiyncyj ludzi uż wiy ,co to je za pieróństwo. Yny tak se eszcze myślym ,że też co roz wiyncyj tej chińskij dziadowiny je pod polskim szyldym i za mómynt nie bydymy umieli tego poznać. Ja, ja , to je isto prowda co mi kiesi stareczka prawiła ,że żółto rasa zaleje świat !
Dodaj komentarz