Nowe ustalenia w sprawie "Roty"

Było to dokładnie 7 listopada 1908 roku. Według córki Konopnickiej, Zofii Mickiewiczowej, autorka napisała utwór na prośbę ks. Józefa Londzina, pełniącego obowiązki redaktora „Gwiazdki Cieszyńskiej”. Wiersz ukazał się w 90 numerze na stronie 444 z przypiskiem redakcji: wiersz ten napisała i przeznaczyła znana poetka umyślnie dla Gwiazdki Cieszyńskiej, chcąc podnieść ducha narodowego w Polakach śląskich, przechodzących obecnie ciężkie chwile. Pod „Rotą” autorka zamieściła dedykację: Ludowi śląskiemu. Maria Konopnicka należy do grupy literatów, którzy są poniekąd związani ze Śląskiem Cieszyńskim. Konopnicka przebywała w Istebnej, Jaworzu, Wiśle, Bielsku oraz podbielskich Mikuszowicach. Jako patriotka utrzymywała dobry kontakt z działaczami polskiego ruchu narodowego, składała datki na Macierz Szkolną Księstwa Cieszyńskiego i Dom Narodowy oraz okazjonalnie współpracowała z „Gwiazdką Cieszyńską”. Niestety nie ma rozstrzygających dowodów na to, że „Rota” powstała w Istebnej na przełomie lat 1907/1908, choć część badaczy tak właśnie twierdzi.

Do tej pory przyjmowano, że ten słynny wiersz ukazał się po raz pierwszy w połowie listopada 1908 roku w krakowskim czasopiśmie „Przodownica” z tą samą dedykacją i przypiskiem redakcyjnym! Nikt nie sprawdził, czy to właśnie w „Gwiazdce” nie pojawił się on po raz pierwszy. Myląca mogła okazać się druga publikacja wiersza, która miała miejsce na łamach „Gwiazdki” półtora roku później. Rękopis „Roty” przesłany przez Marię Konopnicką na ręce redaktora ks. Józefa Londzina został opublikowany w numerze 17 z 26 lutego 1910 roku wraz z treścią listu, w którym pada stwierdzenie, że wiersz został napisany dla Wielkopolski. Wy, tam na Śląsku, drodzy Rodacy, tak samo prześladowani jesteście i myślę, że dobrze jest umacniać ducha narodowego w szeregach walczących z germanizacyą – konstatowała Konopnicka – Pragnęłabym, aby Ślązacy nie tylko powtarzali w sercu swojem tę „Rotę” przysięgi, ale żeby to była pieśń ich i wyraz ich duszy. Tym sposobem nawet w opracowaniach śląskich badaczy (m.in. Ludwika Brożka, Edmunda Rosnera, Bolesława Lubosza) za datę premierowej publikacji „Roty” w „Gwiazdce Cieszyńskiej” został uznany rok 1910. Tekst później został ponownie opublikowany w „Gwiazdce Cieszyńskiej” przed formalnym odrodzeniem się państwa polskiego – tuż przed wielkim wiecem za przyłączeniem Śląska Cieszyńskiego do Polski, który odbył się na Rynku w Cieszynie 27 października 1918 roku.

Słynna „Rota” będzie obecna podczas tegorocznych uroczystości Święta Niepodległości w Cieszynie. Zostanie odśpiewana około godziny 11:50 po przemarszu w asyście orkiestry pod Pomnik Legionistów, gdzie zostaną złożone kwiaty. Warto zwrócić również uwagę na wcześniej wspomnianą wystawę zatytułowaną „Cieszyn 1918. Polski my naród, polski lud”, która zostanie otwarta 11 listopada 2017 r. o godz. 12.30 na cieszyńskim Rynku. Natomiast o godz. 18.00 w Sali Sesyjnej cieszyńskiego Ratusza Prof. dr. hab. Andrzej Chwalba (Uniwersytet Jagielloński) wygłosi wykład pt. „Księstwo cieszyńskie z polskiej perspektywy (1914-1918)”. Wydarzenia te, stanowiące integralną część projektu zgłoszonego do Programu Wieloletniego „Niepodległa”, zainaugurują przygotowania do zbliżającej się 100 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości i powrotu w jej granice Śląska Cieszyńskiego.

Więcej na temat „Roty” autorstwa Marii Konopnickiej można dowiedzieć z tekstu Wojciecha Święsa, znajdującego się na stronie Książnicy Cieszyńskiej.