Zdrowe odżywianie: Nasz mózg - ciąg dalszy

Niby to takie proste a wiemy z własnego doświadczenia, że gdy przybywa nam lat, nasz mózg, jak i inne organy naszego ciała zaczyna szwankować. Czy jesteśmy na to skazani ze względu na to, że się starzejemy?

Oczywiście, że nie. Gdyby tak było to jesień życia ludzi byłaby dramatem a przecież jest wokół nas bardzo wielu ludzi, którzy do późnych lat zachowują jasność umysłu.

Ostatnio rozważaliśmy rolę antyoksydantów, czyli związków chemicznych neutralizujących wolne rodniki. Dr Alain Triaire w książce "Zdrowie na talerzu" pisze, że wolne rodniki są nieuniknionym produktem ubocznym naszych przemian metabolicznych. Co gorsza, powstają również w toku tak podstawowego procesu, jak oddychanie komórkowe. Można rzec, że jesteśmy skazani na wolne rodniki jako na "fizjologiczny grzech", znamię czy piętno . Ale i na to mamy fizjologiczne "koło ratunkowe" w postaci właśnie antyoksydantów. Do głównych przeciwutleniaczy należą wit. A, C, E, minerały głównie selen będący koenzymem ok. 20 enzymów, likopen czerwony barwnik pomidorów, proantocyjanidyna obecna w pestkach winogron i inne związki zwane ogólnie bioflawonoidami bogato występujące w roślinach, astaksantyna, barwnik z grupy karetonoidów, działająca 10x silniej od likopenu i 100x silniej od wit. C. (dlatego tak ważna jest rola diety a nie suplementów czyli cała zjedzona marchewka a nie tylko wit.A w tabletce), kwas alfa-liponowy czyli omega3 (zawarty w olejach roślinnych) jak i inne związki w które obfitują rośliny.

Tak więc, wolne rodniki przyspieszają proces starzenia się mózgu a antyoksydanty jak farba antykorozyjna temu przeciwdziała. Witaminy z grupy B to kolejny ważny składnik naszego pożywienia mający bezpośredni wpływ na procesy myślenia i pamięć.

Nasz mózg to jednostka centralna naszego układu nerwowego. Elizabet Somer w swojej książce "Wpływ jedzenia na nastrój" podaje iż niedobory witamin z grupy B, w tym wit. B1, B2, niacyny, wit. B6, B12 i kwasu foliowego (zapobiega pewnym wrodzonym defektom płodu), mogą być przyczyną upośledzenia rożnych funkcji naszego układu nerwowego. Niedostateczna ich podaż w diecie może być przyczyną depresji czy apatii. Wtedy zwykle przy złym samopoczuciu nasz sposób odżywiania jest niewłaściwy i tak powstaje błędne koło złych nawyków żywieniowych i złych nastrojów czyli coś słodkiego na podły nastrój. Zmęczenie, utrata, apetytu, osłabienie pamięci, zmienność nastrojów, zmniejszenie zdolności do koncentracji, agresywne, niekontrolowane zachowania, zaburzenia osobowości to tylko niektóre symptomy niedoboru wit. B1.

Bardzo ciekawe doświadczenie, wskazujące na związek pomiędzy wit. B1 a ludzką osobowością, przeprowadzono wiele lat temu w Mayo Clinic. Wybrano dziesięcioosobowa grupę, składającą się z kobiet, które charakteryzowały się pogodnym usposobieniem i umiejętnością dobrej współpracy. Podawano im dietę ubogą w wit. B1, składającą się z białego chleba, dowolnej ilości kawy i herbaty, płatków kukurydzianych z dużą zawartością cukru, biały ryż, mleko, wołowina, ser, białka jajek, masło, olej, kakao, żelatyna i warzywa konserwowane. Nie spożywały śniadań. Po 10 dniach badanie przerwano, gdyż kobiety nie były w stanie ze sobą pracować. Nie tolerowały, żadnego hałasu. Zauważono u nich objawy parestezji, czyli spaczonego odczuwania bodźców w wyniku zmian w nerwach lub drogach czuciowych.

Zahamowanie procesu starzenia się mózgu jak i usprawnienie go u ludzi młodych, możemy osiągnąć, jedząc produkty bogate w wit. z grupy B a do nich należą głównie zboża. Bielmo - choć stanowi objętościowo największą cześć ziarna, zawiera jedynie 19,2% witamin z grupy B. Największa ich część 56,8 proc. znajduje się w otrębach a 24 proc. w zarodku. Przemysł odrzuca te dwa elementy czyli 80,8 proc. witamin z grupy B. Witaminy te są niezbędne do właściwego wykorzystania glukozy wraz z tlenem i odpowiednimi enzymami. Jeśli podczas tego procesu zabraknie tych cennych witamin lub będzie ich za mało, proces spalania węglowodanów jest zakłócony i powstaje kwas pirogronowy, który w szczególny sposób "irytuje" komórki mózgu przyczyniając się do poddenerwowania i problemów mentalnych.

A co z naszym układem nerwowym? No cóż cierpi a my z nim.

Na Dalekim Wschodzie znana była choroba ber beri. Charakterystyczne jej objawy to zapalenie wielonerwowe z utratą koordynacji mięśniowej i zaburzeniami odruchów oraz czucia. Inne objawy to obrzęk i drętwienie kończyn, obrzęki narządów wewnętrznych zwłaszcza mięśnia sercowego, a także znaczne zaniki mięśniowe i wzmożona pobudliwość. Co wywoływało tak paskudną chorobę? Polerowanie ryżu. W trakcie łuskania i polerowania oraz rafinowania dochodzi do usunięcia cennej tiaminy czyli wit. B1.

Jaki z tego wniosek? Jeśli chcemy mieć sprawny układ nerwowy zawsze sięgajmy do pełnoziarnistych zbóż w tym całego ziarna pszenicy i ciemnego ryżu.

W okresie całego naszego życia - od poczęcia do wieku dojrzałego - niezbędnie jest nam potrzebna wit. B6. Niedobór tej witaminy u kobiety w ciąży może spowodować nadmierną pobudliwość dziecka, drgawki bądź ograniczone zdolności uczenia się. Inna witamina niacyna jest niezbędna do przebiegu ok. 50 procesów metabolicznych w organizmie, w tym m.in. przemian węglowodanów oraz syntezy neuroprzekaźników i hormonów. Nawet niewielki jej niedobór powoduje zaburzenia pamięci, łagodną depresję, nadmierną pobudliwość i nerwowość.

Produkty bogate w witaminy z grupy B to: kiełki pszenicy, drożdże (są drożdże spożywcze nieaktywne, które możemy dodawać do potraw w postaci płatków), rośliny strączkowe, pomarańcze, szparagi, brokuł, zielony groszek, brązowy ryż, soja, masło z orzeszków ziemnych.

Biorąc pod uwagę wielkie znaczenie wit. B, zachęcam do zrobienia drożdżowej strucli z powidłami śliwkowymi, na którą przepis podałam w poprzednim miesiącu.

A dziś przepis na smaczny twarożek z sera sojowego (tofu).

20 dkg naturalnego tofu (najlepiej zrobić samemu, gdyż polskie firmy nie wiem dlaczego robią bardzo niesmaczne tofu). A robimy tak: 1 szkl. ziarna soi moczymy na noc w letniej wodzie. Rano soję płuczemy i wlewamy 4 szkl. zimnej wody, miksujemy do konsystencji kaszki i przeciskamy przez lnianą ściereczkę. Odciśnięty płyn to mleko sojowe, które gotujemy 1-2 minuty od momentu zagotowania. Odstawiamy z ognia i wlewamy sok z ok. 1 cytryny, lekko rozprowadzając sok aż zobaczymy jasno żółtą serwatkę. Zostawiamy do ostudzenia na ok. 1 godz. zlewamy na sitko i mamy serek. Tak przygotowane tofu mieszamy z majonezem sojowym (przepis podawałam przy przepisie na pastę marchewkową) dodajemy pokrojoną rzodkiewkę, paprykę, szczypiorek, solimy do smaku i podajemy z razowym chlebem.