W pogoni za brunatnym jeleniem: Zamordowani w Seibersdorf (felieton)

Czy już można wyjąć te imiona i nazwiska na światło dzienne i wyrecytować je nad anonimową mogiłą przy ulicy Kościelnej w Kończycach Wielkich?, fot. ARC SPOT

fot. ARC SPOT

Ta sprawa nie daje mi spokoju. Kim byli ludzie zamordowani podczas II wojny światowej w Zebrzydowicach i pochowani w masowym grobie w mojej rodzinnej wsi? Uznałem, że najpierw należy poszukać informacji na ten temat w Yad Vashem, światowym centrum pamięci Holokaustu działającym w Jerozolimie. Powołany w 1953 roku instytut zajmuje się upamiętnianiem ofiar i bohaterów Holokaustu przede wszystkim poprzez dokumentowanie, badanie i edukację. Tu znajduje się centralna, zdigitalizowana baza danych oparta na imionach i nazwiskach. Wejście do tej bazy wymaga znajomości trzech informacji, a właściwie trzech oznaczeń - trzeba wpisać imię, nazwisko i nazwę miejsca. Yad Vashem (Jad wa-Szem) znaczy po hebrajsku „miejsce i imię” i odwołuje się do wersetu z Proroctwa Izajasza (rozdział 56, wers 5): „Dam im w domu moim i w murach moich miejsce i imię lepsze nad synów i córki: imię wieczne dam im, które nie zaginie”. Nie znałem imion i nazwisk pomordowanych w Zebrzydowicach, więc wpisałem tylko nazwę miejsca: Zebrzydowice. I wtedy pojawiła się w moim laptopie lista 150 nazwisk. Oto one:

Josua Abrahams, Isak Abram, Marcus Abram, Moshe Mozes Abram, Mozes Abram, Jacob Achtienribben, Leendert Achtienribben, Juda Acohen, Emanuel Agsteribbe, Hijman Agsteribbe, Joseph Agsteribbe, Joseph Agsteribbe (2), Willem Agstterribbe, David Samuel van Amerongen, Aron Appelboom, Jacob Appelboom, Jacob Appelboom (2), Coenraad Arons, Jozef Arons, Abraham Assou, Leon Aussen, Jacob van Baaren, Juda van Baaren, Abraham Bacharach, Abraham Barend, Abraham Barend (2), Abraham Moshe Mozes Barend, Barend Barend, Benjamin Barend, Gerrit Barend, Levie Barend, Louis Barend, Avraham Mozes Barend Brand, Salomon Barklo, Jacob Mozes Barzelaij, Raphael Barzelaij, Louis Beesemer, Walter van Bets, Elkana Elkan Behrman, Samuel de La Bella, Benjamin van Beugen, Moshe Mozes van Bever, Jacob Blitz, Jacob Philip Blitz, Leonard Jules Jean Blitz, Meijer Blitz, Philip Blitz, Samuel Blitz, David Blog, Joseph Blog, Godschalk Blom, Louis Boas, Herman Alphons Bobrownitzki, Jesaja Boekbinder, Meijer Boekbinder, Abraham de Boer, Elie de Boer, Isaac de Boers, Maurits Bohemen, Salomon Bohemen, Benjamin Bolle, Barend Bonn, Herman Bonn, Nathan Bos, Izaak Nathan Bouwman, Yitzhak Natan Bauman, Philip Brandon, Jacob Brandon, Philip Brandon (2), Hertog Brilleslijper, Marcus Broekman, Meijer Buitenkant, Louis Casutto, Levie Meijer van Cleef, Levie Cohen, Moshe Mozes van Dam, Eliezer David Eli Davids, Elias David Davids, Eliezer David Davidson Davids, Salomon Delden, Leo Duveen, Marcus Duveen, Isaac Elsas, Abraham Salomon Frank, Alexander Maurits Frank, Elkana Elkan Frank, Jonas Frank, Maurits Alexander Frank, Henry Franfort, Shimshon Samson Frankfort, Isaac Fransman, Simon Frenk, Raphael Goldsmid, Shabse Gotlob, Salomon Goubitz, Jacques David Goudsmit, Marcus de Groot, Moshe Mozes de Groot, Abraham Halverstad, Samuel Heide, Abraham Barend Heijmans, Simon Hiegenlich, Mozes Hijmans, Nathan Hilversum, Arnold Hofstede, George Italiaander, Salomon Italie, Salomon Italie (2), Yitzhak de Jong, Salomon de Jong, Salomon Shlomo de Jongh, Louis van de Kar, Hertog Kerkmeester, Salomon Kleinkramer, Simon Kleinkramer, Benedictus Abraham Kolthoff, Joseph Kops, Frederik de Lange, Salomon Leiden van Amstel, Jacob Lesgever, Philip van Loon, Joseph van Loon, Abraham Loonstein, Nathan Loonstijn, Gerrit Lootsteen, Salomon Maandag, Albertus Metzelaar, Meijer Naarden, Joseph Leopold Neter, Emanuel Plukker, Meijer Polak, Philip Polak, Martijn Polak, Martijn Polak (2), Salomon Nehemias Presser, Izaak Pront, Israel Jacques Querido, Jacob Roodveldt, Meijer van Sijs, Saul Troeder, Moses van Dam (2), Salomon Shlomo de Vries, Maurits Moshe Waas Vas Levi, Zigmund Asher Zelig Wajnblum, Heinz Max Wessely, Siegfrid Wessely

Są zatem miejsca - Zebrzydowice i Kończyce Wielkie. I są też związane z nimi, pochowane w nich imiona i nazwiska. I są też w centralnej bazie danych o ofiarach Holokaustu w Yad Vashem inne informacje. Na przykład daty urodzin. Nazwy miejsc ostatniego zamieszkania. Przy nazwiskach z zebrzydowickiej listy często zapisana jest ta sama data śmierci - 31 marca 1943. Co się wtedy stało? Co teraz powinno się stać? Czy już można wyjąć te imiona i nazwiska na światło dzienne i wyrecytować je nad anonimową mogiłą przy ulicy Kościelnej w Kończycach Wielkich? Czy już można tu odmówić kadisz jatom za pomordowanych w obozie pracy w Seibersdorf? Co dalej?