Międzynarodowy Festiwal Teatralny Bez Granic - tutaj widzowie są gospodarzami!

Nie trzeba jechać do Pragi, Brna, Bratysławy, Warszawy, Krakowa czy Poznania, żeby blisko domu obejrzeć najwartościowsze przedstawienia, jakie w ostatnim czasie powstały w tych miastach, co więcej, organizatorzy dokładają wszelkich starań, żeby ceny biletów były „cieszyńskie” – czyli na ogół dużo niższe niż w siedzibach teatrów, które zjeżdżają do Cieszyna i Czeskiego Cieszyna w ramach Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Bez Granic/Bez hranic. Co więcej, bardzo rzadko jest okazja, by tak jak na cieszyńskim festiwalu zaraz po spektaklu podzielić się z artystami swoimi wrażeniami, powiedzieć, co się podobało, a co się nie podobało, albo poprosić o wyjaśnienie motywów takiego a nie innego kształtu widowiska. Tutaj widzowie są gospodarzami, wyrażając również swoją opinię w formie plebiscytu na najlepszy spektakl. Przedstawienia oceniać będzie także międzynarodowe jury, które przyzna tradycyjną nagrodę festiwalu – Złamany Szlaban. Przyznana zostanie również nagroda publiczności.

Co wiemy o kształcie zbliżającego się festiwalu? Wśród gości będzie kilka gwiazd pierwszej wielkości, nie tylko spośród aktorów na scenie. Teatry przyjadą m.in. z Pragi, Warszawy, Bratysławy, Brna, Poznania, Opola – niektóre przybędą do nas prosto z innych festiwali, albo dopiero z Cieszyna pojadą na nie. Wiele prezentowanych przedstawień zostało już nagrodzonych w prestiżowych konkursach lub na festiwalach w swoich krajach lub za granicą; niektóre doceniono w całości, w innych nagrodę zyskało aktorstwo lub scenografia. - Oprócz kryterium nagród, wyróżnień, impulsem do wpisania przedstawienia do programu festiwalu jest także aktualność prezentowanego tematu. Wszystkie tegoroczne przedstawienia spełniają wszystkie te wymagania. W trakcie 8 festiwalowych dni, zaprezentujemy w sumie 16 spektakli z Czech, Polski i Słowacji, przeprowadzimy 2 spotkania autorskie, zorganizujemy 2 koncerty i otworzymy 6 wystaw z czego niektóre wystawy objawią się w przestrzeni obu miast – wylicza Petra Slováček Rypienová, reprezentująca organizatora festiwalu z czeskiej strony, a więc stowarzyszenie Člověk na hranici.

Coś dla siebie znajdą ci, którzy lubią teatr bardziej tradycyjny, oparty na głównie na aktorze, jak i ci, którzy od teatru oczekują głównie widowiskowości. Będą przedstawienia renomowanych teatrów instytucjonalnych, jak i dzieła scen niezależnych. W stopniu silniejszym niż zwykle na tegorocznym festiwalu z aktorami żywymi konkurować będą lalki. Do tego świetne koncerty i wystawy. To wszystko w tradycyjnych miejscach festiwalowych, takich jak obydwa cieszyńskie teatry, sala Domu Narodowego i Strzelnicy, Avion i sala PZKO w dawnej synagodze w Czeskim Cieszynie.

Na 31 edycję festiwalu składają się przedstawienia teatralne:

• BIEGUNI – wg powieści Olgi Tokarczuk, Teatr Powszechny w Warszawie, reż. Michał Zadara (indywidualna nagroda aktorska dla Barbary Wysockiej w ramach 27. edycji Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej);

• SZTUKA INTONACJI – najnowsze dzieło wielkiego polskiego dramatopisarza Tadeusza Słobodzianka z udziałem m.in. Adama Ferencego – Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy. Reżyseria Anna Wieczur. Spektakl znalazł się w finale 28. Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej; na 62. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych – Festiwalu Sztuki Aktorskiej nagrodą aktorską zdobył Łukasz Lewandowski (za rolę Jerzego), a całe przedstawienie publiczność nagrodziła Mianem Naj‐Bogusławskiego. Autor dramatu będzie gościem festiwalu w module Popołudnie Mistrza.

• PRÍBEHY STIEN (pol. Ściany, mury, płoty) – Bratislavské Bábkové Divadlo (Słowacja), reż. Katarína Aulitisová, spektakl wyróżniony już wieloma nagrodami, m.in. w Polsce nagroda za reżyserię, za scenografię oraz nagroda publiczności za aktorstwo na 32. Międzynarodowym Festiwalu Walizka w Łomży, a także Grand Prix na 10 Międzynarodowym Festiwalu Ożywionej Formy Maskarada w Rzeszowie;

• 294 STATEČNÝCH (pol. 294 walecznych) reż. Tomáš Dianiška, Divadlo Pod Palmovkou, Praga (Czechy) – fikcyjno‐ dokumentalny spektakl poświęcony „najbardziej bohaterskiemu wydarzeniu w dziejach Czechosłowacji” – zamachowi na protektora Czech i Moraw w czasie II wojny światowej, Richarda Heydricha (tzw. Operacja Antrophoid). W 2020 roku przedstawienie zdobyło czeską Nagrody Krytyki Teatralnej dla za wystawienie sztuki współczesnej, było też nominowane do nagrody Marka Ravenhilla.

• HAMLET ON THE ROAD reż. Joanna Zdrada – Divadlo Radost Brno (Czechy), ciekawy przykład czesko- polskiej współpracy teatralnej, w Polsce nagrodzony Grand Prix oraz nagrodą jury dziecięcego na 27. Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek Spotkania w Toruniu.

• GADŽOVÉ JDOU DO NEBE – reż. Jiři Havelka; spektakl w wykonaniu jednego z najsłynniejszych czeskich teatrów, legendarnego Divadla Husa na provazku (Brno)

• R.U.R – słynna sztuka Karela Čapka, w której sto lat temu po raz pierwszy pojawiło się słowo „robot”, a i humanoidy po raz pierwszy trafiły na scenę – w brawurowej adaptacji na język teatru lalek. Reż. Radek Beran, teatr Buchty a loutky, Praga (Czechy);

• CIRKUSÁRIUM – przeznaczone dla dzieci przedstawienia w reż. Tomáša Podrazila i Tomáša Běhala (Divadlo Toy Machine, Czechy);

• AUDIENCE/VERNISÁŽ – dwie jednoaktówki Václava Havla (Spolek Kašpar, Praga)

• BALLADYNA – klasyka we współczesnej odsłonie, przygotowana przez Teatr Lalki i Aktora Opole

• ČTENÍ KE KAFI – autorskie przedstawienie zrealizowane przez Divadlo MALÉhRY Brno, w którym występują trzy aktorki znane uczestnikom z poprzedniej edycji festiwalu

W programie znajdą się także przedstawienia zespołów czeskocieszyńskiego teatru Těšínské divadlo: BARVY polsko‐czeskiej Sceny Bajka, SZKLANA MENAŻERIA Tennessee’ego Williamsa w wykonaniu aktorów Sceny Polskiej oraz MILUJI TĚ, ALE w wykonaniu aktorów Sceny Czeskiej. Artyści teatru Gry i Ludzie pokażą w plenerze przed gmachem Teatru im. Mickiewicza w Cieszynie spektakl STRASZAKI w reżyserii Michała Piotrowskiego (premiera spektaklu odbyła się w 2022 na Targach EXPO w Dubaju).

W cyklu spotkań festiwalowych pod nazwą Popołudnie Mistrza – gościem będzie Tadeusz Słobodzianek – jeden z najwybitniejszych polskich dramatopisarzy, do niedawna dyrektor Teatru Dramatycznego w Warszawie, którego „Sztuka intonacji” gości w programie tegorocznej imprezy. Chociaż sztuki Słobodzianka „Prorok Ilja” i „Nasza klasa” były laureatkami nagrody na naszym festiwalu, ich autor spotka się po raz pierwszy z publicznością teatralnego święta nad Olzą. Organizatorzy zapraszają także na spotkanie z Jackiem Pomorskim, autorem powieści „Praskie święta radości”, w której autor zderzył polską i czeską historię, przypatrują się też współczesnemu mężczyźnie doby feminizmu przez pryzmat prozy i postaci B. Hrabala, F. Kafki, przede wszystkim zaś „Don Giovanniego” W. A. Mozarta, który również pojawia się na kartach książki. Spotkanie odbędzie się w kawiarni Tramwaj Cafe, a poprowadzi Marcin Mońka, redaktor naczelny miesięcznika „Tramwaj Cieszyński”.

Dodatkowo w program festiwalu stanowią wystawy:

• Słowacka wystawa Martina Smatany ‐ ROK DOBRYCH WIADOMOŚCI
• Wystawa polskiej karykatury teatralnej
• Plenerowa wystawa współczesnej polskiej fotografii teatralnej (plon konkursu organizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie) – Park Pokoju w Cieszynie
• Soumrak Bohů - Ivan Fíla – galeria MOST w Czeskim Cieszynie
• Oblicza obrazu - Ladislav Szpyrc - galeria Puda w Czeskim Cieszynie
• Antikody – wiersze wizualne, tworzone przez Václava Havla - Kavárna a čítárna Avion w Czeskim Cieszynie

Dla spragnionych wrażeń muzycznych przygotowano dwa koncerty. 5 października w dawnej synagodze w Czeskim Cieszynie (klub PZKO) wystąpi RGG& Robert Więckiewicz Planet LEM – projekt muzyczny inspirowany tekstami Lema, stworzony przez jednego z najważniejszych polskich aktorów filmowych i teatralnych we współpracy z RGG – jednym z najważniejszych polskich zespołów grających w formule klasycznego tria fortepianowego. Z kolei 6 października w sali Domu Narodowego odbędzie się koncert zespołu TRICOLOR, którego duszą jest Iwona Loranc, wokalistka i aktorka specjalizująca się w piosence poetyckiej, obdarzona aksamitnym (laureatka Przeglądu Piosenki Aktorskiej). Towarzyszą jej: Jan Stachura – gitarzysta i Krzysztof Maciejowski – skrzypek i kompozytor z bogatym dorobkiem również w zakresie muzyki teatralnej.

Organizatorem festiwalu jest Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka Oddział Regionalny w Cieszynie, a z czeskiej strony stowarzyszenie Člověk na hranici.

BILETY NA SPEKTAKLE I KONCERTY DOSTĘPNE SĄ NA STRONIE WWW.BORDERFESTIVAL.EU