Zbigniew Wałach: Nie zostałem zmanierowany czasem cepelii lat 50-tych

Jak doszło do rozstania z braćmi Lasoniami?
Zespół Wałasi istnieje już prawie 25 lat, na przestrzeni tego czasu trochę się zmieniło. Przez ostatnie lata współpracowaliśmy z Braćmi Lasoniami, klasykami z Mikołowa, dla których przygodą i nowym doświadczeniem było spotkanie z muzyką autentyczną, góralską, wynikającą z tradycji. Kontynuuję tradycję rodzinną, Lasoniowie chcieli zdominować naszą góralszczyznę, chcieli być bardziej komercyjni. Niestety, nie udało nam się dojść do porozumienia. Teraz skupiają się głównie na muzyce klasycznej, korzystają z muzyki ludowej, łączą pewne elementy, wprowadzają nowe konwencje.

Wasze drogi się rozeszły?
Miałem wizję mocnego ustosunkowania się do natury, do miejsca, z którego wyrosłem. Odnosimy się do tożsamości, przemijania, żywiołów - rzeczy te powstawały na bazie mojej wrażliwości, mojego doświadczenia. Niektórzy członkowie zespołu byli przekonani, że tworzymy grupę Lasonie i Wałasi, traktowali to jako jedno. Dla mnie były to dwa różne ciała, stałem na straży swojej tożsamości, autonomii.

Sporo muzyków dojrzewało pod pana okiem.
Jestem liderem i twórcą tego zespołu, część moich uczniów to osoby o pokolenie młodsze ode mnie i dlatego odeszli, mieli perspektywy, poszli dalej. Dostali swego rodzaju trampolinę, dobry start, który owocuje teraz w ich karierze.

Zamiłowanie do muzyki wyniósł pan z domu?
Zostałem wychowany w tradycji domu artystycznego, dziadek miał wyuczona profesję - malarstwo. To nie była pogoń za komercją, nie było pogoni za pieniędzmi, wyrosłem w duchu świętości, traktowania bardzo poważnie góralszczyzny. Musimy być przede wszystkim wolni w swoich projektach. Wrażliwość pozwala mi ciągle tworzyć, nie chcę tego burzyć poprzez aranżacje, które mają się po prostu podobać. Chcę tworzyć sam.

Rozstał się pan z Lasoniami - co teraz?
W tej chwili przygotowuję program z Bogusławem Słupczyńskim - słowo, obraz i muzyka do tematu gór, wody w odniesieniu do natury. Czym dla mnie jest moja tożsamość, jak formowała się moja wrażliwość? Omijamy motyw obrzędowości, zanurzamy się w miejsca mające tysiące lat, z którymi ciągle mamy do czynienia - z rozgwieżdżonym niebem, ze słońcem. To są rzeczy ponadczasowe, które są obecne z nami, doświadczamy ich codziennie, mamy z nim bezpośredni kontakt; są to dla nas źródła poszukiwań, inspiracji. Oprócz tego oczywiście kultywowanie tradycji.
Najbliższe plany to stworzenie opisu moich rozważań, myśli na temat szacunku w odniesieniu do moich przodków, opis miejsc, do których w dzieciństwie docierałem. Chciałbym stworzyć multimedialny koncert, który pokazałby widzowi obraz, przybliżył mu kontekst. Z Bogusławem Słupczyńskim chcielibyśmy dodać do tego słowo. Oprócz tego przygotowuję program autorski, który stworzyłem już z Lasoniami, a który nie został zabezpieczony prawnie - to jakiś mój dorobek, o który powinienem zadbać, to moja pasja, moje życie.
W naszym projekcie chcemy pokazać wartość naszej ziemi, dotyczy też to ziemi cieszyńskiej. Dla mnie jest to bardzo ważne, a w przyszłości będzie to miało swoją wagę i wartość.

Muzyka góralska kojarzy się przede wszystkim z obrzędowością…
Tak, to prawda. My jesteśmy ludźmi bardzo współczesnymi. Nasza tradycja to jest to, co nosimy w sercu. Moje fascynacje odnoszą się do ziemi, która ma tysiące lat. Chcemy pokazać nowe spojrzenie na to, z czego wyrośliśmy.

W najbliższym czasie zagracie dla prezydenta.
Będziemy grali dla Bronisława Komorowskiego podczas jego wizyty w Wiśle. Kiedyś poproszono nas, abyśmy zagrali dla Królowej Belgii i graliśmy na 50-leciu jej małżeństwa. Na sali obecnych było 80 koronowanych głów. Byliśmy w Brukseli razem z Lasoniami. Podczas koncertu doszło do tego, że kilkukrotnie graliśmy jeden utwór, który najbardziej spodobał się królowej.

Skąd czerpie pan inspiracje?
Inspiruje mnie m.in. Barania Góra, przepiękna pogoda. Jako dziecko chodziliśmy lasem, było widać tylko fragmenty gór. Jestem zaniepokojony, że nie ma lasu, ale oczarowany nową perspektywą. Niezmiennie stoi masyw górski, mający swoja melodykę, nastrój, które wrażliwy człowiek może odkryć. Podczas powodzi nocą byliśmy nad Olzą u źródełka. Sprawdziłem jakiej tonacji szumi rzeka - szumiała w tonacji h-moll. Tam gdzie jest adrenalina ponadczasowości, groza śmierci, fascynacja niewiadomym, tam powstaje muzyka i do tego się odnosimy. Moja recepta: zachowywać tradycje jak najbardziej autentycznie, tego nie można już przerabiać, zmieniać, trzeba starać się odtwarzać to, co zastaliśmy.

Posiada pan coraz mniej spotykaną umiejętność tworzenia instrumentów. Ma pan na to czas?
Buduję gajdy i fujarki. Ostatnio zmarł jeden dudziarz i można chyba powiedzieć, że jestem ostatnim robiącym te instrumenty. Jestem wielkim tradycjonalistą, bardzo sobie to cenię. Nie zostałem zmanierowany czasem cepelii lat 50-tych.

Nowa płyta nawiązują tematycznie do Bożego Narodzenia. To zupełnie nowe utwory?
Nowa płyta opracowana jest w sposób bardzo ekspresyjny i żywy, w oparciu o tradycyjne kolędy. Zarzucano moim poprzednim wydaniom, że jest za dużo nostalgii, stąd ekspresja na tej płycie. Wchodzę w interakcje z odbiorcą, jest teraz dużo dobrej energii i radości.

Rozmawiała: KATARZYNA KOCZWARA

UWAGA! KONKURS
Wygraj płytę Wałasi "Dej Pón Bóg wieczór dziyń wiesioły"

Dla czytelników GazetyCodziennej.pl przygotowaliśmy konkurs, w którym nagrodą jest jeden egzemplarz najnowszej płyty zespołu Wałasi, ufundowanej przez Zbigniewa Wałacha.

Aby zdobyć nagrodę, należy przesłać na adres redakcji odpowiedź na pytanie: gdzie znajduje się Muzeum Jana Wałacha, dziadka lidera zespołu Wałasi - Zbigniewa Wałacha?

Odpowiedzi prosimy przesłać na adres: redakcja@gazetacodzienna.pl. Uwaga, na poprawną odpowiedź wraz z danymi uczestnika konkursu (imię i nazwisko oraz numer telefonu) czekamy przez 3 godziny od momentu ukazania się artykułu (28.12. godz. 14.00).

Nagrodzona w konkursie osoba zostanie poinformowana drogą mailową.

Nagroda do odebrania w siedzibie redakcji.

Konkurs zakończony! O wygranej powiadomimy za pomocą poczty elektronicznej.