Krótka historia Cisownicy

Cisownica powstała na przełomie XIII i XIV wieku w ramach wielkiej akcji osadniczej, zorganizowanej przez księcia cieszyńskiego Mieszka. Nie zachował się akt lokacyjny miejscowości. Zwykle założyciel miejscowości zostawał wójtem. Jako, że był to urząd dziedziczny, a pierwszy znany cisownicki wójt zwał się Jan Suszan (odnotowany w 1477 roku), dlatego sądzi się, że założyciel Cisownicy mógł pochodzić z Suchej i przybrać nazwisko Suszan.

Historyk Franciszek Popiołek, porównując spisy właścicieli gruntów w Cisownicy z 1577 i 1621 roku, stwierdził, że powtarzają się zaledwie trzy nazwiska. Jego zdaniem świadczy to o tym, że znaczna część chłopów zbiegła z Cisownicy, szukając lepszego miejsca do życia.

Cisownica miała swojego zbójnika, ale wydaje się, że był to raczej zwykły kryminalista niż kandydat na ludowego bohatera. W 1622 roku powieszono niejakiego Adama z Cisownicy, oskarżonego o rozboje na drogach.

W 1736 roku na polecenie Franciszka Lotaryńskiego (późniejszego cesarza) w Cisownicy założono stadninę. W tym celu m.in. kupiono część gruntów należących do dwóch miejscowych chłopów: Macha i Niedoby. Okazało się jednak, że obaj musieli płacić podatki od sprzedanych nieruchomości. Mach skarżył się na niesprawiedliwość, w końcu na odczepnego miał dostawać na wiosnę i jesień robotników pańskich z 6 pługami i bronami. Po dwóch latach władze wycofały się z tej formy rekompensaty, a chłop nadal musiał płacić podatki za nieswoją ziemię. W 1745 roku zlikwidowano stadninę w Cisownicy, a sporny grunt nabył Jan Mamica, najbogatszy mieszkaniec wsi.

Bardzo znaną postacią w dziejach Cisownicy jest chłop Jura Gajdzica (1777-1840), który zgromadził pokaźną bibliotekę i napisał ciekawy pamiętnik zatytułowany Dlo pamięci narodu ludzkiego. Jego sąsiadem był Jan Jeleń, światły chłop, którego izba służyła za pierwszą szkołę w Cisownicy.

Synowie Jana Jelenia, Jan i Paweł, ukończyli gimnazjum ewangelickie w Cieszynie i przez lata pracowali jako księgarze w Przemyślu i we Lwowie. Kiedy w 1848 roku w monarchii austriackiej zniesiono cenzurę prewencyjną, Jeleniowie zajęli się również działalnością wydawniczą. Na stronie tytułowej jednej z pierwszych opublikowanych broszur wydrukowali napis: "Bywaj mi zdrowa, biedna cenzuro, coś mnie tak długo męczyła".