Owca plus - w kultywowaniu tradycji owczarskich

W górskich terenach widok owiec wypasanych na pastwiskach należał powoli do rzadkości. System pasterski, będący elementem spuścizny kulturowej regionu, wywodzący się z tradycji wołoskiej, sięgającej XIII wieku, z przyczyn gospodarczych sukcesywnie zanikał.

W 2007 r. Urząd Marszałkowski opracował strategiczny program wsparcia owczarstwa pod nazwą: "Aktywizacja gospodarcza oraz zachowanie dziedzictwa kulturowego Beskidów i Jury Krakowsko-Częstochowskiej - Owca Plus”, angażując w jego wdrożenie określone potrzebami środki finansowe. Od 2008 roku na realizację Programu przeznaczono 2,7 mln złotych. W chwili przystąpienia do programu, w latach 2008-2009, w Beskidach wypasano około 1000 sztuk owiec. W 2012 r. liczba ta osiągnęła około 3500 sztuk owiec.

W roku 2013 budżet Programu wynosi 700 tys. zł (550 tys. zł na ochronę przyrody i krajobrazu; 120 tys. zł na promocję; 30 tys. zł na monitoring). Na obszarze Beskidów programem objęto cenny krajobrazowo i przyrodniczo obszar o łącznej powierzchni 560,5ha.

Zadanie konkursowe dotyczy ochrony czynnej bioróżnorodności i krajobrazu poprzez prowadzenie tradycyjnego wypasu owiec, a dotacja województwa śląskiego przeznaczona jest nie tylko na czynną ochronę wskazanych terenów poprzez prowadzenie wypasu owiec i kóz w okresie pastwiskowym, ale również na inne działania np. usunięcie niepożądanej roślinności (odkrzaczanie), budowę lub remont obiektów pasterskich (bacówki, szałasy, kolyby, koszory); budowę tradycyjnych drewnianych poideł; budowę koszorów dla zwierząt; zakup tzw. "pastuchów elektrycznych" w celu ochrony stad; budowę miejsc odpoczynku dla turystów (ławki, zadaszenia, stoły) wraz z tablicami informacyjnymi o Programie Owca Plus.

Oferta zgłoszona w ramach zadania powinna uwzględniać wypas na halach i polanach naszego regionu: Kompleks Czantorii w Ustroniu, Bukowy Groń, Cisowy, Skałka Kotarz, Stary Groń, Gronik w Brennej, Malinka, Złoty Groń, Ochodzita, Koczy Zamek/Podgrupy, Tyniok /Walaszne/ w Istebnej, Cienków Niżny i Postrzedni w Wiśle.

Jednocześnie odbędzie się również drugi otwarty konkurs ofert wspierający działania promujące Program Owca Plus. Zadanie obejmuje organizację imprez o charakterze lokalnym i regionalnym, podczas których promowane będą m.in. tradycje i zwyczaje związane z pasterstwem i kulturą regionów Beskidów i Jury Krakowsko-Częstochowskiej, produkty pochodzenia owczego i koziego, fotografie, rękodzieła, malarstwo, rysunek, folklor, muzyka. Na wsparcie mogą liczyć również projekty mające na celu wydanie m.in. informatora, broszury lub folderu związanych z kulturą regionów Beskidów i Jury Krakowsko-Częstochowskiej, tradycyjnym pasterstwem i chronioną przyrodą.

W zeszłym roku dofinansowanie w tym zakresie otrzymało m.in. Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi Cieszyńskiej "Natura” m.in. na VI Mistrzostwa Górali Karpackich w koszeniu łąki i organizację wystaw i warsztatów.

Na działania promocyjne przeznaczono w bieżącym roku kwotę 120 tys. zł.

Po latach realizacji Programu zaobserwowano zahamowanie sukcesji wtórnej, zwiększenie powierzchni terenów pastwiskowych i pogłowia owiec oraz częściową zmianę składu runi w kierunku odbudowy bioróżnorodności. Znacznie wzrosło zaangażowanie społeczności lokalnych w podtrzymywanie lokalnych tradycji i zwyczajów oraz zainteresowanie pasterstwem i czynną ochroną przyrody wśród turystów.

Oferty można składać do 15 marca 2013 r. Szczegóły na stronie.