Co tydziyń po naszymu: naszo cieszyńsko robota i nasz fach
Po czym idzie poznać cieszynioków?
Chłopów tu stela idzie poznać po tym, że porzóndnie robióm i znajóm sie na rzeczy. A też po tym, jak chycóm sie jakisi roboty to zrobióm jóm do porządku. A róbióm tak tymu, bo cieszynioki to sóm dobre fachmany i dobre majstry przi każdej robocie. Teraz se mogymy pospóminać, joko sie ty fachmany mianujóm: - Kuminiorz, - Kopidół, - Mulorz, - Elektrykorz, - Gojny, - Flintkorz, - Piekorz, - Kowol, - Farorz, - Paterek, - Mietlorz, - Dróciorz, - Szwoczka, - Skórkorz, - Szmaciorz, - Rechtór, - Tesorz. Jak sie Wóm spómnióm eszcze jakisi insze fachy, to napiszcie. Bo jo se myślym, że isto we Wyszych chałupach plyntajóm sie rozmite fachmany, to isto jakosi ich nazywocie. Tóż eszcze roz móm do Was takowóm pytke: piszcie i nie gańbcie sie. Gdosi, co sie Walter podpisuje, je niezadowolóny z naszej ikónki i napisół też czymu. Trefiło mi to przekónanio i postaróm sie to zwekslować na piekniejszóm. A może Wy "Walter" mocie jakisi dobry napad, to sie nie gańbcie i napiszcie. Walter 2011-05-10 08:26:27 Panie Dral, jo jak sie tak dziwóm na te ikonke "Kącik gwarowy", tak mie to wiyncy odradzo, niż zachynco kliknyć. Ty stare fotki mi sugerujóm, że "Po naszymu" to je tako staromodnio przedpotopnio rzecz (mowa), za kieróm nas je dzisio gańba, ale to przeca nima prowda! F.J. Dral czyta opowiadanie Emilii Michalskiej "O klasztorze" Szpacyrkiem po Cieszynie, DZ w Cieszynie 13.05.2011 POLECAMY: Kącik gwarowy Fryderyka Jana Drala
|
reklama
|
|
pyteczki, je to po naszymu "Piyknie pytómy, abyście przeszli na głównóm stróne abo kliknyli kierysi hiperłóncze poniży. ? dziynkujym.
Tak sie mi zdo, ze dyby nie pon Dral to by ani Andrzej ani insi ni mieli o czym pisac. Jyny ze to se malo kiery wszymnie...
Przeca wies mac, dyć ci prawjymy ,że ciepie tematami a repecymy ganc wedle jego rzeczy.Łon prawi o kozie my o wozie. Toż redaktor jak mo dobrze (za Dralem) w trzepani to rozmyślo jak go zrobić bardzyj interesującym. I dziwo sie na to jak to wyłazi w rzeczy. I jak sie tracom rozmówcy to trzeba coś z tym zrobić. Andrzej gwarem zno i jeymu nie trzeba prawić co jak sie godo po naszymu. Jyny trza przciągnyć tych co ji nie znajom a chcom sie do gwary zbliżyć. jakub ma tez recht ,ze nie wystarczy chciec byc redaktorym ,trza to umjec jeszcze robić.
A ja odnoszę wrażenie, Steloku, że takie właśnie jest założenie pana Drala; "- Rzucam temat a komentujcie i piszcie. Najlepiej w gwarze śląskocieszyńskiej"... Nie wiem, dlaczego się ciepiecie. Sięgnijcie do własnych pokładów wiedzy, poświęćcie kapkę czasu,ubierzcie w piękne słowa, jak to robi Andrzej - i już !.... To jest net - rynsztok poniekąd. Od dobrej woli każdego zależy, jak ten kącik gwarowy będzie się prezentował. A szkoda byoby, gdyby umarł.
Co chcieć od kóncika, w kierym kómyntorze majóm wyższóm jakość niż tekst artykułu, co je - nota bene - pisany ode złego amyn a nie dzierży sie żodnej myśli ani kupy? Je radość czytać rozprowki Andrzeja, kiere by móg z fleku ułożyć we wartościowóm publikacyje dydaktycznego charakteru. To ón by mioł wiyść cały tyn kóntek gwarowy, a Dral niech se szpacyruje po Cieszynie a hóczy swoji móndrości do rynny. Jesi to mo wyglóndać tak, że tu zowdy wkurzi jak masny papiór do przecióngu, napisze 10 gwarowych słówek, kiere sie mu spómniały, a zakóńczy to apelym "piszcie, piszcie, jo to tu ciepnym a zaś was móm z głowy", to ciynżko czakać, że to trefi do szyrokigo gróna gwarowiczów.
Cosik mi sie zdo ,ze to jest agonia tej zakladki gwarowej. A szkoda.Trtzeba by bylo aspóń troche porozmyślać czymu jaest tak kiepsko z tom stronom internetowom. Wszak jest tu zagłębie folkloru, som profesorowwie etnologi i etnografi, momy zespoły folklorystyczne,momy gwarem a jednak dialogi som sporadyczne a samo redakcja Pana Drala z calym szacunkiem kiepsko. Może sie tego nie do prowadzić na siłe bez polotu tymatycznego.Może trzeba by było zaangazowac szyrsze grono ludzi związanych ze stała dbałosciom o to co jest nom tak bliskie. Wszak to gwara pogranicza. czyzby nic poza tym kącikiem gwarowym nie dało by sie w tej sprawie zrobić wjyncyj.
Witejcie, Ludkowie. W naszej dziedzinie było wiela ludzi sta rzemioseł. Nie było jeszcze drużstew ani spółdzielni, nie było słóżeb ani usług a tak każdy porzóndny chłop musioł umieć postawić murek, zaciosać wiynźbe, przibić szyndzioły, oheblować deski, położyć dłożke, zbić dwiyrze, zrobić zómek na skobel - aby babuć mioł kaj miyszkać. Jak już gdo stawioł chałpe, tak to było trzeba pozganiać jakigosi majstra albo bardzi doświadczónego stawebnika, bo co chałpa to nie chlywek. Ale sprawować garce sie chłopóm nie chciało. Jak z garca odpyrskła glejta, jedno z kierej stróny, tak garniec w tym miejscu pryndzyj albo neskorzi przerdzowioł i sie dziura zrobiła. I to było pole do popisu dlo dróciorza. Dróciorz, przikrziwny jak hoczyk do pieca, s takóm drzewiannóm krosnóm na plecach, przichodził ciynżkim krokym każdego roku pod kóniec wiosny ze wschodu, łod Czace. Tam już sóm Słowiocy, ale w dziedzinach pod Czacóm sie mówiło skoro po naszymu. Dróciorz jak w spumalónym filmie ściepowoł z utropiónych pleców krosne, wyciógoł z ni stołeczek na trzóch nogach a potym zaczył wybiyrać plechowe łatki, nytki i kernery roztomajtej wielkości. Dziurke w garcu nieprzód kapke powiynkszył i obrusił jeji randy. Potym naszeł nyt odpowiednigo przekroju, kernerym zrobił dziurki do dwóch plechowych łatek, jednóm doł z pola, drugóm z postrzodka, pod łatki doł klej z przeżutego chleba i całe to znytowoł. Taki garce sie już wiynkszościóm używały na warzyni strawy dlo bydła, albo na żradło i mlyko dlo psa czy kocurów, niż ganc nie pordzowiały. Dycki mi wiertało w głowie, czymu sie dróciorz nie nazywo dziurkorz albo łatkorz. Aż roz żech widzioł, jako drótowoł pónclok. Pónclok to był taki gliniany garniec z glazuróm, do kierego sie zlywało mlyko, aby sie na wyrchu zebrała śmietónka na masło. W pónclokach sie też niechowało mlyko skwasić na kiszke. Było to strasznie fajne ku ziymioczkóm, przipieczónym w brutfani na kapce szmolca. Nó, a aby tyn pónclok troche wiyncyj wydzierżoł, nie był za bardzo hakliwy na każde buchnyci, trzeba go było oplyść takóm misternóm siatkóm z drótu, kiero zwiynszała jego wytrzimałość. Szykowni dróciorze mieli łoczka tej siatki taki regularne, jak sie nieskorzi widziało na dróciannych płotach z fabryki. Potym dróciorz dostoł podle wykónanej roboty łod jednej do piynci korón i szeł zaś dali. Musioł sie śpiychać, aby sie starczył wrócić do dómu przed żniwami. A do Czace było łod nas sztyrycert kilometów przez gory.
Ci kierzy som już chrubo po pićdzisiontce to jesi doczkali kapke starszych roków mogli sie na słuchac opowiadań od starzików jak sie to żyło a robowało za nieboszczki Austryji. Roboty dycki chybiało. Bjyda wyganiala ludzi z doma i gnala ich po calutkim świecie.Toż to jeździli za wielkom wodem do Ameryki np. Stańkowie ,a tyn co ich tam woził stary Wawrzacz przez miejscowych goroli "Kolumbusym" zmiaowny zostoł pieknie namalowany przez Jana Wałacha. Czy dzisio my daleko odeszli od czasów jak za robotom ojcowiznę trzeba niechać. Na dyć przeszło 2 miliony w ostatnim czasie zostawilo swój dom i chladajom szczyńścia w nowym świecie.Kiery mo fach w rynku tyn drze na budowach,u gazdów ,cosik ich nawet urzyndnikami zostowo. Tyle ,ze glodu nima a jedynie chladajom lepszego życia dlo sie.
Zawód , ale dlo swoji rodziny, to ochlasta. A świyntej pamiynci Edek Cieślar , co mioł rożno kole PKS-u, nie był rożnowy , jyny kiełbasiorz . Jakubie m. - na tym skóńcz , spuść wode i nie wracej .
Na przi Lipowcu wedla Nierodzimia.
Warsie, kaj je tyn Lipowski Gróń? Przi jaki dziedzinie?
Dycki jak se spómnym mamy moi dolem, to lutujym sie nad niom za czasy ,kiere dziecko małe pokludziły na służbem jak i bylo siedym roków. Spytocie sie isto jaki to fach moglo robić dzieciem kiere miało siedym roków i szło robić na sie. Tak to jyny pastyrz a pastyrka fach od mała był robjony przez dziecka. Jak starzika zabiło we werku w Trzyńcu w 1936 r to doma zostało przi moi starce pjyć dziecek. Najstarszo s nich była moja mama.Mjyszkali pod Lipowskim Grónym i to tam stela starzik chodzowoł pieszo do werku dziyń w dziyń. Jak go brakło, bjyda chnet prziszla do chałupy postawjonej na chonym drzewjonki w łyngu potoka-izba z kuchyniom.W łyngu potoka bo przeca żodyn nimioł by za co kupić grunt- to sie stawjało na tym co woda wyciepała i było niczyi. Kaj to wystraszone dziecko zakludzili do gazdy na służbem ąz do Dzyngielowa- na niech już krowy pasie dyć zarobi a pojeść dostanie bo chleba w domu chybiało.I starka płakała i mama. Za mlyko i chlyb i poslani na sianie łod wiosny do jesyni boso w deszczu i slocie grzołw mama w krowskim łajnie stopy by ji nie zamarzły. Nieroz jak sie krowy z gziły to łańcuchami dziecko małe w chroście otoczyłt, ze gdyby nie przypadkowy tueysta isto by ta pastyrsko dola śmiercią sie skończiła.
Nigdy przez "-ż", Waltrze. Zawsze przez " -rz". Nima to z francuskiego. A" farorz" po czesku jest " farar", o " druciorzu" nie wspomnę.
Dalsi w szychtowych ancugach: szandar nebo policajt, fajermón. poczciorz, werkszus, ajzynbóniok. A z tych ostatnich: motorowy byk (weterynorz). kowol, klympiyrz, helfer . Faro-ż a drócio-ż bych napisoł przez "ż",
Jakup m.(ordo), jak nieumiysz po naszymu, tak tu niepisz.
Nie wiem skąd jesteś redaktorze Drawlu ale wiedzę o gwarze cieszyńskiej nabyłeś chyba z cieszyńskiego organu.
Robisz drogi "znawco " tylko zamieszanie wśród czytelników GC, a może to właśnie jest Twoim celem? Zajmij się czymś innym. Powiem za Kmicicem: kończ Waść wstydu oszczędź.
to je jeszcze niezłe - SKEPNICZKA.
Mi ślina na jynzyk przinosi luftika -tego co zamiatoł ulice,wónglorza - to tyn co rozwoził wóngli . A przi okazji, że był u nas przez 2 tydnie wnuczek, tako piekno wiónzanka sie mi spómniała : nie lyź tam , bo zchórczysz z tego powyszora .
Ja jestem Wolny Mulorz.
róbióm - czy to jest w naszej gwarze ???
Rymorz, Masorz, Szewiec,Ślosorz, Golibroda, Maściorz(lekarz), Kolorz, Młynorz, Łapiduch (grabarz), Hebama(akuszerka), Kolejorz, Wyrobnica (pomoc w pracach na roli służąca),Fojermón, Sprzedowaczka, Gospodzki etc.
Nie mówi sie kopidół ale kopidoł.
Paterek to je wikary w kościele katolickim i je to fajny fach wjycie chyba wszetcy czymu ?
protestancki ksióndz
a kto to jest " paterek" ?
...a co to je "Paterek" ? , bo Jo nie wiym
Dodaj komentarz