Co tydziyń po naszymu: kapke przysłów i przimówisków
Przedostatnio zwrotka hymnu Ziemi Cieszyńskiej:
Potem kiedyś, gdy po falalach wiosną wiatr zawieje, wnuk usłyszy w twych fal szumie swoich przodków dzieje Przysłowia i przimówiska: "Abo chybi, abo trefi" "Abo płacym, abo sie stracym" "Aby ci z kierego lica nie gorało" "Abyś nie zapómnioł zrób se wynzeł na sznuptychli" "A już leć ś-ciepłym" "Alech dostoł banie" "Ale mo tych kapliczek" "Ale mu wybroł młode" "Ale mu zrepecił dupe" "Ale rośnie jak stróm w lesie" "Ale se zganio na rzić "Aleś narobił breweryje" "Ale zganio do tej rzici" "Ani dioboł nie wiy kaj mo baba brusek" "Ani go od ziymie nie widać" Fórt dalij Was namowióm do pisanio po naszymu, bo widzym, że niekierym uż to ganc fajnie idzie. Tóż myślym, że sie Wóm zaś cosi pieknego spómni i pochwolicie sie tym przed inszymi inernautami. Zeszły tydziyń fajnie i krótko gdosi napisoł, co mo na miano gomolka. gomolka 2011-04-02 Dzieucha, dziełucha - po cieszyńsku, po wiślańsku; dziołcha - kapke bardzij po ślónsku (bardzzij na północ). Łod czasu do czasu trzeja sie podziwać do Słownika gwarowego Ślónska Cieszyńskigo, coby se przypómnieć. Ale język - gwara to je żywy instrument - z jednej stróny trzeja se przypomnieć, jak się downij gwarziło - godało, rzóndziło - a z drugij stróny, jak sie naszo mowa zmienio, kiej sie kierysi z inszej dziedziny do nas skludzo :) i jaki to mo na nas wpływ. F.J. Dral czyta opowiadanie Adama Wawrosza "Kumornik": Szpacyrkiem po Cieszynie, DZ w Cieszynie 08.04.2011: POLECAMY: Kącik gwarowy Fryderyka Jana Drala
|
reklama
|
|
Brawo, panie Andrzeju!
Mówi, mówi a dusza w nim spi.
Długi jak szternoście dni przed wypłatóm.
Jak ci liznym, to ci czopka bedzie ciasno.
Ale silny, że aji mokry papiór roztargo.
Wypasióny jak łónka na jesiyń.
Roztomili ludkowie, jo żech nima ani polityk, ani historyk, jyny taki se samy swój. W uszach mi dłógo dudniły słowa matki: „A pamiyntej, synku, że skoro cało twoja rodzina umrziła w kóncyntraku za Polske”. Tóż tak naprowde, ni jyny v kóncytraku, bo aji w jakisi dziurze przi Miednoje a aji we lwowskim wiynziyniu dlo polskich jyńców, kiere podpolili Rusi, jak uciekali przed nimieckóm fróntóm. Ale faktów sie nie do przijimać bezkrytycznie. Jedyn z mojich wujków – bohaterów był w 30 rokach we Warszawie. Były tam akurat niepokoje przeciwżydowski s pogrómami. Wujek napisoł do dómu list, w kierym stoło: „Jestem trochę rozczarowany, bo widziało się tu i ówdzie okruchy szkła z witryn przed żydowskimi sklepami, troche rozlanej krwi, ale trupa nigdzie nie było ani na lekarstwo”. List był ułożóny społym s ostatnimi rodzinnymi pamióntkami nejwyszszej rangi. Jak żech sie pytoł mamy, co to je, tak sie zaczyrwiyniła, cosi mi tam zaburczała pod nosym a potym sie list z relikwiorza stracił. Tym chcym powiedzieć jyny to, że w każdym z nas siedził kónsek diobła a kónsek anioła. Jyny jak poznać, kiere nasze uczynki sóm dziełym jednego, a kiere nóm podszeptuje tyn drugi.
Jo se myślym, że hań-downi nie było Poloków. Byli Polani, Wiślani, Ślynżani, Mazowszani, Weleci, Obodryci, Morawiani, Czesi, Łużyczani itd, przeboczcie, jesich na kogo zapómnioł alboch kieregosi przekryncił. Potym to nejagresywniejsze plymie podbiło ty okolite, ale jesi sie dorze pamiyntóm, tak ty szarpaczki o regióny, dzielnice i ksiynstwa i o hegemónie w nich sie cióngły jeszcze przez wieki. I w kóńcu była już ta Polska. W Polske miyszkali Polocy i Chamy. Polocy to była szlachta a tym drugim było ganc jedno, czy muszóm robić na pańskim Polokowi, Niymcowi albo Rusowi. Podle jednej moc ciekawej publikacje strate suwerynności Polski po rozbiorach se uświadómioł jedyn cham z piynciu. Myślym, że aji to je liczba przesadzóno, bo jeszcze w czasach spisu ludnosci w Polsce w trzicatych rokach dwacagtego wieku w nikierych regiónach lubelszczny siedlocy ni mieli szajnu, co to je narodowość a na pytanji kómisarzy „tóż coście sóm” odpowiadali „tutejszy”. Przebudzani tzw. „świadomości narodowej” nastómpiło w okresie budowanio nowych państw narodowych. Wtedy aji Chamy sie ukozały potrzebne. Na Ślónsku bywało, że w sónsiednich dziedzinach sie mówiło różnymi rzeczami aji chodziło do różnych kościołów, ale nikogo to nie srało aż do czasu, kiedy o dusze potyncjalnych obywateli nie zaczyli sie szarpać politycy. A tak je aji teraz. Dlo mnie osobiście je jynzyk Polski jynzykym cudzym, kieregoch sie zaczył uczyć nieprzód w szkole a potym żech sie doskonalił dziynki ksiónżkóm i telewizji. Zaznaczó, cudzy jynzyk, kierym po rokach paradoksalnie władóm biegli, niż swojim myciarzystym – cieszyńskim. Wiym se przedstawić, że tak jak dlo mnie s jynzykym polskim, mógło być kiedysi na Ślónsku dlo nikierych inszych ludzi aji s jynzykym nimieckim.
Ludkowie, każdy z nas je jakosi z dzieciństwa „naprogramowany”. Jo naprzikład sie deklarujym jako agnostyk, ale z mojigo katolickigo wychowanioo wypływo to, że jak sie jakisi Luteran naśmiywo przi mnie z Matki Boski, to sie mi nóż w kapsie łotwiyro. Chocioż jo je ateista. Tak samo je z naszymi archetypami narodowymi czy narodowościowymi. Dycki sie rozhajcujóm emocje a zacznóm skrzipać zymby. Ale tak na zdrowy chamski rozum je ganc jedno, czy jo, Cham Ślónski bedym płacił podatki Polokowi, Czechowi albo Niymcowi. Mnie jyny trzeba, aby mnie Polok, Czech albo Niymiec szanowoł jako równorzyndnego obywatela i nie robił se podśmichujki z moji macierzystej rzeczy.
I ganc na kóniec, za mojich czasów nas jeszcze prugowali w szkole nauczyć aji po rusku. I już nie wiym, jaki to był ruski poeta, ale napisoł strasznie piekny wiersz o łojczyźnie. Ta nima w stolicy, nima tam, kaj przebywo cysorz czy prezydent, ale przi trzóch brzózkach, kiere rosnóm za mojóm stodołóm. I jesi położyć żywot, to jedynie gwóli tym trzóm brzózkóm.
Dżistu chlastu aż ku miastu! Mocie wielki problem. Są żeście polokami, ślązokami a co to je plebiscyt! Lidziska kierysi chyba robi z nas waryjotów? Mówcie co chcecie i jak chcecie ale nie ubliżejcie sobie nawzajem. Różniymy sie wychowanim, charakterami i jeszcze innymi rzeczami kiere determinują nasze poglądy, ale przeca nie dejcie sobą manipulować. Ważne chyba je kim jesteśmy, jakie wyznajemy wartości. Wartość człowieka i jego człowieczeństwo poznaje się po uczynkach.
Piyrw, niż se drzisnymy po pyszczyskach, sprubujmy sie jeszcze wrócić ku przimówiskóm. Proponujym taki:
Wyśmiywoł sie kocioł z garca a sóm prziwrzoł na pół palca.
Drzistu chlastu aż ku miastu.
Dejmy se po półce.
Witóm wszyjstkich pieknie. Muszym tukej do tej dyskusyji swoji dwa grejcary wrazić. Dycki jak gdosi cosi napisze po naszymu na Internecie, to sie naros nóndóm tacy, co sie deklarujóm, że sóm Polokami, ale coby być Polokym to trzeja dobrze po polsku pisać, a jak widzym ty wpisy w jynzyku literackim, to widzym, że ani jedyn nie poradzi do porzóndku po polsku pisać. Narodowość slónsko to je cosik nieformalnego, bo aji jo aji wszyjscy, co piszóm po naszymu majóm obywatelstwo polski a czuć sie Ślónzokiym to je to co człowiek nosi głymboko w sercu – to je to co wycyckoł s cycka Matki. Naszo ślónsko, abo cieszyńsko rzecz ni może być czymsikej, co zagrażo jynzykowi polskimu, a nigdy nie bydzie tak, że Polocy na Ślónsku bydóm dyskryminowani. Przes piynć a sztyrycet roków we szkołach rechtorzi zabraniali rzóndzić po naszymu, a dziepro terazy coros wiyncyj ludzi odkrywo ślónskóm rzecz, że je oryginalno a szumno. Uż aji rechtorzi we szkołach hledajóm dziecka, kiere wyrzóndzajóm po naszymu, a prawióm że to ni ma gańba, jak gdosi rzóndzi po naszymu. Kupa elementów kultury ślónskij a polskij były podowane dalij s generacyji na generacyj po naszymu. Były ksiónżki a gazety po polsku, ale piyrszóm osobom, kiero dowo dziecku kulturym materialnym a duchowóm je Matka. To, co człowiek wyniesie s chałupy mo pote w sercu przes całe żywo obyci i aji jak idzie kansik do Świata, to go dycki cióngnie tam, kany sie ulóngnół. Terazy w naszych czasach je barży ajnfachowe rzyc gdo żech je: Polok lebo Ślónzok, ale kiejsi Hań downij baji tak s osimdziesiónt roków tymu to taki nie było. Dyby postowali s grobów ci Cieszyniocy, kierzi dzisio by mieli po sto roków, to żech je sóm ciekawy, co by rzekli. Ci co sie bojóm słoński kultury, to sóm ci, co ji nie znajóm, bo dycki je tak, że jak sie nie pozno jakisi kultury to sie ji człowiek boji. Baji kiejsi, jak piyrsi Europejczycy przipłynyli do brzegów Afryki, a jak uwidzieli Murzinów, to prawili, że to sóm opice. Pote jich zawióźli do Ameryki, kany robili na biołych, a dziepro terazy prziszoł taki czas, że amerykański prezydent je czorny. Podobnie je ze Ślónzokami a slónskościóm – trzeja poznać Ślónzoka, jego kulturym, obyczaje a rzecz a pote rzyc – „ja to je zagrożyni, jo sie tego bojym, bo to może zniszczyć polskość”.
mo być- wyżuci i wypluci
Co już nie pamjytosz coś rychli napisoł. Jo ci przypomnym -"...Pamjytejcie ,że my som wszyscy obywatelami Polski ale narodowości ŚLONSKIEJ...". A jo sie stym nie zgodzym i tyle.Np.piszom tu Zaolziocy kierzy som obywatelami Czech ale narodowości polskiej ,som tu ludzie co piszom tu stela ale som narodowości nimiecki albo baji czeski. Ślonzokami to najczyńciej my bywali albo nasi starzicy jak trza było armatniko mjynsa i każdy kto potrzebowoł rekruta to prawił- jakżeś Ślonzok to jeżeś nasz -najczyńściej wyrzuci i wyoluci. Tu kierysik też napisoł, że i Żydzi poniekierzy chcom mieć obywatelstwo polskie nie znaczy ,że som Polokami.
do "warsa" jo ci prawiym warsie zech ty ganc nie pasujesz do tej ferajny. Jo żech ci prawiył zech je polokiym ,ale czujem sie ślonzokiym i to mom w krwi moi, bo tukej sie urodzili wszyscy moi starki i starzyki. Rzeknym ci wiyncyj, moja starka nie była zwykłom slonzoczkom,ale cerom z rodu chrabiowskiego"Połomskich" i nie fanzol mi cosi co ganc je inaczyj. Mosz rech że my slonzocy cieszyńscy sie lepi rozumiymy niż tamta reszta "POLOKÓW", bo gdy by sie rozumieli to by se rynki podali na zgode wszyscy. Momy ganc dobry przykład ,życia w środowisku o różnym wyznaniu co nima nigdzie spotykane w Polsce. Rzeknym ci warsie jak by my tak se siedli przy kuflu a potym po jednym achtliczku to ganc by sie nom lepi rządziło .
Oj fuczy, moc fuczy.
Zdrówko, pozdrowióm Was wszystkich. Ni móm teraz czasu szpekulować, ale posyłóm Wóm linka na polityka.pl, kaj o sprawach Slóńska pieknie pisze w ostatnim prziczynku na swojim blogu pón Dziadul a jeszcze ciekawszo je dyskusja. Polecóm szczególnie Wasze uwadze świadectwo ANTONIUSA. Ciakawych, co Wy na to?
http://dziadul.blog.polityka.pl/2011/03/24/spis-emocjonalno-polityczny/
Jedno je tak czy ónak pewne, a to że absolutnie nic nima taki ajnfachowe, jak sie zdo a że z postrzodka wszysko wyglóndo kapke inakszy niż z pola.
P.s. U was też tak fuczy?
Nie prow za wszystkich. My som tu stela ,ze ślonski źymje wychowywani po polsku z tradycjom naszych łojcow a starzików i wiela pokolyń przed nimi. Niesymy w sobie lata byćia pod panowaniem Piastów cieszyńskich ,królów czeskich, Austyji Habsburgow. Dlo nich my zawsze byli Polokami i tak o nas pisali w swoich spisach i statystykach. Polscy Ślonzocy - ale Ślonzocy głownie w odniesiyniu do krainy geograficznej a nie narodowości. Mogymy sie pieknie różnić a gwara cieszyńsko jest jedynie potwierdzynim staropolski mowy z sąsiedzkimi naleciałościami. To ,ze nas akceptujom nasi somsiedzi wyniko głównie ,że poradzymy sie zawsze z nimi dogodać a w przeciwieństwie do Kongresówki nie śongomy zbyt czynsto po szabelki by nimi pobrzynkiwać i udować gjeroi. To nas zbliza bardzyj do cywilizowanej Europy a i naszo otwartość na Europe i tolerancja czyni Ślonsk Cieszyński ze swoim dziedzictwym czymś wyjątkowym jak wyjątkowo była jego historia. Niech se je każdy czym chce być -moze se wmowiać narodowość ślonkom ale nie prow jednak ,że wszyscy co tu piszom som -narodowości ślonski - to tylko nasi somsiedzi aspirujący do ślonska wmawjajom nom opcje ,że jakżeś ślonzok to jesteś nasz -tyle ,że w skomplikowanych losach historycznych ta furtka była otwjyrana zawsze wytrychym karabinu. My tylko płacili za to cynem rozdarcia w naszych rodzinach a nieroz krwiom- przikład Monte Casino - kaj Ślonzocy byli po przeciwnych stronach okopów - także ślonzocy ze Ślonska Cieszyńskigo.
Kaczor chce wojny domowej, Jarek chce krwi, czym wiyncyj mordobicio, tym dlo nigo lepsze. Kaj mojóm pójść Cieszyniocy ? Na dyć kaczor chce zabijanio, chce wojny z Rusym i Niymcym, to bydzie masakra
Każdy kto mówi gwarą, jest wrogiem języka polskiego, jest zakamuflowanym Niemcem
Witojcie przylozech z roboty i czytom jak zas zaczynocie sie wadzić. Pamiętojcie ,ze my som wszyscy obywatelami Polski ,ale narodowości ŚLĄSKIEJ, łokropnie sie to nie podobo tym co jak to prawiom przyjechali na worku ziymioków( werbusi) bo one welki Poloki.Łopowiym wom jak jo kiesiz takom jednom robił apochodziła z Dębicy.Jednego wieczora na dyżurze chłop do ni przyloz (a też wielki Polok z za Buga)i cosi tam rządzomi narzykajom na nas jak to łoni sie mają zle .Wiycie uż żech tego mioł dość i prawiym i chromski poloki fórt narzykocie dostaliście miyszkania za darmo i fórt wom mało atam miyszkaliście w drewniónce z klepiskiym.Łona powiado mi to kim wy jesteście jo i na to ganc słosznie my som ślonzoki a wy tam to poloki, i miołem gac długo spokój z lamyntowaniym.
W 2009 roku w Izraelu przybyło Polsce ponad 1000 obywateli. Od początku bieżącego roku Izraelczykom przyznano już prawie 600 polskich paszportów. Zainteresowanie nimi rośnie, ponieważ od maja polscy obywatele będą mogli swobodnie podejmować pracę m.in. w Niemczech i Austrii. Kilka polskich kancelarii prawnych wyspecjalizowało się w dostarczaniu dokumentów potwierdzających, że jakaś osoba była w przeszłości polskim obywatelem. Dzięki temu, paszporty RP mogą potem uzyskać także dzieci i wnuki takiej osoby, a wiele rodzin izraelskich, to rodziny wielodzietne.
~ssq: Halinka czy ty jesteś Czeszką czy Polką bo nieraz się wypowiadasz w TV i raz po polsku raz po czesku.
Halinka Mlynkova: Po czesku, tylko na prośbę, zazwyczaj są to jedynie zapowiedzi. Poza tym zawsze mówię po polsku, mam narodowość polską, natomiast obywatelstwo czeskie. Zdecydowanie czuję się Polką.
Młynkowa również jest Polką ,bo jest narodowości polskiej a urodzona w Republice czeskiej i ma obywatelstwo czeskie. Nie myl pojęć. Wars.
do Patrioty-jako szwabska swołocz?a o robote u niemca skomlać,pożyczki brać to ja..jaki też mosz ślimoku przywileje.morda w kubeł i tyrać za grosz-aha zapómniołem po cukier jechać bo tańszy.
I tak, i nie. Ojciec Mlynkowej nie był Czechem. Ojciec szefa RAŚ był powstańcem śląskim. Ojciec Kutza (lub Kuca w zależności od tego kiedy się bardziej opłaca) był powstańcem śląskim.
Mówie gwarą, używajcie jej zamiast polskiego. A skutki będą takie, że wtedy rząd przygotouje ustawę gdzie za używanie słowa Polska ,polski,naród polski ,integralność,będzie grozić do 10 lat pozbawienia wolności.Narodowość polska ma być wykreślona ze spisu i traktowana jako wymierająca grupa etniczna.
A ilu prawdziwych S'lázaków (z dziada pradziada), mieszka na S'lásku. Mys'lé, ze jest ich tylko 112-u. Reszta dzis' mienáca sié S'lázakami, to szwabska swołocz i nic wiécej. Pan'stwo polskie powinno im odebrac' na stałe obywatelstwo, mienie i przywileje POLAKA. No i " spiepszaj dziadu "
tak, dziedzictwo - te ziemie od wieków przesiąknęły kulturą, tradycją i historią Niemców, Żydów, Czechów... Wymazuje się to Dziedzictwo w imię prymitywnego interesu plemiennego Polaków.
Wars ma rację. To dom uczy dzieci pewnych wartości od samego małego, a nie ulica. To do domu się wraca. A gwara to żywy język, język najbliższych i należy jej się szacunek. Ci, co twierdzą inaczej nie rozumieją nic.
cóż za mylna teza - jest akurat odwrotnie...
tak, zaiste wielka mądrość płynie z tych przysłów... przepraszam - "mądrość" to za mało - to DZIEDZICTWO.
To kiery kim beje abo chce byc należy do naszego postrzodka. Niech nikt nie prawi ,że je Polokiem jak nimo rod swoi źymi w kierej sie urodził i dorostoł od bajtla w kierej prawił z matkom a lojcym,ze swoimi kamratami, przocielami. Niech nikt nie prawi ,że je polskim patriotom jak nimo rod swoi rodziny, macierzy. Wszak pjyrwyj kochosz swoich najbliższych potym miejsce w kierym dorostołeś a dziepro potym mozesz prawić ,że jesteś patriotym. Wszystko zaczyno sie doma. Ci kerzy cosik przyżyli i widzieli to wiedzom, ze jak sie skonczyła wojna to do dom do Cieszyna wracali sie wojocy z armi polski, z wermachtu, armi czeski armi sowiecki- nie bylo różnicy. Każdy tynsknił do tego co zostawił i nikt nie buduje patriotyzmu na karabinie i wojaczce -ale na pracy, umilowaniu źymi kaj sie narodził ,kaj dorostoł z kim sie kamracił z kim prawił po naszymu i to nie zależnie skąd i w kierej armi wojowoł. Zatym ci co biją w tony patriotyczne ,a nimajom sie odwagi podpisać najczyńścij prawiom fałszywie.
...polskości. Najpierw gwara, potem wynarodowienie, germanizacja
"W trakcie remontu budynku przy ul. Wyzwolenia w Olsztynie, do którego ma się przenieść część ratusza, robotnicy odsłonili poniemiecki napis. Służby konserwatorskie nakazały go zakryć. By nie wywoływać kontrowersji "...http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80273,9402520.html ... Schizofrenia narodowa - Wilno, Lwów czy Czeski Cieszyn maja być po polsku od
piwnic po dachy, i to wytłuszczoną czcionką. Takie to jesteśmy dzielne Kali-Zabić-Krowy.
Dodaj komentarz