Co tydziyń po naszymu: Dalij bydymy wybiyrać nejpiekniejsze cieszyński słowa

Andrzeju dzynkujym za witani. Bydymy se jeszcze mógli tu popisac ale tymczasem mjyj sie dobrze.

Wiela jest pieknych słów w naszej gwarze. Jednym z pjekniejszych jest "skibeczka chleba".Można też rzec "kraiczek chleba" albo też "kąszczyczek chleba". Ale slowo "skibeczka" najlepiej zastępuje polskie brzmienie -kromki chleba. Poczytejcie se jak pieknie o skibeczce chleba pisze Aniela Kupiec -poetka z Nydku- 10 kwietnia bydzie obchodzić swoi 91 urodziny.
....Bo w skibeczce chleba skowrónka śpijywani,
je kąszczyczek nieba i kóniczków grani,
są prómyczki słóńca, je ludzki starani,
je praca bez kóńca i miłość bez granic.
.....
Chlebiczku wóniący, powszedni nasz chlebie,
złe to były czasy, jak nie było ciebie.
Dzisio za to wszyscy do syta se jymy,
ale cie za mało isto szanujymy.
.....

Filozofije po gorolsku profesora Tischnera móm w mp3 jak jóm ón sóm czyto. Czasym tego posłóchóm, a w tej gwarze gorolskij do do mie jakosi wiyncyj prawi, jako w jynzyku literackim. Nie wiym, esi żech Wóm pisoł, że moja starka nie umieli pisać po polsku, bo mieli yny sztyry klasy a eszcze nimiecki szkoły, tóż jak cosi pisali na archu papióru to pisali to po naszymu. Móm eszcze kansik taki starucny zeszyt, kany se starka pisali rostomajte wiecy. Bo ta staro generacyj, kiero uż isto wymrziła miała naszóm cieszyńskóm rzecz jako piyrszy jynzyk, a jynzyk literacki, to był jynzyk, kierym wyrzóndzali w radiju a w telewizorze, a pisali w gazetach. Myślym se że skuli tego kiejsi sie srobiło taki pojynci my a óni - my tu stela, a óni kansik z Polski. Kiejsi moja staro ciotka prawili, że "my tu Tómku sóm kole Cieszyna, a baji twój foter, ón prziszoł s Polski". Kupa wody w Olzie musiało przepłynónć, nim sie smiyniła myntalność ludzi, a terazy uż żodyn nie tajluje ludzi podle tego skónd je . Ale pamiyntóm kansik ze dwacet roków tymu, do sómsiada przijechoł na nawszczywe Murzin - to dziepro była atrakcyj. Starki zaczły rzykać różaniec, bo w żywocie Murzina nie widziały, ale potym jak s Murzinym przerzóndziły, to uż były ś nim kamratki. Myntalność ludzko sie miyni, ale fórt kansik ludzie majóm w sobie taki poczuci my a óni, a nie yny na Cieszyńskij Ziymi - tak je wszyndy.

A jak J. Tischner zaczyno swoji dziełko: *
„Na pocątku wsędy byli górole, a dopiero pote porobiyli się Turcy i Zydzi. Górole byli tyz piyrsymi »filozofami«. »Filozof«  to jest pedziane po grecku. Znacy telo co: »mędrol«. A to jest pedziane po grecku dlo niepoznaki. Niby, po co mo fto wiedzieć, jak było na pocątku? Ale Grecy to nie byli Grecy, ino górole, co udawali greka. Bo na pocątku nie było Greków, ino wsędy byli górole”.

Zaszuwierzić – też zaszantroczyć, znaczy, że my kajsi cosi dobrze schowali i ni mogymy to na żodyn szpas nónść. Zaszuwierzić sie do szrajtofle s pore ryńskimi, ale też ojcowizne, wiare i jynzyk ojców. Zaszuwierzić sie do, jak sie zdo, aji świat, jak to wynikło z tytułu zbiorku opowiadań zaolziańskigo literata, Pawła Kubisza (Ostrawa, 1972 – wydani pośmiertne). O P. Kubiszu pieknie piszóm na Wikipedii, ale je to tam jyny po angielsku. Słowa „zaszuwierzić” se żodyn do angielskigo nie trufoł przetłumaczyć.

Do hababy a prof. Miodka. Profesor mo recht, kiej prawi, że idzie naszóm rzecz napisać literami jynzyka literackigo – my tukej wszyjscy tak piszymy, a nie trzeja jakigosi ekstra abeceda, coby po naszymu pisać. Mie sie ta górnoślónsko abeceda nie podobo – źle sie jóm czyto. O tym, że Miodek je Jynzykoznawcóm to isto wszyjscy wiedzóm, ale musi kolega habab wiedzieć, że sóm eszcze socjolingwiści a etnolingwiści, kierzi też badajóm rostomajte jynzyki a czasym grzebióm eszcze dalij jako jynzykoznawcy – bo grzebióm w kulturze, a robióm badania terynowe. Mało kiej piszym jynzyk cieszyński – yny jak mie gdo sprowokuje, bo mianować naszóm rzecz jynzykiym, to trzeja mieć w rynce twarde argumynta. Myślym, że żodyn nie bydzie klynkoł na kolanach przed żodnym profesorym, coby uznoł ślónski za jynzyk – o tym decydujóm inksze instytucyje. Ni mogym sie sgodzić ze szanownym profesorym, że w gwarze nie idzie pisać o filozofiji, abo o historyji. Mój starzik, kiery całe życi rzóndziuł po naszymu jak sie zeszoł ze swoim bratym to rozprawiali o wszyjstkim – o polityce, historyji, a wyrzóndzali po naszymu. Dyby było tak jako pisze Miodek, to Ślónzocy by w gwarze mógli yny pomówić o d… Marynie. W gwarze idzie napisać wszecko, a na Internecie je kupa tekstów po naszymu, kiere opisujóm rostomajte wiecy. Każdy tekst s jynzyka literackigo idzie napisać po naszymu. Miodek mo recht, że nie idzie srobić ślabikorza dlo całego Ślónska, bo to ni ma monolit etniczny a lingwistyczny. Ale jak baji na jakimsikej terynie je tako samo rzecz, to czymu by dziecka we szkołach ni mógły mieć na edukacyji regiónalnej aspóń ros w tydniu lekcyje po naszymu. Czasym lepszy rzyc jakisi argument, jako cytować kogosi inkszego, a jak sie uż cosi cytuje, to trzeja pomyśleć, esi sie ganc rozumi, co sie cytuje, a czy autor by chcioł, coby sie go cytowało. Nie podobo mi sie eszcze, że Miodek mo naszóm rzecz za taki srandowny jynzyk, s kierego sie wszyscy dokoła śmiejóm. Acha eszcze jedno – w Cieszynie sie nie prawi „widzym tym krowym”, jako prawił profesor yny widzym tóm krowe, abo widzym tóm krowym. Na kóniec eszcze jedno pytani do profesora: czy idzie skodyfikować tak na prowde jynzyk polski? Dyć każdy Polok mówi inakszy, jynzyk żyje, ewoluuje, każdy dziyń by my musieli aktualizować słownik jynzyka polskigo, zasady ortografije a gramatyke. Bo każdy jynzyk fórt sie smiynio, a nie idzie rzyc, że cosi je tak a amyn. Podobnie je s naszóm cieszyńskóm rzeczóm.

To pogląd prof.Miodka (językoznawcy, ajkby ktos nie wiedział) nt. "języka śląskiego". Jak ulał pasuje do "języka cieszyńskiego" i prób jego zapisywania: "Proszę ode mnie nie wymagać udowodnienia, że może śląszczyzna jest odrębnym językiem, nie żądać jej kodyfikacji, bo to jest nonsens. Naiwność połączona z fanatyzmem.."

A mie sie podobo słowo a s p ó ń bo to mój tata mi zawsze prawił:"Jak żech prziszeł dejmy na to ze szkoły to mi dycki prawił -"aspóń" byś sie kapke pouczył a potym kopoł do tego balóna.A mama mi prawiła też żebyś aspóń kapke zmóndtrzoł toby my mieli z tobóm lekciyj.Nó i żech kapke zmóndrzoł i teraz móm aspóń spokój dóma.Jo se też tak myślym.że wyśmjywani sie z naszej rzeczy to mo problym tyn gupi cudok a nie my.Nie dejmy sie i piszmy dalij

Język cieszyński mozna traktować jedynie jako lokalną ciekawostkę. Po pierwsze co dziedzina to róznice w słowach i wymowie. Po drugie ponad 50% ludzi w cieszynie i okolicy, to przyjezdni w tym lub poprzednim pokoleniu.Ponadto przenoszenie go naformę pisemną, to juz pełna dowolność autorów. Dlatego nadaje się tylko na ostatnią stronę GZC do pisania kawałów i felietonów dralowych w, co najwyżej takim sobie stylu (np. "uwaga! teraz będzie kawał...")

Łoszpica
- je to taki pieróństwo, co roz za czas wyrosto na jynzyku. Wtedy sie mówi – zaś mie ta szfigermutra obmowio. Łoszpica je skoro tak neprzijymno, jak wrzód na dupie.

nie rozumiem po co komu takie głupoty, roboty się chwycić a nie gadania o niczym. śmiem podejrzewać, że to jedna i ta sama osoba se odpisuje na swój tekst

Antku ni mosz ganc racji bo to je tak : Ślonsk Cieszyński jest łokropnie wielkii siyngo aże pod Bielsko i to terozki zależy skierej strony sie na na podziwosz, jak łod gor toi my sie nie do rządzymy (Jaworzynka ,Istebna Koniaków) łoni mają ganc inkszo godke.Jak to bydzie bliżyj Jastrzębia tóż to bydzie leciało kapke jak ty to prawisz "hanysym".Wiysz do moi dziedziny przykludziło sie moc ludzi jak my to prawiymy z goralije i toż to były heca sie z nimi dogodać> Pamiętom taki jedyn się zymną kolegowoł i roz mi godo" pój ze mnóm hore" wiycie brakło mi jęzora w gymbie.To nie ło tela pozdrowiom wszyckich miyjcie sie dobrze.

Dziynki piekne Panoczku Dral.Je to piekne że momy taką stronke i mogymy se pogodaćpo naszymu tak jak to robili nasze starziki.Pamiętom jak my byli w wojsku z chłapcami z Kończyc i z Ochab a tam same pyroki i ganc nas nie mogli pojąć co my gwarzymy, potym uż byli zli bo nas .Mocie recht Panoczku Dral aby my sie wadzili yno jedyn drugigo wspomogołw tym gwarzyniu po naszymu, bo to je ganc fajne jak se tak wpominomy jako to hańdowni bywało. Wiycie jo je taki wandrus bochsie urodził w Cieszynie miyszkołech cosi w mieście jednym w drugim ,ale terozki nazot je mi ganc fajnie na łojcowiżnie na wsi.Je tu fajnie yno sie łobudzicie łoko przezdży na tyn świat uż słuchocie jak ptoszki ćwiyrkajom,świyży luft dycki przez okno leci,tedy dycki mi sie chciało i życzym wom tego samego.