Co tydziyń po naszymu: Nejpiekniejsze cieszyński słowa
Czworto zwrotka hymnu Ziemi Cieszyńskiej:
I dąb stary nad twym brzegiem jak szumiał tak szumi a wnuk starą mowę dziadów ledwo że rozumie Tak jak ostatnio pieknie wszeckim dziynkujym za to pisani po naszymu. Fest muszym pochwolić tych, co sie nie gańbióm za swoji miano i piszóm bardzo fajne wieca. Zaroz widać, że majóm głymboko w sercu nasze rzóndzyni. Tóż dalij panoczkowie Tomasz Sochacki i Andrzej Strokosz bydóm pieknie widziani na naszej strónce. Je też taki człowiek, bo nie wiym co to je chłop czy baba, ale nazywo sie "Stelok" i strasznie wszeckich chce poprawiać. Tóż zaproszóm go do nas, bo jak mo czas to może cosi zdarma z nami lepszego naszkrobać i nas zawczasu poprawić. POLECAMY: Kącik gwarowy F. J. Drala Dzisio zaczynómy takowóm próbe wychladowanio nejpiekniejszych naszych słów. Jak możecie se cosi spómnieć co pamjyntocie od downa abo sie Wóm to fest spodobało, to naszkrobejcie to na przykłod tak: Wybiyróm słowo "Pusa" - bo to je dlo mje nejpiekniejsze cieszyński słowo. Je to takowe słodziutki słowo, bez kierego sie nie idzie obynś. Jak jóm kómusi sie dowo to sie chce, aby jak nejdelij trwała pod warunkym, że z drugi stróny je piekno dzieucha abo szykowny galan. A do każdej mamulki je to ukozani wielki miłości do dziecek. "Pusa" dowo każdymu moc uciechy, z nióm przichodzóm do pamjyńci nejpiekniejsze chwile w żywocie. To wybroł Antek z Pogwizdowa Nejlepszyj by było to zaczynać tak za każdym razym: "Wybiyróm słowo", potym to uzasadnić, a pod spodkym napisać - dejmy na to: to wybroł/ła Jónek z Kaczyc abo Zosia z Goleszowa itp. F.J. Dral czyta opowiadanie autorstwa Adama Wawrosza: Szpacyrkiem po Cieszynie, DZ w Cieszynie 18.03.2011:
|
reklama
|
|
Andrzej, jasne że glajzy.
Walter, pierónie, jo móm dłógi lajtunk, ale ty schody w Twojim wicu to isto były glajzy, ni?
Teraz sie mi spómniało, jak żech sie przeczytoł prziczynki Tomasza i Miecia, że sie u nas wodziónka nazywała "chudo Jewka".
Kónsek miynsa obzolany w brezlach - mo to jako gospoda w menu ?? Cycha je usz tak uzobłano , że trza jóm wyprać .
Witejcie! Prziznóm sie bez bicio , że nie poradzym yny jednego słowa wybrać . Tymu sypnym ich naroz wiyncyj.
Na kogosi małego prawili ,że je ciurbel. W maju szło sie na trześnie -majówki. Jak ta Jewka-potrzeszczóno do imyntu -warziła , to w polywce musioł być hup. Kiesi mi pod Błogockóm keta praskła. Dycki mi dopolali , tymu żech roz jednymu flinknył. Ci co w kregle grali wiedzóm co je to szteler, a fuzbalista wiy jak to boli luftnyć sie. Prziloz z miasta z pełnóm dzichtóm łowiynziny. Stanyłech se wedla nich i łopaternie ch'sie dziwoł jak sie wadzóm. Zapraszam Pana profesora Miodka do zabawy z nami . Jesi Tomek ni mo jeszcze czego w swoim ślabikorzu to nic yny brać !
A eszcze wodziónka. Wodziónka to je tako polywka, kieróm się robiło s pokrotego chleba w kostki, s pokrotego, ściśniónego knoblocha, szmolcu i s masła. To wszecko sie eszcze zalywało wrzawóm wodóm. Wodziónka mo kolor jasny, je gynsto (zoleży wiela się do chleba) a pływajóm w nij koński chleba. Wónio knoblochym i mo smak jako chlyb. Wodziónke sie na Cieszyńskim warziło cały rok. Jodało sie jóm na śniodani, na obiod i aji na wieczerze. Recepisy na tóm polywke były rostomajte, a taki nejbarży ajnfachowy je taki: suchy, pokroty chlyb zaloć na talyrzu wrzawóm, posolónóm wodóm s rosetrzitym knoblochym, cebulom, dać do tego szpyrki, szmolcu, lebo masła. Czasym się do tego eszcze dowało śmietónke.
Ach! Wodziónko, ty moja polywko s chleba!
Jak słyszym o wodziónce, to widzym starzika jak kraje knobloch i mojóm starke, bo to dycki radzi jodowali. Ale kiejsi była aji wiynkszo biyda, tóż ludzie szporowali i jedli taki ajnfachowe, łacne jodło. Do wodziónki szło wciepać koński chleba aji jak uż były suche – nic sie u nas na Cieszyńskij Ziymi nie śmiało smarnować. Tóm polywke sie jodało gor we Wielkim Pojście. Jak sie cosi zabiło, lebo sebrało s pola to to musiało potym styknónć na długi czas dlo całej familije. Jodało sie trzi razy za dziyń, ale trzeja sie było najejść gor rano, baji jak sie szło do pola, bo na polu sie było czasym do wieczora. Gaździnki, kiere ni miały moc czasu warziły czysto wodziónke, bo sie jóm robiło ros, dwa, trzi. Dziosio sie eszcze ledzy kany warzi wodziónke, a to je prowdziwy rarytas. Wiynksi gospodarze jodali na śniodani kawe s chlebym, a komornicy i biydniejsi gospodorze robili se jodło s tego, co mieli pod rynkóm. Polywki sie jodało u bogatszych siedloków s talyrzi, a biedniejsi jodali s jednej miski, ale jodła, kiere sie warziło na Wilije to wszyscy mógli jejść s jednej miski, aji bogocze. Hań downij sie jodało polywki każdego dnia. Prawiło sie aji: co rano, to aji w połednie. Rostomajte polywki to były ajntopfy, bo sie jich robiło wartko, a wszecko sie miyszało i warziło. Starzi ludzie na Cieszyńskim, kierzi eszcze pamiyntajóm biyde jedzóm taki ajntopfy i polywki, bo prawióm, że jim to jakosi lepszy szmakuje. Wodziónke się jadło we Wielkim Poście, w Adwyncie i we Strzode Popielcowym. S wodziónki se ludzie aji robili błozna prawili tak: Ach! Wodziónko, ty moja polywko s chleba! Czy mi do szczynścio cosi wiyncyj trzeja? Przes cały żywot jym cie na śniodani,(…) Jym cie uż, jym cie, niebo w gymbie czujym, I sie uż dzisioj fest s tego radujym,
Że jak Pón Boczek do mi zdrowe spani,
To wodziónke też sjym jutro na śniodani!.
Fajne słowo to je babraczka. U nas dóma sie jóm eszcze robi. Babraczka to je tako masa, kieróm sie jy razym s jelitami, s miynsym, abo samóm. Babraczka mo kształt, kiery zoleży, w czym sie jóm robi. Nakłodo sie jóm łyżkóm na talyrz, tak jak ziymnioki, abo inksze jodło. Widać w nij ziymnioki, kapuste i kónski szpyrek. Babraczka mo kolor jasnożółty s brónzowymi kónskami wyndzónej szpyrki, kiere sie smażi na brótfani, abo na patelni. Jak szpyrki sóm chude to trzeja dać kapke umasty, abo szmolcu. Babraczka je miynkko, kapke gynsto, kapke twardawo, nie śmi sie roslywać. Wónio kiszónóm kapustóm i uwyndzónymi szpyrkami, w smaku czuć kapuste, ziymnioki i szpyrki. Babraczka je przeogrómnie syto. Zjy sie ji jedyn talyrz, a uż człowiek je nabónckany. Babraczke sie robi na cieszyńskim uż ze sto roków. Jadło sie jóm gor w zimie, abo wczas na wiosne s jelitami i s miynsym. Do dzisio eszcze gaździny w Hażlachu i we Wielkich Kóńczyc robióm babraczke. U mnie w chałupie też eszcze moja baba i teściowo jóm czasym robi. Na cieszyńskim hań downij sie jodało gor ziymnioki, obili i kapuste. Przi każdej chałupie były zogóny kapusty, sadzili jóm wszyjscy – kumornicy, chałupnicy i bogaci gazdowie. Wiynksze, twarde głowy kapusty sie chowało do chłódnego, a reszte sie krónżało na nożach i dowało sie do dymbowej beczki. Takóm kapuste trzeja było dobrze udeptać. Kapuste sie też ubijało w beczce takim ubijokiym s drzewa. Sok sie odlywało i fórt trzeja było suć sól. Jak kapusty było kupe na zogónach, to było dobrze, bo tako rodzina sie wyżywiła i do prziszłego roku mieli co jejść. Starczyło yny „podojić dymbowóm krowe“ – nabrać kapuśniónki s beczki, i uwarzić ś ni kapuśnice, abo srobić bigus – polywke i uż było pojedzóne. Starczyło aji wzióńść surowej kapusty na talyrz i też sie szło najejść. Moja staro ciotka Malka mi wyrzóndzała, że kiejsi hań downij, jak była biyda i głód, to jedyn siedlok sprzedoł cały grónt za sud kapusty. Tóż se możecie przedstawić, wielka była wert kapusta, jak sie chciało człowiekowi jejść. Babraczke sie warziło tak: nejprzód trzeja było uwarzić rzodkóm kapuste, wciepać do nij szpyrki, a potym jak sie uż wszecko uwarziło do sie wciepowało uwarzóne ziymnioki i miyszało. Babraczke sie jadło samóm, abo s miynsym. Ponikiere gaździny robiły surowóm babraczke. Do surowej kapusty kroły szupoki w kostke i surowóm cebule, wszecko miyszały i dowały wyndzóne szpyrki, wyndzóny boczek, abo umaste s pieczónego miynsa.
Babraczke sie też robiło na Wilije. Wilija u bogatszych siedloków była bogatszo ale u hudobnych chałupników i kumorników uż tako nie była. Na piyrsze sie jadło strucle s mlykiym. Jak w chałupie była zabijaczka to sie jadło na drugi moczke ze świńskigo bachora. Moczke sie robiło na śmietónce. Jak nie było zabijaczki, to sie robiło bryje s buchetkami, abo grochówke s chlebym. Jadło sie aji kiszónóm kapuste s wyndzónymi szpyrkami i s ziymniokami. Popijało sie to wszecko uwarzónymi pieczkami s cukrym. Ty pieczki sie robiło s jabłek, śliwek abo s gruszek.
http://www.facebook.com/pages/Bielitze-SchlesierBielscy-Ślązacy/134003980004579
Idóm Francek z Juzkym z gospody pieknie nałotani. Jak sie tak szocóm, tak natrefili na schody. I smyczóm sie po tych schodach pieknóm dobe, aż to Franckowi niedało. Ty Juzek, niezdo sie ci, że ty schody sóm jaksi daleko od siebie. A Juzek na to: schody jak schody, ale tyn gelander je pieróńsko niski.
Kaczany to sie aji pod jubileusz podpiyli 700 lot Kaczyc haha tysz dobre
A tyn znocie? Przidzie do derekcyje cyrkusu Kludsky jajisi panoczek w ancugu i krawatce i prawi: „Panie derektorze, jo bych chcioł we waszym cyrkusie pracować“. Derektor sie dziwo na chłopa i prawi. „Nó czymu ni, wczora nóm tyger zeżroł jednego tresera a jego zastympce utłókła własno baba patelnióm pełnóm wajecznice, jak go nachytała w maryngotce s treserkóm łopic. A też jedyny linoskoczek szłapnył kónsek wedla, bo sie zadziwoł na gryfnóm klijyntke w mini spodnicy w piyrwszym rzyndzie i połómoł sie wszystki gnoty. Nó a na kóniec stracili my aj jedneho pumocnika na wychybowani gnoja, co se na niego siednył przez pomyłke słóń. Tóż jakóm roborte byście, pannoczku, u nas chceli robić?“ A panoczek prawi: „Nic z tych rzeczy, jo móm taki badrzo szpecyjalny numer.“ „Jaki?“ pyto sie derektor. „Tóż, nieprzód bedzie trzeba pod samym wyrchym cyrkowego namiotu namóntować wyntylator. Nó, a jak przidzie kolej na mój numer, zgasnóm wszystki światła, potym łorkierstra zaczne grać, nieprzód cichutko, potym bardziyj dramatycznie a nakóniec zacznie huczeć a bymbnować a trómbić... Genau w tyn mómynt mój asystynt kidnie do wyntylatora kibel guwiyn. Wtedy orgiestra zagro fanfary, wszystki światła sie rożnóm a na aryne wyńdym jo w doktorskim mantlu.“ Chwile było cicho, derektor czakoł, bo mu tu fórt cosi chybiało, a jak sie nie doczkoł, prawi: „A to co mo być, człowiecze, wyście sóm chory na głowe, nó jaki to całe mo wogóle cwek?“ „Na taki – prawi panoczek – że wszyscy bedóm łosrani, jyny jo bedym czysty“.
Roztomili ludkowie, na pewno znocie takich, co majóm niesamowitóm radość, kiedy wszycy dołokoła majóm guwno na głowie, jyno łoni ni majóm. Ale jo prawiym, że to nic, dziwokóm trzeba przeboczyć, głównie, że piszóm po naszymu. Tóż niech nadchodzónco wiosna prziniesie nóm wszystlim zapach kwiotek, ni guwiyn. Stelokowi też.
Kaczan kompleksy sie lyczy My by was czopkami przykryli Kaczanow je garstka i trzi bloki goroli
pamięntojcie dobrzy ludzie ,że z Kónczyc sie baby nie biere, niekupujcie świni i auta. Łod dycki Kaczan mo skóre z Kończana koło łozka aby jom dycki podeptać.
>Tomasz Sochacki: Polski imiesłowy użyłech do starzika "Ja", kierymu sie gwara do teraz bałuszy z polszczyznóm, bo chciołech, coby zrozumioł. ;) A że sie kiery nie podpisuje jak Ty pełnym mianym? Je to forum dyskusyjne a nie rozumiym, czymu by jakikolwiek tekst mioł być traktowany podle autora, a ni podle zawartości. Przeca je jedno, czy cosi napisze Dral, Sochacki abo stelok, ważne je, czy majóm recht. Leda że ty byś możne reagowoł inaczyj, gdybyś wiedzioł, że stelok je twój downy nauczyciel. :P Chocioż by to było bez synsu. A dziubani wadzi nejwiyncyj ludzióm, co se nie poradzóm sami z siebie zrobić srande i strasznie ich drażni, jak ich kiery poprawi. Jo to rozumiym, ale wy też miyjcie na pamiynci, że normóm je fórt pisać porzóndnie, tym bardzi jak kiery szkryfie pod swojim mianym do gazety. Zmylić sie każdy może, ale pón F.J. mo możność po sobie edytować tekst, a jeśli mu kierysi napómknie, że w drugi zwrotce hymnu mo być "nie zamąciły" zamiast "nie zmąciły" a w inszym miejscu napisze w jednym zdaniu "ćmiysznoty", "obo" i "tydzyń", to nimo co wyskakować, jyny to poprawić, inaczyj to je brak szacunku do czytelnika i zasługuje na odpowiednióm reakcyje. Że prezydent Komorowski robi błyndy na każdej szkartce jeszcze nie znaczy, że tak może robić każdy. Zaznaczóm, że nikaj sie czepiym tego, jak se kiery zapisuje gware, jako że twoji teksty by mógły słóżyć jako dobry materyjał krytyczny. Ale nie o to przeca idzie.
Ja mosz recht Małokóńczanie, kiejsi żech tam chodziuł do Lecha na piwo, bo żech je też s Małych Kóńczyc, s nejlepszej dziedziny po słóńcym. Posdrowióm.
Tomek stryki z wyrzoskami i Brackie na kopcu u Lecha TO je to POZDRAWIAM
Fajnie sie pisze, a idzie kogosi dziubnónć, jak sie swoji posty nie podpisze mianym a nazwiskiym. Ci, kierzi sie podpisujóm tak, jako sie mianujóm, to dwa razy se pomyślóm co napisać, bo ni ma sztukóm sie chować za anónimowe nicki. Jo se myślym, że dyby my yny fórt propagowali to, co było kiejsi napisane, to bymy schowali tóm naszóm rzecz do bintfela a zawrzili jóm na klucz, bo tak było cosik napisane a amyn. Ale naszo rzecz to je żywy jynzyk, kiery fórt ewoluuje. To co pisali Piegza a Wawrosz je szumne, ale przeca na nich sie nasza rzecz nie kóńczy, dyć fórt sie wyrzóndzo po naszymu, a rostomajci ludzie lepszy, lebo gorszy piszóm cieszyńskóm rzeczóm. Ni ma sie też co wadzić, gdo barży prómuje gware, Stelok, lebo Pan Dral. Jak Stelok prawi, że panoczek Dral czytajóm po naszymu, jako damfula, to sie musi podziwać jak sóm pisze naszóm rzeczóm, bo miyszo jóm jynzykiym literackim, a robi sie s tego jego pisanio babraczka – kapke ziymioków, kapke kapusty a ledzy kany wyrzosek. Słowa taki jako „ulegajónc”, „śmieszóncych”, abo „brzmiónce” to je przikład adaptacyji imiesłowów a czasowników na siłe s jynzyka polskigo do gwary. Lepszy coby cosi było napisane ajnfachowo, jako robić taki słowa na siłe. Jo jutro na łobiod byłym mioł stryki s wyrzoskami, kiere kupujym w jednym obchodzie we Wielkich Kóńczyc. Móm przeogrónie rod ajnfachowe jodło, kiere jodali naszi starzicy a starki. Nó, a pamiyntejcie se, że dzisio je dziyń bes miynsa…
A jo też móm swji słowo to sóm DELINY.Strasznie mi sie to podobo bo żech se spómniała jak moja mama kiejsi przi sobocie zawsze ryżokowała DELINY.A potym ty DELINY jo musiałach przikrywać starymi gazetami żeby chocioż do niedzieli to wydzierżało czyste
A Ci móndrocy co sie tu fórt sztynkrujóm to by sie lepszyj do zdrzadła podziwali na siebie i nabrali kapke dystansu.Bo moja mama to zawsze prawiła jak sie gdo czym chwoli to tak jakby sie guwnami mazoł to do je do" stelok"
Jo jak wiym że na obiod bydom amolety toch je chory od rana A wybiyrom słowo dłaszka
>Ja: Na stare roki sie snoci dzieciyncy rozum wraco, tóż tymu. Szkoda że sztudowani ludzie sie gańbili swoji rzeczy ulegajónc wpływowi środowiska. Widać w Polsce i za kómuny fungowało dzielyni na panów i chamów. Piyrsi salónowi ładnie gawędzili, drudzy to reszta wsioków z dziedziny, kierzi wcale nie "rzóndzili". ;) Właśnie era internetu sprzyjo tymu, aby wyretować to, co sie już ku ludzióm nie dostanie w okładkach ksiónżki. Czego nie bydzie w postaci elektrónicznej abo w Internecie, to wymrze. Przeto nie myślym, że je potrzeba zaczynać od nowa odkrywać Ameryke - alfabet, "Płyniesz Olzóm" i skansynacyjóm gwary do postaci poru śmieszóncych słówek i powiedzyń, kiere majóm cieszyć dusze, miasto aby inspirowały odrodzyni rzeczy, - ale popularyzować to, co uż było napisane. Jako baj od Piegzy czy Wawrosza, za co mogym p. Drala pochwolić (jyny kieby to nie czytoł jak jako damfula). Bo isto by tu żodyn nie ogłoszoł konkurs na nejpiekniejsze polski słówka, pokiyl ich sóm na każdo używo? Tak to aspóń mocie o czym pisać, bo bez steloka by tu było o 70 % miynij postów. :D Jesi was mierzi, że wóm tu na temat pisze mało ludzi, to trza by ich przicióngnóć czymsi ciekawszym... ;)
Ni ma żech żodnóm medyjalnóm gwiozdóm, a jak kiery chce, to trefi tam kany piszym moji teksty. Jynzyk czeski a polski kiejsi hań downij baji eszcze w dziesióntym wieku były ganc do siebie podobne, potym sie dziepro zaczły mienić – każdy po inkszej ceście. Ponikierzi sie wadzóm miyndzy sobóm, esi naszo cieszyńsko rzecz je barży polsko lebo czesko – to je gupi, bo jak sie wrócymy spadki pore wieków to ponikiere słowa bydóm taki same aji w czeskim aji w polskim. Dobre sóm słowniki jynzyka staropolskigo a staroczeskigo baji taki ze szesnostego wieku, kany idzie porownać słowa kiere były taki same w obu jynzykach. Myślym se, że Polok s Czechym sztyrysta roków tymu by sie lepszy dorzóndziuł, jako terazy, bo kiejsi słowiański jynzyki były barży do siebie podobne.
Do steloka. Widać ganz ainfach że Cie chłopie wszystko co ludzie napiszom a ni ma po twojymu tak uwiyro jak wrzód na rzici. Na dej ludzióm spokój i niech se każdy pogodo i popisze jak umiy. Rozumiem przeca że moc książek napisano o naszej gwarze ale dzisio mómy w swoich rynkach taki norychta techniczne że się nie widzymy , nie znómy a możemy se do siebie o każdej porze cosik szrajbnóć i mogą to miliony ludzi jednocześnie przeczytać .
Ci wysztudyrowani nazywają to cybernetyzacją i globalizacją a jeszcze dwacet roków tymu to nie było możne. Gno tyn świat do przodku tak gibko że gdyby mój starzik się dzisio obudził toby nic z tego co dzisiejsze bajtle uważają za normalne nie zrozumioł.
Jo też móm swoje roki i dziepro jakżech po wojnie zaczón chodzić do szkoły to żodyn z nas ni mioł szajnu że to ni ma rychtik po polsku. Powolutku uczyli nas rechtorzy poprawnie mówić , jyny czy chcymy czy ni ,mimo że się poza Cieszynym sztudyrowało to i tak czasami człek potrafi coś takigo drzisnóć że to zaroz inni poznajóm . Wiym też że jak żech chodził do strzedni szkoły to nas jyny trzech ch było z Cieszyna a reszta z powiatu i spod Jastrzebia i na przerwach chłapcy używali tak różnych słów że my woleli mówić literackóm polszczyzną. Ale do dojrzałej gwary trzeba dorosnyć . Żeby to zrozumieć trzeba mieć swoji roki. Opowiadoł mi kiejsi prof. Szczepański oraz dr Cyrzyk , że jak się spotykali na zebraniach Macierzy w Warszawie to se fulali po naszymu i budziło to wielki zaintersesowni nie cieszynioków którzy bardzo lubili słuchać ich godki choć czasami nic z tego nie wiedzieli. Jo żech też długo myśloł że knefel , sznuchtychla , fusekla to je po nimiecku bo że nie po polsku to się czuło. Ale że tyn jynzyk nasz jest tak poszkopyrtany toch długachno nie wiedzioł .
Dziepro jak żech liznął troszke inszych jynzyków toch zrozumioł że my mówiymy nie tylko staropolszczyzną ale godómy jak ćwierć Europy jyny że na roz i to jeszcze fest poprzekryncane. Długo mnie było gańba się przyznować że znóm naszóm gware ale jak se spómnym mojigo profesora Erwina Bubika kiery mnie uczył śpiywać „umrziła gorolka gorol się śmioł ……” to stwierdzóm że na stare roki fulać po naszymu je ganc pieknie i robiym to kaj się jyno do zaś do siebie móm terazki pretynsje , żech nie umioł tego co mi jednak zocne mojim dzieckom przekazać.
>Tomasz Sochacki: Nie każdy sie potrzebuje chwolić jak ty i być potym medyjalnóm gwiozdóm. ;) Sóm - jako znawca naszej rzeczy - naisto dobrze wiysz, wiela je strón w naszej gwarze i kaj ich nónść. Inaczyj pisołech, że Polocy przejyli hańbe od Czechów, a nie my. Czasownik ganić je ogólnosłowiański a ciynżko udowadniać, z kierej stróny go ku nóm prziwioło. Z tymi "staropolskizmami" bych też dowoł pozór, bo w staropolszczyźnie fungowało godnie czeskich słów (wiyncyj niż dzisio w naszej godce) i nikiedy nie lza powiedzieć, czy jaksi z czeska brzmiónce słowo sie tu dostało z lektury ksióng epoki Kochanowskigo abo z czeskigo (morawskigo) ślabikorza, kancynoła czy przed- i powojennego werbusa z Bohemii. Co do zdrzadła, to je óno starsze niż forma zdrzało, kiero je uż jego uproszczyniym - grupy spółgłosek dl, tl ulegały redukcyji uż u schyłku epoki prasłowiański, i tak zamiast polskigo wiódł i czeskigo vedl mómy w ruskim вел [wioł], w chorwackim veo, zamiast mydło ruski мыло [myło], padł пал [pał] itd. Także sie nie bójmy tego, że my wszecko odpisali od Kochanowskigo pobratymców. ;) Entre nous - szkoda że se dzisio nasze dziecka nimogóm w szkole poczytać szesnostowiecznych polskich pisarzy w oryginalnej pisowni, bo z fascynujóncego podobiyństwa jynzyka by se naozajst zaczli wożyć gwary, z kierych przeca wyrosły wszecki jynzyki literacki.
Witóm. Przeogromnie bych rod poczytoł, co Stelok kaj indzi napisoł, a myślym, że nie yny jo ale aji inksi. Jak sie cosik pisze to sie trzeja tym pochwolić. Pusa to je fakt słowo z czeskigo, ale gańba to je słowo, kiere fungowało w jynzyku staropolskim, a ni ma wziynte z czeskigo. Gdo to chce skóntrolować niech sie podziwo tukej: Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. I, s. 801, Warszawa 1900–1927, a eszcze link: http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=234/. Polecóm tyn słownik, bo je tam kupa starucnych słówek, a przeca wiymy, że naszo cieszyńsko rzecz to je jynzyk Reja a Kochanowskigo. Mie sie przeogromnie podobo słówko zdrzadło, bo óno pochodzo od staropolskigo zdrzało – lustro, zwierciadło. Takich archaizmów w naszej cieszyńskij rzeczy je kupa, bo Ziymia Cieszyńsko długi czas była odizolowano od ojczyzny.
A mie sie oto spómniało słowo kocher. Pamiyntóm, jak mama mówiła: Chyń to na kocher, beje to rychli ...?
jaki pan taki sługa! Stelok wszystki rozumy zeżarł.
>no tak: Wszystki ni. Z twojigo by sie nie najod.
A jo se wybjyróm słówko AMOLET.Mie sie to zawsze spómino bo jak żech był chłapcym a moja starka napjykła tych "Amoletów" to cało nasza familio zwsze ich jadła i sie oblizowała.Czasym ty "Amolety" były pomazane syrym abo marmuladóm.
Nie rozumjym o co sie fórt wszyscy wadzicie.Dyć tyn panoczek co te stróne prowadzi myślym se,że chce aby my sie fajnie naszóm gwaróm bawili i se cosi fajnego spóminali.Bo mje sie to podobo i już zawsze czakóm co zaś bydzie fajnego napisane tyn tydziyń
Nie "strasznie wszeckich chcym poprawiać", jyny tych, co piszóm do gazety i mógli by czuć wiynkszóm odpowiedzialność za swoji słowa. ;) Jeżech rod, że tu mogym gratisowo pisać, ale moji teksty nóndziecie kaj indzi - pryndzyj czy nieskorzi was kierysi naprowadzi. Kapke sie dziwujym, że tu je naszo cieszyńsko rzecz traktowano skansynowo - jako cosi, co uż je na wymrziciu a zustało pore użytkowników jynzyka jako kansi w Nowej Gwineji, tymu każdy sztyrozdaniowy gwarowy tekst wyglóndo strasznie bómbastycznie. Ale dyć po naszymu rzóndzi fórt pore dziesióntek tysiyncy osobników, tak tu nie róbcie taki halo. W naszej gwarze były uż napisane miechy ksiónżek, wiync możne by jich wortało grómadzić, przypóminać i popularyzować? Podobnie odczuwóm "nejpiekniejsze cieszyński słówka". Dyć to je tako zabawa jak tych, co sie bawióm w snoci strasznie śmiyszne czeski słóweczka. Jynzyk przeca śmiyszy głównie tych, co go tak naprowde nie znajóm abo uważajóm za niepraktyczny i wymrzity. A to isto jeszcze nima przipadek naszej rzeczy? Żodne słóweczko sie nie wynurzo z kóńca palca ani z wykrziku emocyji, ale mo swojóm etymologije, a segregować je uczuciowo to je jako sie zbywać, jesi piekniejsze miano mo Pieter czy Paweł. Dyć to by my tak mógli przepisywać cały słownik... Myślym, że jakby pón F.J. znoł czeski jynzyk, pusa by mu sie nie zdała tako oryginalno, bo to włośnie z tych strón prziwandrowała. Ciekawo je Hańczyno gańba - po czesku je hanba, Polocy to przejyli w postaci hańba, a u nas zustało w piyrwotnej, "pogański" postaci. Za to na "serwusie" nima nic specyjalnego, co by sie ograniczało do naszej gwary, tóż nie wiym, co tym chcioł autór rzyc. Isto se spómnioł, co znaczy serwus po łacinie i chcioł zaoferować swoji usługi. :P
ni
strasznie mi sie podobo jak ludziska sie witajóm "dobre rano" albo "serwus" . Jeseryna piekno je ta nasza gwara, ni?
Jo wybiyróm słowo GANBA. to slowo mi fórt przichodzi do głowy jak mi zawdy mama prawiła -tóż nima cie gańba w takich krótkich szatach chodzić po dziedzinie.A potym mie bydzie za ciebie też" Gańba".Było mie też "Gańba"Jak mi roz praskły na rzici galaty a nimiałach sie kaj schować.Tóż tymu mie sie zdo,że to je nejpiekniejsze nasze słówko.Hanka z Godziszowa
jo uż nima z tych młodych, kiesi synek jak chcioł dostać gymby to się musioł fest naskokać koło dziołchy.Dziska synek z dziołchomna piyrwszej randce dają se gymby jak by sie kiery witoł dowoł rynki. Młodzi dziśka idom na muzyke i tam se używajom w jedyn wieczó r jak mu kiesi w pół roku. Nie spomnym o sexie to nie było możne ,aby dziołcha dała gymby chłapcu tym bardziyj aby się kochali kiedyim sie chce.
Dodaj komentarz