Jak Golcowie góralkę rozebrali

Choć ostatnio w mediach ucichło o Pawle i Łukaszu Golcach, to nie oznacza, że bliźniacy leniuchują. Grają koncerty (ostatnio m.in. w Londynie), w swoim studiu nagrań w Łodygowicach przygotowują piątą płytę, która ukaże się na wiosnę. Ostro pracowali tuż przed świętami, m.in. nagrywali programy dla różnych stacji telewizyjnych, a w Sylwestra wystąpią na placu Konstytucji w Warszawie. Okazuje się, że muzykom starcza jeszcze czasu i energii na wydawanie książek. Kilka dni przed świętami z drukarni wyszedł piękny album „Strój górali śląskich". To druga część gigantycznego przedsięwzięcia braci Golców - dziewięciotomowej serii wydawniczej, której celem jest profesjonalne i atrakcyjne pokazanie wszystkich strojów ludowych w Karpatach polskich.

Pomysł wydawania albumów jest efektem zamiłowania braci do góralskiej tradycji. — Od wielu lat oprócz starych instrumentów zbieramy dawne stroje góralskie. Mamy unikatowe kożuchy, portki, pasy. Gdy chcieliśmy jednak coś o tym przeczytać, okazało się, że w ogóle nie ma takich książek. Dlatego postanowiliśmy sami coś wydać. Tym bardziej że, niestety, żyje już coraz mniej ludzi, którzy mają ogromną wiedzę o strojach ludowych i mogą ją jeszcze przekazać — tłumaczą Paweł i Łukasz.

Wszystko zaczęło się przed rokiem, gdy do księgarń trafiła pierwsza część serii, czyli album „Mieszczański strój żywiecki". Na blisko 200 stronach wydanego na kredowym papierze albumu zaprezentowano historię i szczegółowy opis strojów noszonych w ciągu wieków przez żywieckich mieszczan. Autorką książki była żywiecka historyczka Krystyna Kolstrung-Grajny. Pięknie ilustrowany zdjęciami album był strzałem w dziesiątkę. Jak się okazało, kupili go nie tylko pasjonaci folkloru, ale także wiele osób, które wysłały go jako prezent za granicę. Golcowie otrzymali dużo listów z podziękowaniami od Polaków mieszkających w Australii, Kanadzie, USA czy Anglii.

Prace nad najnowszym albumem trwały rok. Jego autorką jest Małgorzata Kiereś - etnografka, badaczka folkloru górali Beskidu Śląskiego, dyrektorka Muzeum Beskidzkiego w Wiśle. Wszystko, co wiąże się z kulturą, historią i zwyczajami tutejszych górali, jest jej wielką pasją. Posiada też imponującą wiedzę na ten temat. — Przy pracy nad tym albumem moim przesłaniem było to, aby pokazać wszystkim piękno stroju górali Beskidu Śląskiego. Żeby ludzie zrozumieli, że to wspaniała wartość, a nie hańba — mówi Kiereś.

W blisko dwustustronicowej książce zawarła ogromną ilość informacji. Przede wszystkim dokładnie poznamy poszczególne składniki pięknego stroju zarówno górali, jak i góralek. Zobaczymy charakterystyczne płócienne koszule samodziałowe z tradycyjnym czerwonym znaczkiem na piersi, srebrne ozdobne spinki, owczarski pas, kożuchy, baranice... Dowiemy się, jak góralki nosiły ciasnochę, czyli najstarszą, płócienną halkę, jak zakładały chustki, że fortuch wiązały z przodu, a „fortuszek ze zadku". Zobaczymy też tradycyjne uczesanie panny młodej, warkocze, które nosiły w czasie adwentu i wielkiego postu. — Album pokazuje cały proces ubierania się. Dlatego każdy może uczestniczyć w ubieraniu i rozbieraniu góralki. To może wydawać się skomplikowane, ale jak już się zacznie, to nie ma siły, żeby się ktoś zniechęcił — śmieje się Kiereś.

W publikacji jest ponad sto fotografii. Część z nich to unikalne zdjęcia archiwalne. Ale większość wykonano na potrzeby wydawnictwa. Specjalnie przygotowywano opisywane stroje i ubierano w nie góralki i górali z poszczególnych miejscowości Beskidu Śląskiego. Większość ubrań pochodzi z prywatnych zbiorów autorki albumu. — Wzięłam tydzień urlopu z muzeum i od rana do nocy sama gotowałam ubrania w szarym mydle, krochmaliłam z dodatkiem ultramaryny, żeby były białe nad wyraz, i potem biglowałam, czyli prasowałam. Wreszcie sama godzinami ubierałam nasze modelki, wiązałam chustki. A potem przychodził panoczek z aparatem i w minutkę pstrykał zdjęcia — śmieje się autorka.

Wydawnictwo powstało pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Oprócz niego Fundacja Braci Golec wyda jeszcze części poświęcone strojom górali żywieckich, podhalańskich, sądeckich, babiogórskich, orawskich, spiskich i mieszczan cieszyńskich. Dochód ze sprzedaży zasila fundację, która organizuje kształcenie uzdolnionych muzycznie dzieci z Żywiecczyzny na instrumentach ludowych.