Niewidzialni studenci

Zacznijmy od wskazania kierunków i specjalności, które można studiować w Cieszynie. Edukacja artystyczna czy animacja społeczno-kulturalna, mocno związane z edukowaniem do kultury, są zorientowane raczej na pedagogikę. Możemy więc założyć, że absolwenci nie zasilą szeregu artystów (tu statystyki są bezlitosne, 2 % absolwentów uczelni artystycznych pozostaje czynnymi twórcami sztuki) tylko nauczycieli plastyki bądź muzyki, animatorów, pracowników edukujących do kultury.

Dlatego też za główną linię rozważań o współpracy powinniśmy przyjąć założenie, że o aktywności kulturalnej studentów decydują raczej osoby, które pomimo tego, że nie śpiewają na rynku ani nie malują obrazów, angażują się w aktywność społeczno-kulturalną miasta. Może studenci zamiast realizować się twórczo robią w mieście ważne rzeczy w dłuższej perspektywie czasowej, bardziej użytecznej dla mieszkańców?

Wielu z nich od dawna pomaga przy organizowaniu życia kulturalnego i społecznego Cieszyna. W samym Stowarzyszeniu "Być razem" można spotykać wielu studentów, którzy z pewnością nie przebywają tam bo po prostu znaleźli intratną pracę. Kiedy wchodzimy do Galerii "Szara" żeby obejrzeć wystawę albo pożyczyć książki to możemy spodziewać się, że spotkamy tam osoby zaangażowane w pomoc galerii bezinteresownie. Grupa studentów Wydziału Artystycznego, która wykonała alternatywną, wirtualną mapę Cieszyna angażując do systematycznej pracy dzieci ze śródmieścia nie jest też "podstawiona" ale po prostu zdecydowała się na zrobienie czegoś dla innych. Takiej działalności nie widać na co dzień, bo nie rzuca się w oczy, ale w perspektywie przyszłościowej może przynieść ważne efekty społeczne i kulturowe.

Może studenci nie zostawią po sobie wiekopomnych obiektów artystycznych (chociaż tego wykluczyć nie można) ale kilkoro więcej świadomych odbiorców kultury? Czy praca, którą wykonują, współpracując z organizacjami i instytucjami, przy edukowaniu dzieci, młodzieży i ludzi starszych (przecież do DPS-u także docierają studenci) nie buduje faktycznej wartości dla miasta? Dzięki takiej pracy możemy oczekiwać, że w dalszej perspektywie odpowiednio przygotowane dzieci, młodzież i dorośli będą zaglądać do galerii, teatru w Cieszynie, bo ktoś przekaże im, że ma to znaczenie. I nie chodzi tutaj o ilościowe zmiany, takie jak dobrze sprzedające się bilety, ale świadome uczestnictwo w kulturze, które kształtuje się w procesie długoterminowej edukacji. Nikt nie rodzi się przecież bardziej lub mniej wrażliwą na sztukę jednostką, tylko w procesie edukacji nabywa odpowiednich kompetencji do "odczuwania" czyli rozumienia sztuki.

A jak Uniwersytet widzi siebie w kontekście miasta? Na pewno problemu nie rozwiąże organizowanie imprez masowych dla mieszkańców i studentów, choć oczywiście takie eventy mogą mieć symboliczne znaczenie. Można też stosować metody oparte na "przymuszaniu" studentów do odbywania praktyk w mieście czy poprzez organizowanie krótkoterminowych projektów skierowanych do mieszkańców w ramach zaliczenia przedmiotu, co na dłuższą metę także nie ma głębszego sensu, gdyż odbiorca pozostaje z tymi samymi zasobami, z jakimi był przed spotkaniem.

Wydaje się, że to właśnie autentyczność powinna stanowić główny punkt odniesienia, jeżeli chcemy zmobilizować kogoś do działania. To, w pewien sposób, sprawdziło się w przypadku Freestyle City Volunteer, gdzie zebrała się całkiem spora grupa (głównie licealistów) z potrzebą systematycznego działania przez dłuższy czas na rzecz innych.

Wiele ważnych rzeczy, które dzieją się w mieście na co dzień nie jest może tak widocznych i spektakularnych, ale ma duże znaczenie dla mieszkańców. Wystarczy spytać na ulicy Głębokiej co robią dzieci po lekcjach w ostatnich miesiącach, a co robiły przedtem. Edukacja kulturalna może wychowywać do wartości, w tym estetycznych tylko przez codzienny kontakt ze sztuką. Dobrze, gdyby w mieście pojawiały się nowe obiekty wykonane przez studentów, którzy faktycznie tworzą sztukę, ale jeszcze lepiej, gdyby udało się wyedukować odbiorców do zrozumienia kodów kulturowych.
Trzeba zrobić wiele, żeby odwrócić trend realizowany w szkołach, tj. wychowywanie wyłącznie jednostek, niekoniecznie obywateli. Takie "odczarowanie" może nastąpić chociażby poprzez świadome zaangażowanie studentów w jakże różnorodną aktywność w mieście, bo wtedy ci są mniej ukierunkowani na siebie i zaspokajanie własnych potrzeb, gdyż robią coś dla innych. Zamiast wyłącznie malować i kreować się na artystów, mogą też pomagać zrozumieć innym dlaczego malowanie ma sens.

Chyba o tym mówiła dyrektorka Biblioteki Miejskiej Izabela Kula zachęcając studentów do pomocy przy prowadzeniu zajęć dla dzieci. Przecież nie zakładała, że studenci nie potrafią czytać tylko chcą czytać dla kogoś, kto tego potrzebuje.

To główny wniosek nasuwający się na myśl podczas wystąpień organizacji pozarządowych i instytucji kultury na spotkaniu ze studentami Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. Warto zachęcać studentów do mocniejszego angażowania się w działalność kulturalną, ale nie wymagać od nich, że będą tylko widoczni. Paradoksalnie, ich niewidzialność sprawia, że coś powoli się zmienia.