"Osobliwości skoczowskie" (recenzja)

Ten zbiór notatek, urywający się na 1666 roku, sporządzono w języku czeskim. W 1809 roku odnalazł go i przetłumaczył na język niemiecki ksiądz Leopold Szersznik, który nadał mu tytuł "Skotschauer Denkwürdigkeiten" ("Osobliwości skoczowskie"). To niemieckie tłumaczenie znajduje się obecnie w Książnicy Cieszyńskiej. Niedawno, za sprawą prof. Idziego Panica z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, "Osobliwości skoczowskie" ukazały się drukiem w wersji niemieckiej oraz w polskim tłumaczeniu.

Autor "Osobliwości skoczowskich" pozostaje nieznany. Był z pewnością luteraninem, który mieszkał przynajmniej przez pewien czas w Skoczowie. Nie miał zbyt szerokich horyzontów intelektualnych. Jak pisze we wstępie prof. Idzi Panic, "ciekawość świata u anonimowego autora ogranicza się do faktów, które dzisiaj zaliczylibyśmy do informacji z tak zwanej prasy brukowej. Dla nas wszakże są to wiadomości niezmiernie ważne, gdyż wprowadzają w świat, który na ogół umyka oficjalnym dokumentom".

Są to głównie notatki w stylu "1663 - 27 lipca zmarła służąca Jerzego Kozła imieniem Dorota. Z powodu nieostrożności spowodowała ona zapalenie przechowywanego w garncu prochu strzelniczego, który spalił jej twarz, oczy i usta" czy "1665 - 25 stycznia zamarzł na Bajerkach pewien pijany człowiek z Brennej". Sporadycznie pojawiają się informacje ważniejsze, jak o pożarze Skoczowa w 1531 roku ("Osobliwości skoczowski" to jedyne źródło informujące o tym fakcie).

Historycy, piszący o dziejach Śląska Cieszyńskiego w XVI i XVII wieku, muszą się opierać głównie na źródłach o charakterze urzędowym. Bardzo dobrze, że do szerszego obiegu weszły "Osobliwości skoczowskie", ukazujące tamte czasy z innej perspektywy.

Osobliwości skoczowskie. Skotschauer Denkwürdigkeiten, wydał Idzi Panic, tłumaczenie tekstu źródła Maria Jolanta Panic i Idzi Panic, Cieszyn: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie, 2013, 93 ss.