, czwartek 25 kwietnia 2024
Niepodległość zaczęła się dziesięć dni wcześniej
Członkowie Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego fot: www.cieszyn.pl



Dodaj do Facebook

Niepodległość zaczęła się dziesięć dni wcześniej

MICHAEL MORYS-TWAROWSKI
11 listopada 1918 roku to symboliczna data odzyskania przez Polskę niepodległości. Tymczasem w Cieszynie już od dziesięciu dni powiewały polskie flagi, Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego  przeprowadziła się na Zamek. Mijało sześć dni od podpisania umowy z Czechami o tymczasowym rozgraniczeniu Śląska Cieszyńskiego według kryteriów etnograficznych.

Można powiedzieć, że Śląsk Cieszyński w drodze do niepodległości wyprzedził resztę Polski. 19 października 1918 roku konstytuuje się Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego (RNKC), polityczna reprezentacja Polaków z tego terenu. 27 października w Cieszynie odbywa się wielki wiec, gdzie 40 tysięcy mieszkańców Śląska Cieszyńskiego opowiada się za przynależnością do Polski. W nocy z 31 października na 1 listopada dochodzi do bezkrwawego przewrotu w cieszyńskim garnizonie. 1 listopada w Cieszynie władzę polityczną obejmuje Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego.

Była to też niepodległość odzyskana na własną rękę. Jak pisze dr Krzysztof Nowak, "Mimo podania przez Radę Narodową w dniu 1 listopada informacji (w obwieszczeniu) o uznaniu jej przez rząd w Warszawie, sprawy wyglądały inaczej. Powołany przez Radę Regencyjną rząd Józefa Świerzyńskiego nie wiedział jeszcze nawet o istnieniu polskiej Rady Narodowej w Cieszynie. Podobnie PKL [Polska Komisja Likwidacyjna] w Galicji nie była w stanie wpływać na rozwój sytuacji za rzeką Białą. Członkom Rady ponownie więc chodziło o prestiż. Wobec nadrzędnego celu - szybkiego i trwałego zjednoczenia z Polską oraz narastających zewnętrznych zagrożeń pragnęli uważać się za reprezentantów każdej, działającej w Warszawie względnie w Krakowie, władzy polskiej" (Dzieje Cieszyna, red. I. Panic, t. 3, Cieszyn 2010, s. 234).

Zanim 11 listopada Polska symbolicznie odzyskała niepodległość, RNKC zdążyła stworzyć Milicję Polską Śląska Cieszyńskiego na czele z porucznikiem Jerzym Szczurkiem, zawrzeć porozumienie z czeskim Zemským národním výborem pro Slezsko o tymczasowym podziale Śląska Cieszyńskiego według kryteriów etnograficznych, a nawet zmienić siedzibę, przenosząc się 10 listopada na Zamek w Cieszynie.

Wydarzenie z 11 listopada, kiedy Rada Regencyjna przekazała władzę w ręce Józefa Piłsudskiego, pozwoliły na uregulowanie statusu prawno-politycznego RNKC. Dwa tygodnie później odbyło się specjalne posiedzeniu polskiego rządu poświęcone kwestii cieszyńskiej. Wzięli w nim udział przedstawiciele RNKC: Hilary Filasiewicz, ksiądz Józef Londzin i Tadeusz Reger.

Obchodząc Święto Niepodegłości, warto pamiętać, że na Śląsku Cieszyńskim Polska odrodziła się dziesięć dni wcześniej. 11 listopada 1918 roku na Śląsku Cieszyńskim to był zwykły dzień (o ile można tak powiedzieć, o którymkolwiek dniu tego obfitującego w wydarzenia miesiąca). Na drugim piętrze Domu Narodowego urządzano biuro pośrednictwa pracy dla zdemobilizowanych żołnierzy. Pewien kawaler wykupił w „Dzienniku Cieszyńskim” ogłoszenie, które ukazało się następnego dnia: "Mężczyzna swobodny, lat 33 z miesięcz pensyą 120 K. z braku znajomości ożeni się z starszą panną lub bezdzietną wdową posiadającą grunt lub dom z kawałkiem pola". 11 listopada w cieszyńskim kinie widzowie obejrzeli film sensacyjny „Północy kuryer w płomieniach” oraz humoreskę "Ukarany Don Juan”. Tymczasem po górskich okolicach rozeszła się plotka, że habsburska Komora Cieszyńska sprzedaje lasy "żydom i Prusakom". W takiej sytuacji górale ruszyli do rabunkowego wyrębu drzew, co zmusiło RNKC do stanowczej reakcji i wydania komunikatu: „Rada Narodowa przestrzega ludność górską przed tego rodzaju krokami, ośmielającymi innych do karygodnych czynów bolszewickich".

Komentarze: (2)    Zobacz opinię czytelników (0)    Dodaj opinie
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy pozostawionych przez internautów. Komentarz dodany przez zarejestrowanego użytkownika pojawi się na stronie natychmiast po dodaniu. Anonimowy komentarz zostanie opublikowany z opóźnieniem, po jego akceptacji przez redakcję. Komentarze niezgodne z regulaminem będą usuwane.

Mnie wiadomo, ze Polska powstała we wrzesniu 1918 na Śląsku Cieszyńskim. Na koniec padziernika przypada proklamacja, ale utworzenie Ksiestwa to wrzesień. Ksiestwo powstało w porozumieniu z Czechami. Ludność czeska na tym terenie stanowiła mniejszopść. Potem dopiero państwo czeskie pracowało nad zmianą tego stanu .

Michał, to wszystko prawda, z tym, że nie wspomniałeś nic o najważniejszych powodach powstanie RNKC. Powodem tym było to, że dostali "wiatr w żagle" od Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego, która 7 października 1918 ogłosiła "de iure" niepodległość Królestwa Polskiego a "de facto" uzyskała ją 12 października 1918, kiedy zaborcy przekazali jej dowództwo nad wojskiem polskim. RNKC była poniekąd agenturą (dobrą agenturą) RRKP, agenturą mającą na celu przyłączenie Śląska Cieszyńskiego do Polski, bo wtedy wcale nie było jasne, że musi on być polski. Mógł być równie dobrze czeski lub austriacki. Więc cały zaczyn tej inicjatywy pochodził od Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego.
Natomiast 11 listopada to był w dzień, w którym niepodległe już Królestwo Polskie zamieniło się w Republikę Polską oddając władzę nad wojskiem Piłsudskiemu. Więc jest to raczej dzień utraty niepodległości ale nigdy nie jej odzyskania.

Dodaj komentarz

Zawartość pola nie będzie udostępniana publicznie.
  • Adresy internetowe są automatycznie zamieniane w odnośniki, które można kliknąć.
  • Dozwolone znaczniki HTML: <em> <strong> <cite> <code> <ul> <ol> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Znaki końca linii i akapitu dodawane są automatycznie.

Więcej informacji na temat formatowania

Image CAPTCHA
Wpisz znaki widoczne na obrazku.
reklama
reklama