Niejednoznaczny Śląsk Cieszyński

Książka "Rozmowy o Śląsku Cieszyńskim” składa się z dwudziestu rozmów przeprowadzonych przez Andrzeja Drobika, Dawida Legierskiego i Justynę Szczepańską. Wywiady poprzedza krótki wstęp. - Dlaczego rozmowy? Bo i koncepcja tej książki wyłoniła się podczas długich rozmów. Dyskutowaliśmy, kłóciliśmy się, wątpiliśmy, ogrom pomysłów i teorii ginął gdzieś w burzy dyskusji. (…) Szukanie odpowiedzi zawsze zaczynało się od rozmów - autorzy piszą we wstępie.

Publikację przeplatają czarno-białe zdjęcia autorstwa Pawła Hermana. Każdemu wywiadowi towarzyszy fotografia, która nie tylko obrazuje rozpoznawalny fragment Śląska Cieszyńskiego, ale i wiąże się z działalnością rozmówcy. Całość publikacji zamyka się w nieco ponad dwustu pięćdziesięciu stronach. Sami autorzy wskazują, że "Rozmowy o Śląsku Cieszyńskim” nie są monografią i nie spełniają warunków publikacji naukowej. Liczą jednak, że książka pobudzi do dyskusji.

"Rozmowy o Śląsku Cieszyńskim” krążą m.in. wokół zagadnień związanych z granicami przestrzennymi i historycznymi Śląska Cieszyńskiego. Autorzy pytają o przeszłość, teraźniejszość, "towary deficytowe” tego regionu, jego ikony, postaci wybitne z przeszłości i teraźniejszości. Pytający powracają też do zagadnień tożsamościowych, pytają wprost o "stelość” i "nie-stelość”, otrzymują jednak najczęściej niejednoznaczne odpowiedzi. Zadają pytania o kultury i religie Śląska Cieszyńskiego, podkreślają różnorodność tego regionu, wskazują na złożoność i niejednoznaczność historii, powiązań z innymi narodami, wzajemnych korelacji wyznaniowych. Nie stronią od wywiadów, w których rozmówcy jednoznacznie negatywnie oceniają pewne zachowania mieszkańców Śląska Cieszyńskiego. W tych wywiadach czasem rysuje się duma i radość, a innym razem złość, pasja i namiętności, ale też rezygnacja i frustracja.

Wśród dwudziestu rozmówców o Śląsku Cieszyńskim znaleźli się Polacy i Czesi, ludzie tu stela i nie tu stela, ludzie z miasta i ze wsi, muzycy, historycy, duchowny, politycy, dziennikarze, literaci i lokalni aktywiści. „Rozmowy o Śląsku Cieszyńskim” mają charakter kuli śniegowej. Jak wynika z dat, którymi opatrzone są wywiady, przygotowania tej książki trwały od 2011 roku do 2013 roku. W każdą kolejną rozmowę prowadzący wywiady przemycili wnioski i wątki z poprzednich. Tak materiał narasta i pogłębia się, ale też z wywiadu na wywiad robi się coraz bardziej niejednoznaczny. W tym sensie "Rozmowy o Śląsku Cieszyńskim” to publikacja dynamiczna, książka, która się rozwija.

Choć prawdopodobnie autorom "Rozmów o Śląsku Cieszyńskim” nie udało się uchwycić wszystkich niuansów i wątków związanych z kulturą Śląska Cieszyńskiego, to ta książka może być inspiracją do dalszych poszukiwań już na własną rękę dla kogoś, kto dopiero tu osiedlił się, jak i kogoś, kto ma tu swoje korzenie od setek lat.