, piątek 29 marca 2024
Krótka historia Kończyc Małych
Pocztówka z Kończyc Małych z 1915 lub 1916 roku. fot: fotopolska.eu



Dodaj do Facebook

Krótka historia Kończyc Małych

MMT
Krótka historia Kończyc Małych

Zamek w Kończycach Małych, zdjęcie wykonane między 1930 a 1935 rokiem. fot. fotopolska.eu

O dawnych właścicielach zamku w Kończycach Małych, roli cesarza Franciszka Józefa w założeniu parafii i czeskim najeździe w 1919 roku.

Kończyce Małe, po raz pierwszy wzmiankowane w źródłach około 1305 roku, przez stulecia pozostawały w rękach szlachcekich. Właściciele miejscowości pod koniec XV lub na początku XVI wieku wznieśli zamek. W połowie XVI wieku został przebudowany przez Piotra Czelo i jego żonę Katarzynę z Sedlnickich z Chotic (w komnacie reprezentacyjnej zamku po dziś dzień zachowały się herby obu tych rodzin).

W tym czasie Czelowie popadli w poważny konflikt z księciem cieszyńskim Wacławem Adamem. Piotr Czelo i jego brat Jan zostali nawet wtrąceni przez księcia do więzienia i wolność zawdzięczali dopiero interwencji cesarza Ferdynanda I. Po śmierci Piotra (zmarł w 1557 roku) cieszyński Piast odebrał wdowie po nim i majątki ziemskie, i małoletnie dzieci. W wyniku ponownej interwencji cesarskiej Wacław Adam musiał zwrócić Katarzynie Czelowej potomstwo i włości.

***

Po Czelach właścicielami Kończyc Małych była szlachecka rodzina Pełków, a później już zgoła nieszlacheckiego pochodzenia Folwarczni. Za czasów tych ostatnich zniesiono pańszczyznę (1848 rok). Jan Folwarczny (zm. 1896) cieszył się dużym autorytetem we wsi, skoro mieszkańcy Kończyc Małych zdecydowali się obrać go wójtem.

***

Zasłużonym wójtem był Jan Brachaczek, żyjący w latach 1858-1915. Za jego urzędowania rozbudowano szkołę, założono Ochotniczą Straż Pożarną, a sam wójt sprowadził z Wiednia ręczną sikawkę gaśniczą. Brachaczek był też pierwszym przewodniczącym Kółka Rolniczego, aktywnie udzielał się w polskim ruchu narodowym. W dowód uznania cesarz przyznał mu Złoty Krzyż Zasługi, a gmina Kończyce Małe honorowe obywatelstwo.

***

W tym samym czasie Kończyce Małe stały się siedzibą samodzielnej parafii. Mieszkańcy wioski przez dłuższy czas próbowali odłączyć się od parafii w Pruchnej. Dopiero po wysłaniu delegacji do Wiednia do Franciszka Józefa I i poparciu ich starań przez cesarza sprawa nabrała tempa. W 1908 roku erygowano parafię w Kończycach Małych, a jej pierwszym proboszczem został ksiądz Klemens Ubelaker.

***

26 stycznia 1919 w Kończycach Małych (dokładnie na tzw. Palowym Kopcu) doszło do walk między wojskami czeskimi i polskimi. Jak pisała "Gwiazdka Cieszyńska", kapitan Cezary Haller "poszedł na czele nielicznego, lecz nieustraszonego oddziału polskich żołnierzy do ataku przeciw przeważającym siłom czeskim, które w sile 3 pułków nadciągały od strony Zebrzydowic, gdy go przeszyła kula karabinowa, a następnie przebił bagnet, wymierzony w samo serce".

Później Czesi wkroczyli do Kończyc Małych. Poległych Polaków dosłownie ogołocili z ubrań, okradli kilku gospodarzy. "Nie gardzili także pierścieniami, zegarkami, płótnem i w ogóle bielizną, a gęsi i kury cieszyły się ich szczególniejszą opieką". Następnie, aby zapewnić sobie lojalność mieszkańców Kończyc Małych, wzięli w charakterze zakładników Wincentego Brachaczka, Jana Tomicę oraz Tomasza Hanzlika z synem.

***

W miejscowej prasie szczegółowo opisywano wizytę w Kończycach Małych generała Józefa Hallera, który 12 czerwca 1919 roku przybył zobaczyć miejsce śmierci swojego brata. Płomienne przemówienie wygłosił z tej okazji proboszcz Alojzy Gałuszka.

Komentarze: (6)    Zobacz opinię czytelników (0)    Dodaj opinie
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy pozostawionych przez internautów. Komentarz dodany przez zarejestrowanego użytkownika pojawi się na stronie natychmiast po dodaniu. Anonimowy komentarz zostanie opublikowany z opóźnieniem, po jego akceptacji przez redakcję. Komentarze niezgodne z regulaminem będą usuwane.

to isto pisol kaczan :) ... ja niestety nic wiecej nie wiem ...a chetnie dowiedziałabym sie wiecej

hej

Jeszcze nie tak dawno przy drodze z Pruchnej do Kończyc stał krzyż w miejscu śmierci kpt. Hallera.
Niestety nie byłem tam od sporego kawałka czasu , nie wiem czy jeszcze jest, może okoliczni mieszkańcy coś
wiedzą i podzielą się tą wiedzą z nami na tych forach.
Trzeba dbać o historię naszej ziemi i przypominać szczególnie młodym kto to był Haller, Przepiliński i inni
bohaterowanie tej ziemi.
Gratulacje, autorom tego cyklu o powiecie , dobrze ,że się ukazał.
Dziwi mnie tylko mała aktywność mieszkańców, bo przecież zawsze można coś dorzucić z przekazów
rodzinnych a nie tylko głupawe komentarze o taczkach pchanych z przodu zamiast z tyłu , bez kółka.

Jest. Stoi biały brzozowy krzyż z tabliczką informacyjną.

Jest. Stoi biały brzozowy krzyż z tabliczką informacyjną.

Pamietajmy jednak.ze konczan jednak jest konczanem od nich nic sie nie powinno sie swini ani baby baby brac.a taczki zprzodi pchac bo kolko ukradna

Dodaj komentarz

Zawartość pola nie będzie udostępniana publicznie.
  • Adresy internetowe są automatycznie zamieniane w odnośniki, które można kliknąć.
  • Dozwolone znaczniki HTML: <em> <strong> <cite> <code> <ul> <ol> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Znaki końca linii i akapitu dodawane są automatycznie.

Więcej informacji na temat formatowania

Image CAPTCHA
Wpisz znaki widoczne na obrazku.
reklama
reklama