, czwartek 28 marca 2024
CO TYDZIYŃ PO NASZYMU: Obudzić do życio
" ... a po nij yny zóstoł neónowy napis...". fot: Ewelina Szuścik



Dodaj do Facebook

CO TYDZIYŃ PO NASZYMU: Obudzić do życio

EWELINA SZUŚCIK
CO TYDZIYŃ PO NASZYMU: Obudzić do życio

"... chałpe s szyldym "Dworzec kolejowy". fot. Ewelina Szuścik


CO TYDZIYŃ PO NASZYMU: Obudzić do życio

Dzisio wóm podrzisto moja cerka Amelka opowiadani o "Smowach" kiere żech jii napisała. fot. Ewelina Szuścik


CO TYDZIYŃ PO NASZYMU: Obudzić do życio

"...w Zybrzidowicach mómy taki banhof..."

"Gdo sie za swój jynzyk wstydzi takim niech sie każdy brzidzi".

Dziś ostatnia sobota listopada, zatem zgodnie z zapowiedzią, po Zebrzydowicach spacerujemy dziś z Eweliną Szuścik - poetką, miłośniczką gwary.

"Stoji na banhofie damfula" to je "Stoi na stacji lokomotywa"

- Tak kiesi pisoł Panoczek Julian Tuwim kierego roztomajte wierszowane bojki kożdy isto zno. Po przełożyniu tego wiersza na naszóm rzecz musiała bych szrajbnyć tak "na banhofie stoji damfula". A kie uż ta damfula stoła na tym banhofie to było dycki zaimawe dlo małych kluków! Baji jak u nas w Zybrzidowicach mómy taki banhof na kierym stowajóm cugi i dzisio se go obezdrzymy. Co by sie zaszolóntać na tyn Zybrzidowicki sztacyjón styknie yny przed mostym kole "wagónu" skryncić do lewa z głównej cesty i przyńś sie szpacyrkiym eszce kónszczyczek a hnet uwidzicie takóm odropanóm chałpe s szyldym "Dworzec kolejowy". Kiejsi to było cosi tam chodzić na szychte tuż kożdy chłapiec sie pajeżił kie móg powiedzieć: "wiysz mój starzik był ajzynbanerym, tacik też je ajzynbanerym i jo też bydym" , a życi to dycki sie kulało kole tego banhofu. Jedni przijyżdżali insi odjyżdżali, fórt sie kierysi z kimsi witoł, żegnoł i tak na okryntke. Cugiym sie jeździło nejczyńścij do Cieszyna i do Czech, a sama ajzynbana to była dycki siła. Ludziska ni mieli aut, nie jeździły busy a do roboty trzeja było sie jakosi dokulać to na banhof jechali na kole a po tym siadali na cug i kożdy jechoł we swojóm strónem. Jedni do Petrowic insi do Czechowic-Dziedzic, Czarnolesia a eszcze insi do Cieszyna, bo kiesi do kożdej dziedziny szła sztreka i na jejim banhofie stowoł cug. Z Zybrzidowic dycki co chwile odjyżdżoł cug i to nie było iste na kieróm sie miało być w robocie bo tyn cug zawsze tam na sztacyjónie czakoł. Dzisio cug do Cieszyna isto nie jeździ bo na sztacyjónie szyld s planym odjazdów i przijazdów je pusty,kasa s biletami je zawrzito, a po nij yny zóstoł neónowy napis, kiery mo isto nóm spóminać downe czasy. Sztreka je pusto a na banhofie cicho yny kie przidzie wiynkszy wiater do se pociepie listkami, jedynie na śćmiywku przidzie eszcze jaki bezdómny co by przebónczeć tam całóm noc. Je to lute, bo mógłoby sie zdować, że o miejscu kiere kiesi tyntniło życiym wszetcy uż zapómnieli. Mógło by sie zdować, bo kumusi prziszeł rupieć do łepa, szrajbnył jakisi ważny papiór i uż sie to znaszło u fojta. Isto cosi s tego bydzie, bo wiater szepto o jako to prawióm "modernizacji dworca". Yny bezmała majóm sie dziepro tego chycić w 2018 r. Dzisio to nic nie zóstało yny czakać i rzykać coby sie tym naszym móndrokóm to nie odwidziało, bo sztreka zarośnie trowóm a umrzitym cugiym od czasu do czasu przejedzie sie yny jakosi strziga abo nocznica.

Mini słownik:

  • cug - pociąg
  • damfula lub damfmaszyna - lokomotywa
  • ajzynbaner - kolejarz
  • ajzynbana - kolej
  • szrajbnyć - napisać,
  • banhof - dworzec,
  • kluk - chłopiec,
  • obezdrzić - pooglądać,
  • zaszolóntać - zaplątać się,
  • kole - obok,
  • cesta - droga,
  • szyld - tablica informacyjna,
  • pajeżił - obnosił się,
  • hnet - szybko,
  • starzik - dziadek,
  • tacik - tata/ojciec,
  • dycki - wciąż,
  • fórt - stale,
  • kierysi - ktoś,
  • koło - rower,
  • dziedzina - wieś,
  • zawrzito - zamknięta,
  • sztreka - tory,
  • pociepie - porzuca,
  • śćmiywek - zmierzch,
  • lute - przykre,
  • fojt - wójt,
  • bezmała - prawdopodobnie,
  • rzykać - modlić się,
  • strziga - młoda “nieopierzona” dziewczyna,
  • nocznica - ktoś włóczący się nocą.

    Dzisio Wóm zaś moja cerka Amelka podrzisto opowiadani "Smowy" kiere żech jii napisała.

    Miyjcie sie wszedcy dobrze i wiesiołego popióntku!

  • Komentarze: (1)    Zobacz opinię czytelników (0)    Dodaj opinie
    Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy pozostawionych przez internautów. Komentarz dodany przez zarejestrowanego użytkownika pojawi się na stronie natychmiast po dodaniu. Anonimowy komentarz zostanie opublikowany z opóźnieniem, po jego akceptacji przez redakcję. Komentarze niezgodne z regulaminem będą usuwane.

    Pani Ewelino,
    moc piekny tyn Wasz artykuł. Gor piekne były refleksyje o losie rzeczy, kiere, jak sie roz stanóm zbyteczne, idóm do lamusa. Tak, jak tyn zebrzidowicki banhof. A jo se pomyśloł, że podobnie je to aji s ludziami. To uż musi być jakisi nie wiym jaki szykownik, aby o nim pamiyntały aji dalsze generacyje.
    Naprzikłod taki pón Adam Wawrosz. To był jedyn z tych zaolziańskich tytanów, o kierych sie mówi aji dzisio, o to wiyncyj, że niedowno minyła setno rocznica jego urodzin. Pón Wawrosz, kiery był dłógi roki redaktorym trzynieckigo „Hutnika”, sie ale zapisoł głównie jako autor srandownych opowiadań w gwarze, jako animator kultury zaolziański a też jako utalyntowany aktor. Nie dziwota, że napisoł wiela jednoaktówek, z kierych do dzisio żyje amaroski ruch teatralny na Zaoloziu. Nó i przed tydniym w Trzynieckim Dómu kultury był przepiekny hajdamasz na cześć tego wielkigo propagatora naszej gwary. Impreze moderowoł sóm Hónorowy Ślónzok Roku, pón profesor Daniel Kadłubiec. W Gazecie Codziynnej był aji fotoreportaż póna Drala z tej imprezy, za co mu trzeba pieknie podziynkować.
    Nó ja, trzeba wierzić, że ze zebrzowskim dworcym to dopadnie tak, jak s panym Adamym Wawroszym, i że dłógo jeszcze bedzie słóżyć ludzióm, wprowdzie ni poezyjóm słowa a humorym, ale konkretnóm swojóm użytecznościóm dlo rajzyndrów, kierzi zaś na nowo odkryjóm czar zugów.

    PS:
    W naszej dziedzinie (w Puńcowie) „strziga” to było taki straszydło, kiere za życio miało dwie dusze, dwa serca a dwie raje zymbów. Strzige sie poznało po tym, że sie uż urodziła s jednymi gotowymi zymbami. Po śmierci strzigi ta jejo drugo dusza lotała jako sowa a piła ludzióm krew. Nasze strzigi nie były taki przijymne a przitulne, jak ty zebrzidowicki, to ni!
    Też „nocznica” to była u nas tako potwora, kiero po nocach wyła jak podciep, abo pod postacióm fałszywych światełek wodziła troszyczke rozweselónych cieszynioków na manowce, tak że sie nikierzi aji potopili w Olzie. Siostróm „nocznice” była „połednica”, ale to już je zaś ganc inszo bojda.
    Wszystkich, kierzi sie zajimajóm o takóm sorte wierzyń paralelnych naszego ludu, odsyłóm na strónki Tómka Sochackigo „Gwara Śląska Cieszyńskiego”, starczy do gugla ciepnyć „zafriko gwara” a nóndziecie to bez problymów. Szkoda jyny, że jego słownik sie kóńczy pri ”J”

    Dodaj komentarz

    Zawartość pola nie będzie udostępniana publicznie.
    • Adresy internetowe są automatycznie zamieniane w odnośniki, które można kliknąć.
    • Dozwolone znaczniki HTML: <em> <strong> <cite> <code> <ul> <ol> <li> <dl> <dt> <dd>
    • Znaki końca linii i akapitu dodawane są automatycznie.

    Więcej informacji na temat formatowania

    Image CAPTCHA
    Wpisz znaki widoczne na obrazku.
    reklama
    reklama