Polemika do artykułu "Długi dobiły PKS” z GZC

Długi dobiły PKS. Czy można zgodzić się z tak postawionym stwierdzeniem? Prosiłem Redaktora GZC, aby zamieścić polemikę do tego artykułu! Brak reakcji... redakcji.

Czy rzeczywiście "Długi dobiły PKS"? Teza postawiona przez redaktora Krzysztofa Marciniuka jest, według mnie, bardzo łaskawa, przynajmniej dla kilku, jeśli nie dla kilkudziesięciu osób.

Już od pierwszych słów Pana Redaktora cieszy stwierdzenie, że to długi, a nikt konkretny, spowodowały ten upadek firmy. Tego można było się domyślać, bo gdzieżby któryś z zarządów, czy któraś z rad nadzorczych, czy nie daj Boże, związki zawodowe, nie mówiąc o dzielnej załodze, mogłyby zostać oskarżone o zaniedbania, nieudolność, czy co już zupełnie nie do pomyślenia, działalność z premedytacją na niekorzyść przedsiębiorstwa, w którym się pracuje!

Teraz poważnie, gdyż sytuacja tego wymaga. Jeżeli przyjąć, że długi spadające na dłużnika to rodzaj dopustu Bożego, jakieś fatum, które bierze się z czegoś bliżej nieokreślonego, niemającego nic wspólnego z następstwem czyjegoś, niekoniecznie przestępczego działania, działania skutkującego powstawaniem zadłużenia, to wtedy z tą tezą jestem gotów się zgodzić. Uważam jednak, że było inaczej.

Już w trzecim, kolejnym zdaniu artykułu, do którego pozwoliłem sobie nawiązać czytamy: "Pogarszająca się z miesiąca na miesiąc kondycja finansowa cieszyńskiego PKS-u nie była tajemnicą". Myślę, że to tylko częściowa prawda, bo o pogarszającej się kondycji tej Spółki a wcześniej Przedsiębiorstwa Państwowego o tej samej nazwie, wiedzieliśmy przynajmniej od przełomu 2002/2003 roku, czyli od dziewięciu lat!

Zacznijmy jednak od początku, czyli od chwili, gdy z kwitnącego PPKS Cieszyn, mającego szansę na prywatyzację podobną, jaką jeszcze wcześniej zdołano przeprowadzić w skoczowskiej części cieszyńskiego PKS, czyli w TRANSKOM, PPKS Cieszyn zaczął chylić się ku upadkowi. Po wielu latach kierowania PKSem Cieszyn przez śp. dyrektora Alfreda Kubicę i trójkę jego zastępców (panowie Bibro i Kocyan oraz śp. Jerzy Święty) władzę w firmie przejął Leszek Podżorski. To pod jego sprawnym kierownictwem przedsiębiorstwo złapało wiatr w żagle, unowocześniło się, rozwinęło w sensie technicznym, wymieniono stary zdewastowany tabor, zmieniło wygląd, zyskało znak rozpoznawczy czyli logo (żółta droga na niebieskim tle), między innymi powstała nowoczesna SKP, odremontowano budynki dworców w Cieszynie i w Wiśle z częścią hotelową, a sam dyrektor cieszył się ogromnym szacunkiem wśród kolegów z innych PKS-ów, którzy zastanawiali się nieraz: "jak on to robi, że PKS ofensywnie idzie do przodu?". Doceniano Podżorskiego w Katowicach, w Warszawie, Rzeszowie i w Gdańsku. W Cieszynie, cóż, wszyscy wiemy, jaki był i jest los proroka między swymi… To był i jest manager, którego przygotowanie teoretyczne, praktyczne zdolności i pracowitość, pozwalały na osiąganie wspólnie z załogą sukcesów w PKS Cieszyn.

Metody Podżorskiego nie wszystkim jednak odpowiadały. Wprowadzona dyscyplina i nadzór nad stacją obsługi a zwłaszcza kierowcami nie podobał się… szefom związków zawodowych, którzy również byli przeciwni prywatyzacji pomimo, że to oni mieli przejąć udziały w Spółce od Skarbu Państwa. W tym czasie województwem rządziło, podobnie jak całym krajem, SLD. Związkowcy, a dokładniej rzecz ujmując ich przewodniczący, naciskali na wojewodę, który podjął "słuszną decyzję" i spowodował odwołanie Podżorskiego. Skrzywdzony Podżorski przeżył, ale od tego momentu PKS Cieszyn zaczął właśnie staczać się jak po równi pochyłej, a tempo pogarszania się wyników było coraz większe i większe, po każdej kolejnej zmianie zarządu i każdej kolejnej zmianie rady nadzorczej. Początkowo firma miała się jak ratować. Można było np. wysprzedawać majątek trwały, czyli nieruchomości. Doprowadzono do dekapitalizacji taboru, przez eksploatację niewymienialnych na czas autobusów. Zmniejszano załogę, gdyż przerosty zwłaszcza w administracji były ogromne. Trzeba obiektywnie przyznać, że sytuacja gospodarcza branży komunikacyjnej też miała wpływ na wyniki ekonomiczne w PKS Cieszyn: drożało paliwo, wprowadzenie winiet, ustawowy fundusz socjalny, konkurencja innych firm komunikacyjnych, konieczność inwestowania w kasy fiskalne, koszty utrzymywania Rad Nadzorczych itd., niż demograficzny w szkołach, zamykanie zakładów pracy w tym dramatyczny spadek zatrudnienia w kopalniach, wreszcie rozwój indywidualnej motoryzacji.

Z drugiej strony społeczne oczekiwania, aby nie likwidować kursów, choćby były nieopłacalne dla spółki, oczekiwania, aby nie podnosić cen biletów, nierówne warunki konkurencji wobec niektórych z powstałych firm komunikacyjnych. Wymuszane ustępstwa wobec załogi, która oczekiwała podwyżek płac.

Wszystko to i inne niewymienione przyczyny, powodowały wzrost kosztów działalności firmy. Przy jednocześnie zbyt niskich dochodach wiadomym było, gdzie spółka zmierza. Niestety kolejni prezesi nie potrafili sobie poradzić z tymi wszystkimi problemami a na prywatyzację było już zbyt późno, gdyż zmieniły się przepisy i droga, jaką poszedł Transkom została zamknięta. Związki uważały jednocześnie, że ich sytuacja w firmie państwowej jest bezpieczniejsza(?). Rozgrywano tam również różne interesiki. Świadomie rezygnowano z dochodu od konkurencji za wjazdy na dworzec, nie chciano naprawiać taboru konkurentów, chociaż na tym też można było zarabiać. Tajemnicą poliszynela jest to, że paliwo w tej firmie było "trudne do rozliczenia, ale łatwo zbywalne". Odwrotnie z wydawaniem biletów za przejazdy, zwłaszcza na końcowych odcinkach linii komunikacyjnych a szczególnie wieczorem. Wśród części społeczeństwa była duża tolerancja dla takich zachowań… My przecież nie lubimy donosicieli. To bardzo krótkowzroczne!

Następstwem zbyt niskich przychodów i wysokich kosztów działalności, tolerowanych w spółce, była kumulacja nieregulowanych zobowiązań. Do głównych zobowiązań należało paliwo, leasing autobusów, zobowiązania wobec gminy, fiskusa, ZUS, kontrahentów… Nieopłacalną okazała się i stacja kontroli pojazdów, sprzedaż paliw, hotel w Wiśle a przede wszystkim straty notowano na przewozach! Tylko przedłużyło agonię sprzedanie dworca w Wiśle. Tak uzyskaną gotówkę szybko pochłonęły zobowiązania.

Myślę, ze to nie długi dobiły PKS a ludzie, którzy nim kierowali, którzy nie tylko nie potrafili restrukturyzować firmy, ale w sposób nonszalancki zadłużali ją i ulegali związkom zawodowym.

Zastanawia jednak taki problem: dlaczego, gdy zarząd, rada nadzorcza widziała nieuchronny koniec firmy, nadal pozwalała na dalsze zadłużenie i agonię spółki? Przecież konieczność ogłoszenia upadłości spółki prawa handlowego reguluje ustawa i wyraźnie mówi, kiedy są przesłanki do zakończenia działalności i ogłoszenia upadłości. Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny! Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań. Za stosowanie prawa w spółce odpowiada Zarząd i Rada Nadzorcza! Oba te organy znają przepisy i mogą być pociągnięte do odpowiedzialności za nieprzestrzeganie przepisów prawa i działanie na szkodę spółki. Czy jednak tak było w tym przypadku, stwierdzić powinna prokuratura? Przecież ona jest po to powołana, aby prawo, w tym spółek prawa handlowego, nie było łamane!

Nie boję się jednak o komunikację w regionie. Konkurencja wejdzie na linie, które przynoszą dochody i wszystko wróci do normy. Jednak o liniach, na których jadą dwie czy trzy osoby trzeba szybko zapomnieć.

Uważam, że dla Cieszyna i całego powiatu upadek firmy PKS jest nieprzyjemny. Wielu z nas tam pracowało a jeszcze więcej z niego korzystało. Kilkaset rodzin dotknie problem utraty pracy, lokalne władze powinny starać się im pomóc w znalezieniu innej pracy - dać wędkę. Przyszłość, kontynuacja dobrych tradycji firmy pana Molina nie będzie tu zagrożona. Wiem, że już kilku przewoźników stara się o zezwolenia na linie po PKS-ie.

Jako cieszyniakowi żal mi, że do dawnej CELMY, dawnego (cieszyńskiego) Polifarbu, Dziewiarki, dawnej Olzy, Polwidu, Blachosprzętu, Spółdzielni Jedność i Las, Zampolu, Termiki, Drukarni (CDW), ZNTK, PKP ze swoim dworcem, STW na Gułdowach, Spomaszu oraz wielu innych dołączył teraz PKS. Jeszcze większy żal, gdy patrzę w przyszłość Cieszyna, niegdyś prężnego centrum regionu, dzisiaj pozostającego na uboczu, starego grodu, w którym nawet pojazdy komunikacji miejskiej często świecą pustkami, czyżby teraz na nich kolej? Komunikacja miejska pewnie nie upadnie, bo tą działalność, podobnie jak Zamek Sztuki utrzymujemy z naszych podatków miejskich. Na jak długo starczy tych podatków? Na jak długo wystarczy Cieszyniaków? Oby o tym nie tylko decydowało targowisko, zwłaszcza sobotnie!

Złośliwi mówią, że w Cieszynie pozostał jeszcze Zakład Karny i Zakład Pogrzebowy… A przecież mi żal, boch je stela, bo to moje Miasto!