Ogólnopolskie referendum już za tydzień!

Inaczej niż w wyborach parlamentarnych, prezydenckich czy samorządowych, lokale referendalne będą czynne w godzinach 6.00-22.00. Mamy zatem na oddanie głosu więcej czasu niż w wyborach. Na karcie do głosowania znajdziemy trzy pytania. Na każde z nich udzielamy odpowiedzi poprzez postawienie znaku "x" w kratce obok słowa "TAK" albo "NIE". Podobnie jak w wyborach prawo udziału w referendum przysługuje wszystkim obywatelom polskim, którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończyli 18 lat. Prawa do głosowania pozbawione są wyłącznie osoby pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym, pozbawione praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu, oraz osoby ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądowym.

Głosować będziemy w miejscu, w który jesteśmy wpisani do stałego rejestru wyborców, czyli w miejscu stałego zamieszkania. Do wtorku,1 września mamy czas na złożenie wniosku o dopisanie do spisu wyborców poza miejscem stałego zamieszkania, Do piątku, 4 września można z kolei pobrać w Urzędzie Gminy (lub u konsula) zaświadczenia o prawie do głosowania, na podstawie którego możliwe będzie oddanie głosu w dowolnym obwodzie.

Referendum jest ważne, jeśli zostało przeprowadzone zgodnie z przepisami prawa (jeżeli naruszenia prawa nie miały wpływu na wynik), o czym orzeka Sąd Najwyższy po rozpatrzeniu ewentualnych protestów referendalnych. Jednak samo przeprowadzenie referendum zgodnie z przepisami prawa nie oznacza jeszcze, że jego wynik będzie wiążący dla organów władzy. Do tego potrzebne będzie jeszcze przekroczenie 50-procentowego progu frekwencyjnego. Referendum będzie wiążące tylko wówczas, gdy weźmie w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania.

Analiza pytań w referendum przeprowadzona przez Fundację im. Stefana Batorego

Fundacja im. Stefana Batorego, w swoim poradniku referendalnym wzięła pod lupę pytania, na które mają odpowiedzieć wyborcy. - Przed referendum warto też zastanowić się nad pytaniami wyborczymi, by świadomie podjąć decyzję o udziale w referendum i o tym, w których kratkach postawić krzyżyk - przekonuje Fundacja im. Stefana Batorego, organizująca kampanię "Masz Głos, Masz Wybór".

Pytanie pierwsze: "Czy jest Pani/Pan za wprowadzeniem jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej?"

Zakładając, zgodnie z sondażami zdecydowaną przewagę zwolenników JOW należy się zastanowić, jakie skutki prawne wywoła takie rozstrzygnięcie. Przedmiotem sporów konstytucyjnych, których nie sposób teraz jednoznacznie rozstrzygnąć jest, czy referendum może w ogóle dotyczyć kwestii uregulowanych w Konstytucji. Zgodnie z art. 235 ustawy zasadniczej, referendum w sprawie zmiany Konstytucji jest organizowane w specjalnym trybie i może dotyczyć wyłącznie zmiany przepisów w rozdziałach I, II lub XII. Nie można w referendum zmienić przepisów dotyczących m.in. sposobu wyłaniania Sejmu. Zaproponowane przez Prezydenta referendum można traktować jako próbę obejścia tego przepisu. Wreszcie, trzeba pamiętać, że system JOW występuje w kilku odmianach, np. w formule większości bezwzględnej i względnej. Pytanie referendalne nie wskazuje, która z nich jest poddana pod głosowanie.

Pytanie drugie: "Czy jest Pani/Pan za utrzymaniem dotychczasowego sposobu finansowania partii politycznych z budżetu państwa?"

Zakładając przewagę zwolenników zmiany systemu finansowania partii politycznych, należy się zastanowić nad kierunkiem tej reformy. Pytanie jest sformułowane w tak ogólny sposób, że nie da się z niego odczytać żadnych konkretnych wniosków co do kształtu nowego systemu finansowania partii.

Pytanie trzecie: "Czy jest Pani/Pan za wprowadzeniem zasady ogólnej rozstrzygania wątpliwości co do wykładni przepisów prawa podatkowego na korzyść podatnika?"

Zasada ta nie jest kwestionowana praktycznie przez nikogo, włącznie z rządem. Spór między Prezydentem a rządem, którego skutkiem jest to pytanie dotyczył natomiast sposobu sformułowania zasady. Referendum w żaden sposób tego dylematu nie rozstrzygnie, ponieważ pytanie jest zbyt ogólne i nie zawiera propozycji dokładnego brzmienia klauzuli rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika.