Jedno pytanie do Bogusława Dziadzi

Pytanie: Lokalne dziennikarstwo: ważne czy nieważne dla mieszkańców regionu Śląska Cieszyńskiego i co znaczy tutaj misja dziennikarska?

Odpowiada dr hab. Bogusław Dziadzia (Zakład Edukacji Kulturalnej Uniwersytetu Śląskiego):

Na tak postawione pytanie, co do meritum, od razu należy przyznać szczególną wagę pracy dziennikarzy dla społeczności lokalnych. Dziennikarze stanowią rodzaj pomostu pomiędzy mieszkańcami a rozlicznymi dziejącymi się w tymże środowisku wydarzeniami. Są dla lokalnych społeczności przedłużeniem zmysłów, umożliwiają zapośredniczoną partycypację. Media lokale dają też narzędzia kontroli władzy samorządowej. Od profesjonalizmu dziennikarza lokalnego zależy, jak skomplikowane procedury są przekładane na przystępną dla mieszkańców formę informacji. Wszak opinie o władzy samorządowej nie są wśród mieszkańców budowane na podstawie uchwał rady miasta czy powiatu, ale właśnie na relacjach medialnych.

Pytając jednak o rolę i znaczenie dziennikarstwa lokalnego, na wstępie trzeba wskazać, o jakiej lokalności mówimy. Inna bowiem to lokalność obejmująca małą społeczność jak wieś czy gmina, a inna dotycząca regionu. Nikt już nie ma chyba też wątpliwości, że nawet treści dotyczące całej Polski mogą być z dalszej perspektywy, dajmy na to Londynu, Brukseli czy Nowe Jorku, traktowane jako znacząco lokalne, by nie powiedzieć prowincjonalne. Ta gradacja poszczególnych lokalności, od tych mikrospołeczności do dużych systemów społeczno-politycznych (trafniej być może mówić tu w kontekście mediów zamiast o układach społeczno-politycznych, o powiązaniach korporacyjno-politycznych) przekłada się na charakter i rodzaj misji pracy dziennikarza.

Weźmy hipotetyczny przykład dziennikarza pracującego na rzecz wydawnictwa o ogólnopolskim zasięgu. Niezależnie czy pisać on będzie o sprawach dotyczących tego, co mieści się pod wspólnym parasolem znaczeń narodowych bądź państwowych, czy też poświęci uwagę jakiejś „małej" lokalnej sprawie, wydźwięk tego, co robi ma potencjał budowania obrazu rzeczywistości w skali całego państwa. Sprawy lokalne stanowią przykład, rodzaj ilustracji szerszych procesów. Tworzony przez takiego dziennikarza obraz może zawierać próbę obiektywnego zrelacjonowania zachodzących procesów, nigdy tej obiektywności jednak nie osiągnie w stosunku do materii lokalnej, którą traktuje instrumentalnie i ideologicznie. Potocznie określa się to „pisaniem z tezą" - co jest na swój sposób zabawnie przez wielu traktowane jako czynnik usprawiedliwiający dziennikarza względem odejścia od standardów jego pracy (same te standardy, jak obiektywność czy dążenie do prawdy, traktować dziś należy jako znacząco utopijne). Dziennikarz ogólnopolskiej gazety różni się tym od dziennikarza lokalnego, że skrywa się za parawanem swojego wydawnictwa. Dla przeciętnego mieszkańca Polski taki człowiek nie jest też bezpośrednio dostępny.

Dziennikarstwo lokalne w przeciwieństwie do ogólnopolskiego pozbawione jest wspomnianego parawanu. Dziennikarza lokalnego cechuje dostępność. Kolokwialnie mówiąc, jak na łamach swojej gazety palnie jakąś bzdurę, to nie tylko w formie komentarza na stronie www czasopisma mu się oberwie, ale i w kontaktach bezpośrednich z czytelnikami. Lokalność daje bliskość i wymaga, by dziennikarz nie oderwał się od rzeczywistości, którą opisuje. Nie zmienia to faktu, że może być tej rzeczywistości kreatorem, uwrażliwiając społeczeństwo na pewne zjawiska, jednym sprawom poświęcając uwagę, a inne pomijając - co jest dylematem i odpowiedzialnością każdego redaktora prowadzącego. Z kolei celowe omijanie przez dziennikarza tzw. tematów trudnych czy niewygodnych zarówno w gazecie ogólnopolskiej czy lokalnej to już kwestia jego kręgosłupa moralnego... albo (niestety) zacietrzewienia. Nie mi tu wyrokować...

Rubryka "Jedno pytanie do..." - Redakcja Gazety Codziennej co tydzień zadaje jedno pytanie któremuś z pracowników naukowo-dydaktycznych Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, a następnie publikuje jego odpowiedź. Pytamy o politykę, gospodarkę, kulturę, życie codzienne, zwyczaje mieszkańców czy historię Śląska Cieszyńskiego. Z pytaniami do kadry profesorskiej UŚ w Cieszynie zwracamy się także w sytuacjach ważnych aktualnych wydarzeń.