Co tydziyń po naszymu: Kapke alfabetu
Drugo zwrotka hymnu Ziemi Cieszyńskiej:
A twe wody w swoim biegu Się nie zmąciły: I tak samo lśnią się w słońcu, Jak się dawniej lśniły. A teraz kapke alfabetu podeprzitego naszymi pieknymi cieszyńskimi słóweczkami: A - amper, B - byczok, C - cycok, D - dynko, E - elektrykorz, F - fyrniok, G - gymba, H - hyrtóń, I - ibercyier, J - jelitko, K - kyns, L - lyk, M - mycka, N - norychta, O - oszkwary, P - pyrlik, R - rybiźla, S - skoli, SZ - szychta, Ś - ślosorz, T - tyjater, U - utropa, W - wymasta, Z - zdrzadło, Ź - ździorbo, Ż- żynich. Piszcie dalij, co Wóm wpadnie do czepani, a najlepszyj to taki wiece, kiere Wóm sie naprowde przidarziły. Móm do Was jednakowóż takóm pytke, aby wszecko naszkrobane było naszóm gwaróm. Bo jyno jak tak bydymy pisać, to se spómnymy, jako sie co nazywo i jako to było fajnie, jak my za młodu tak rządzili. Tak jeszcze roz móm wielkóm PYTKE do Was wszeckich: piszcie po naszymu i nie dokuczejcie se społym. Pieknie Was wszeckich pozdrowióm, a na kóniec poczytejcie se to, co zeszły tydziyń sie mi spodobało. Miecio cylnył w sóm postrzodek tego, o co mi sie rozchodziło. Za co mu piekne dziynka, a muszym też Wóm rzeknóć, że to co łón pisze przetrynowołech na swoji skórze. Miecio 2011-03-02 21:50:56 Jo pamiyntóm jak Jens Weißflog jako kómyntator eurosportu godoł. Wubec sie nie silił na poezje, yny szprachoł po ichnimu gorolsku. Po swojimu zawsze godo też wszyndzi Franz Beckenbauer - Bawarczyk. A kole Salzburga zaś ganc inaczyj godajóm. Jaaa, ale tam sie żodyn nie gańbi swoji rzeczy - na opak jako u nas. A panu J. Sikorze dóm prostóm rade. Kiej Wóm różne wieca opadajóm, jak mocie co po naszymu poczytać, wykludźcie sie do inkszej gazety i tam wykłodejcie swoji teoryje - po moimu guwno werte. Łod serca pozdrowióm! POLECAMY: Kącik gwarowy Fryderyka J. Drala F.J. Dral czyta opowiadanie autorstwa Adama Wawrosza: Szpacyrkiem po Cieszynie, DZ w Cieszynie 04.03.2011:
|
reklama
|
|
Jak sie siostra uczyła w "ogólnioku" nimieckigo , to mama ji skozała ,że hań downi słówek ich uczyli do rymu , a jo se do dzisio zapamiyntoł taki kónsek : mama - muter, masło -buter, mucha-fliga, koza- ciga , szpyrka - szpek ,guwno - drek . Piszym to , jasno wiec, fonetycznie. A mojóm usz sztworty dziyń głowa boli )):
Mómy tu tyn IDźB (internacyjónalny dziyń bab). Tóż przi tej przileżytości wszystkim kwiotuszkóm preryje dobrego humoru i żeby Was głowa nie bolała (czego życzymy i sobie).
Młotek je faktycznie kładziwko abo klepocz (ale to je też trzepaczka do tepichów), pyrlik je wielki młot, hawiyrski czyli górniczy, używany normalnie i u nas. Z czeskigo perlík. ;)
Wszymłech se, że na młotek prawiym klepocz . Pyrlik to kasi bliżyj Katowic by sie zdało słyszeć . A nikieżi używajóm kładziwka - tak z czeska tyn wercojg lebo to norychto nazywajóm. A miołbych jeszcze zapytani do tych starszych internautów . Pamiynto kiery z Was takóm gre "w kiczkerle". Ganc mi wywietrzało z palice o co z tymi patykami szło. Ale grali my to na ceście całe lato. Jak padoł deszcz to do chałpy i dawaj w cymbergaja , żolika , abo tysiónca , czy wojne. Ehhhh !
pyrlik - młotek? Mi sie to bardzij kojarzy z takim hodowlannym ptokym, taki to kuropodobne.
Fyrniok - nos, twarz. Achtlik - 1/8 litra np wódki
Dobra, co to achlik i fyrniok?
Kapke se chłapcy z tóm siwulą uważejcie, bo jak was pón dzielnicowy chyci to wóm dycki wesoło nie bydzie!
mamlasie niepodarzóny, osmol pisani, raczyj samogóny tutnij u wieczerze, yny zajodej!
Achlik bimbru cyckóm dycki egzotyckim fyrniokym ganc hónym i jech kapke liznióny.
Spómniało sie mi , jak to za kluka myślołech , że tyn co strziże włosy i goli fusy to je krywult. Nie fryzjer ,yny krywult . A to tak sie nazywoł fryzjer co mioł swój zakład naprzeciw cefany. Ni ma już żodnej tanij jatki , wojoków co chodzili na egzecyrok se postrzylać. Ni ma porcynkuli , cefany. Wszyndzi tam kaj my bale kopali stojóm chałpy , tam kaj były chlywki , kurniki ,króliczoki, stojóm garaże. Dropiym sie po palicy , mamrzym do klawiatury i prawiym do mónitora , że tak isto musi być. Za 50 roków bydym filowoł , tam z wyrchu ,co sie łostało z biedrónek i inkszych lidlów . I nastawiym też ucha , czy tu aspóń jedyn po naszymu prawi . Miyjcie sie fajnie! Zoglóndnym tukej uzaś!! ((:
Znalozłech na necie fajną stróne po naszemu a na niej szlabikorz cieszyński i alfabet, kiery autor nazywa abeceda:
LEKCYJA PIYRSZO – ABECEDA A RACHOWANI.
Dziecka szlabikujcie na kożdo całóm abecede a bydziecie jóm chned umieć.
Cieszyńsko abeceda:
A – a amoleta
B – by baniok
C – cy cmer
Ć - ćy ćmok
D – dy deka
E – e efoj
F – fy fachtla
G – gy grudza
H – hy hajbisz
I – i ibercyjer
J – jy jetelinka
K – ky kacabaja
L – ly lasztówka
M – my modrziczka
N – ny nasiyniorka
O – o okorek
P – py parzok
R – ry rowniok
S – sy sałasz
SZ – szy szaflik
Ś – śy śmiźla
T – ty tlołka
U – u uherka
W – wy wachtorz
Y – y
Z – zy zakrzos
Ź - źy ździuch
Ż - ży żber
pozwolę sobie przedstawić mój jak się ktos domagał translation /übersetzung
A - amper =wiadro ; B - byczok= kryty wagon towarowy po wojnie używany do przewozu ludzi ;
C - cycok= prosię ; D - dynko /chyba chodzi o dekiel/=przykrywka H - hyrtóń = szyja zamiennie gardło ;
I - ibercyier = płaszcz zimowy ; jelitko= kaszanka ,krupniok ; K - kyns= kawał
N - norychta= narzędzia ; O - oszkwary = szlaka ,żużel ; - pyrlik= duży młot używany do wbijania palików , S - skoli= marny węgiel z kamieniem SZ - szychta= zmiana fabryczna albo jedna warstwa np cegieł ;
U - utropa = bieda ,kłopot z czymś lub z kimś ;
W - wymasta= ktoś co zwykle coś źle lub coś kłopotliwego zrobi ;
Z - zdrzadło = lustro; Ź - ździorbo= coś już nic nie wartego, nie potrzebnego
Kaj tu altór zrobił błónd. To je proste:
Amper to je kibel, Byczok to wagón z jednym wielkim przedziałym, Cycok to prosiok, Gymba to pyszczysko, Mycka patrzi na głowe, Rybiźla to porzyczka, raczyj czyrwiono, Wymasta to fujara i tak dali. Niech gdo inszy cosi też dopisze.
Jak to teraz godajóm po nowymu - pozdro.
Po naszymu, kiesi my takich nazywali jyno guptok! i nima sie co nim aj przejmować! Moja starka prawili, że takich to przodkiem sie puszczo!Gorąco wszytkich pozdrowiom!
Ś - śpik
To je utropa z nikierymi wymastami. Gdyby taki mioł dóma zdrzadło, to by widzioł, że sie na żynicha ani kapke niegodzi.
Ale popełniocie autorze błąd:
A - amper, B - byczok, C - cycok, D - dynko, E - elektrykorz, F - fyrniok,
G - gymba, H - hyrtóń, I - ibercyier, J - jelitko, K - kyns, L - lyk, M - mycka,
N - norychta, O - oszkwary, P - pyrlik, R - rybiźla, S - skoli, SZ - szychta,
Ś - ślosorz, T - tyjater, U - utropa, W - wymasta, Z - zdrzadło, Ź - ździorbo,
Ż- żynich.
JO tych wszystkich słów nie znom, zresztom miłośnik gwary niekoniecznie slónzok, też może nie znać i tak by się zdało... to translatnoć ;P na naszego na polski co?
Pamiyntóm jak sie kiejsi na szychcie posyłało uczniów z amprym po sztróm.
Fred jakżeś zaczón to pisz dali bo to je ganc fajne a moc wyrazów juz wyleciało z użycia . Może coś z tego co mi sie spómniało dopiszesz do szlabikorza .
a-aspóń
b- babraczka ; bryja/ z brje rzić wyje/ ;babuć
c- cesta ; celina ; cycha
d- dwiyrze ; dyrszczka /jelito/ ;dziepro
f-fyrniok ; facka
h- hozyntregi
i -iberzezung
j- jegła
k-kładziwko ; krampocz ; kepel/gra główką/; keta
l-lawór
m-mantel
o- owienzina; oblycze /łoblycze
p- przicwanckać sie
s-szłapy ; szwajski ; szwancki ; sznuchtychle ;szpyndlik
u-utropek
z-zicherka
Na ten problem polecam preparat Prostamol
Pozdrowióm wszystkich bywałych aji teraźniejszych hawiyrzy. Zamiast półki warzónki czynstujym takim małym opowiadanim ze zbiorów Józefa Ondrusza pod tytułym „KIEJSI NA SZACHCIE”: Jeszcze mi nie było szesnost roków, toch prziszeł do hawiyrnie jako synek forajtrować. Nakłódołech do karów ślepróm i cióngnół z upadu. Jak kiery synek słabo cióngnół, tak go śleprzi bili swojimi szerkami. Forajtrować żech rok forajtrowoł. Potym robiłech za ślepra, a potym za wozacza. Od osiymnostego roku dostołech sie za anszlegra. Kiejsi nie były taki szachty, jako sóm terazy. Piyrwej były szachty budowane drzewym, a teraz sóm murowane. Jagech sie dostoł do roboty, to chłapcy nosili jasny chlyb na szychte, a joch nosił płatek krupiczniok. Toch se go z tymi synkami wymiynił. Joch im doł krupiczniok, a óni mi dali bioły chlyb. Tyn chlyb żech doł mamie, bo mi ich było luto, że muszóm jeść czorny krupiczniok. Wtedy latym chodzili jeszcze hawiyrze do roboty boso. A chodzili ze szychty zmazani, bo na szachcie kómpieli nie było. Dziepro nieskorzi, za Cingra, sie hawiyrze dospómogali kómpieli. Potym już była wygoda, bo nie musieli chodzić du dómu czomi. Za Cingra też ludzie chcieli w dziedzinach założyć biblijoteki. Tuki w gminie był felwarter, niejaki Hibner, i jak ludzie odewrzili gymby o biblijotece, to ón wrzeszczoł: „Nie snotwiejcie jyny z biblijotekami, bo jak hawiyrze bydóm oczytani i móndrzejszy, to bydóm chcieć krótszy robić!” Tak sie panowie boli ksiónżki. Jak sie kiejsi robiło na dwanost godzin, to jak mioł hawiyrz szychte na dziyń, to w zimie cały tydziyń nie widzio! słóneczka, bo jak szeł rano na szychte, to jeszcze nie wyszło, a jak szeł ze szychty, to już było zóńdzóne. Joch roz w zimie robił cosi pół roku na noc w kónsku. Opowiedział Dominik Galocz z Karwiny
Tóż jak sie Wóm, hawiyrze, podobało? „Krupica” sie w nikierych inszych regiónach nazywała „żarnówka”. Była to na grubo namleto nieprzesioto pszyniczno mónka z otrymbami. Ze żarnówki sie piykło drożdżowe ciasto – żarnówczok, czyli „krupiczniok”. Mógło sie też robić szwołki ze żarnówki, albo sie uwarziło taki gynsty klajster, kiery sie kidło na talyrz i zaloło mlykym. A po obiedzie jeszcze cosi na legumine. Jedyn z wiców niezapómnianego Ma-Macieja (św. pamiynci Ludwika Cienciały). Ma-Maciej pochodził z Lysznej, ale miyszkoł na starym osiedlu w Łyżbicach, w bloku, w kierym w roku 1984 wybuchnył gaz. A Ma-Maciej, boroczysko, mioł tego pecha, że se akurat tyn wieczór nie skoczył na piwko. Tóż tyn wic: Maciejowi sie strasznie Hanka podobała. Że był nieśmiały, nie wiedzioł, jako sie ku ni przibliżyć i dać sie z Hankóm do rzeczy. Wiedzioł, że dycki pasie krowy pod łasym. Tak tam na nióm roz poczkoł. Jak sie już pore razy tam spotkali, to sie aji powóniali. Ale cóż, kiedy Hanczyno krowa dycki uciekała, jak tam dłóży siedzieli przi siebie. Macieja to nagniywało, uwiązoł se porwóz krowy kole rynki i tak siedzieli, i dziwali sie jedyn drugimu do oczy. Potym Maciej powiado: „Hanka, dyby my sie tak jako ty gołómbki na dachu, tak dziubek do dziubka...” Naroz wyskoczył zajónc z lasa, krowa sie spłoszyła i w nogi, a Macieja smyczyła ze sobóm. Hanka, jak to uwidziała, woło na niego: „Maciejku, Maciejku, obróć sie na pleca, bo wyorzesz starzikowi wszystki ziymnioki.”
Jak sie mo rymowac i dzierżeć rytm, musi być "się nie zamąciły" a ni "zmąciły". Chocioż efekt na środowisko naturalne je w obóch przipadkach taki sóm.
?
doktoraty i profesury
Moja koza tesz łogrómnie rada jak przy dojyniu godom mo naszymu.
Bardzo fajny artykuł. W dzisiejszych czasach ważne aby przypominać ludziom naszą cieszyńską gwarę... ale przydało by się również jej "przetłumaczenie" tak jak np ten alfabet...
Pozdrawiam;)
Dodaj komentarz