Co tydziyń po naszymu: Dziynka za Wasze wspóminki

Jo wiym, że idzie aji odewrzić przewód dochtorski o naszej gwarze, ale przeca nie ło to chodzi. I może aji tyn pón D.K. Kadłubiec mo recht, jak co sie pisze, ale lepszyj by było, jakby społym s nami cosi jeszcze napisoł, bo pore ksiónżek to nima wszecko skuli tego, że nie kożdy jóm kupi i nie kożdy jóm przeczyto. A nóm idzie ło to, żeby ta naszo mowa była snadnie do Waszych serc wrażóno aspóń roz do tydnia. Z tego coście naszkrobali wybralimy dwa przikłady przefajnych gwarowych rzeczy, kiere se możecie poczytać.

Takóm maluśkóm, co napisoł w zeszłym tydniu w komyntarzach - Stanisław :"Przez dziedzine cestóm, kole strómów tyrckoł hrozny babuć".

I kapke delszóm, co napisoł do nas w emajlu Andrzej Strokosz pt: "Kónsek za Puńcowym".

Kónsek za Puńcowym

Puńców sie zaczyno kónsek za Cieszynym. Uż w dziedzinie, ale jeszcze przed dojścim do kościoła i kierchowu trzeba skryncić w prawo. Prawdopodobnie bedziecie sie musieć ze dwa razy pytać ludzi, niż nóndziecie downóm Guzlejówke. Nie wiym, czy jeszcze Jano Guzlej żyje. Jano był ostatni z Guzlejów, kieregoch znoł osobiście. Ale isto musi mieć jakisich potómków. Przed poryma rokami to z nim wyglóndało dość biydnie. Nó, jak tu jeszcze je, dejże mu, Boże, zdrowio. Jano Guzlej mioł strasznie pieknóm babe. Jak żech mioł dwanoście roków, Janowo baba była bezkónkuryncyjnóm królowóm mojich fantazji. Wtedy była piekno a młodo, dzisio by już mógła być jyny piekno. Jesi jeszcze żyje, to Boże dej ji zdrowio. Ale zostowmy Janowóm babe, a puśćmy sie po Guzleowej miedzy do kopca.

Miedza je dłógo, bo i pola mioł, bezkurcyja porzóndny sznyt, tak że po wynściu na wyrch bedzie człowiek porzóndnie spocóny a ufuczany. Ale wszymać sie tego nie bedziecie, bo to, co uwidzicie, Wóm wyrazi dych. Tak jako od Guzlejówki miedza zdałoby sie bez kóńca się dźwigała, teraz sie przed wami zacznie lekuśko spuszczać na dół. Uwidzicie, jako po obóch jeji strónach sie pohuśtujóm naczupiyrzóne koróny rzodko rosnóncych strómów owocowych. A ganc na dole, miyndzy chrostami, prziczympnył mały dómek. Z lewej stróny farski las.

Dali napoły wyrómbany las na Osówkach z biołymi chałupkami, jakby rozchyniónymi rynkóm bożego siywcy. A jeszcze dali, hań kaj sie już kónczy świat, stoji Tuł, Czyntoryja, i widać kónsek Kozubowej. W postrzodku stojóm Ostry i Jaworowy a ganc po prawej strónie miyndzy strómami je Ropica. Strasznie piekne sóm ty gory. Dzisio mi sie nikiedy śni, jak sie poza Ropicóm chowo słóńce. Wszystko sie przibiyro do rużowego szlajera (jak na obrozku w izbie moji ciotki, tela jyny, że nima tu jelyni), potym sie wszystko stowo czyrwióne a na kóniec sie i chrosty i lasy i grónie chowajóm w ćmie, kiero przichodzi znad Czantoryje. Pod gorami cosi mrauczy, prycho, dropie i wypuszczo do luftu iskry. Żeby taki wielki kocur? A mógby to być kocur, bo my kiedysi takigo mieli, co jak sie napajedził, to mu poćmi z chupów iskrziło. Ale z drugi stróny trzeba prziznać, że nasz kocur nimioł kuminów, z kierych by sie wedniewnocy kurziło. Tak sie mi zdać, ludkowie, że to, co je pod gorami, isto nie bedzie kocur, jyny trzyniecki werk. Tóż, moji mili, jak mi sie cosi takigo prziśni, tak potym przez pore dni sie moja baba dziwi, czymuch je jak miód.

- Nimaś maród? - pyto sie niespokojnie.
- Ale kaj też tam, babeczko - prawiym - jyny mie nie budź tak zawczasu rano swojim charczynim, bo bych se chcioł delij pospać.
I pośnić. Bo tam, przed tóm chałupke z drugi stróny Guzlejowego kopca gdosi wyszeł na plac i rożnył światło. I ni mogym sie od tego widoku oderwać. Bo w tej chałupce d urodziła sie moja mama. A potym żech tu miyszkoł jo. Od urodzynio aż do czasu, kiedy mnie zachodni wiater, kiery tu nikiedy zabłóndzi od Cieszyna, wyfuknył do świata.
I to by już móg być kóniec tego snopliwego fulanio, gdyby nie fakt, że genau w miejscu, kaj teraz stojymy, jednego dnia pore roków po urodzyniu moji mamy prziszli chłopi, zaczyli wbijać do ziymie kuliki i nacióngać kolczaste dróty, kole kierych sie przez stówki kilometrów ciógnył sie pas zoranej i zbrónowanej ziymie, aby tyndy ne przeszła newszymnióno ani myszka. Nazywało sie to granicóm przijaźni i współpracy. I tak dóm, kiery kupili moji starzicy hned na poczóntku dwacatego wieku, zaroz po tym, jak sie wziyli (było to jeszcze za Franciszka Jozefa Kieregosi), w kierym sie urodziły wszystki jejich dziecka i w kierym sie czieszyli z odrodzynio Polski z popiołów, naroz - z wieczora do rana - sie naszeł na terytorium inszego państwa.

Tóż teraz, móndrocy, coście Fryderyka Drala odsóndzili od czci i wiary i radzibyście ukamiyniować go za to, że podobno opuścił Ojczyzne, prowcie, jak nazwać taki wydarzyni, kiedy Ojczyzna opuszczo obywateli.
Może kiedysi zaś siednym i napiszym jeszcze o losach ludzi, kierzi miyszkali w tym dómu w chroście, bo to były losy sakramyncko ciekawe. Ale dzisio mi już tego na papiór wiyncyj nie wlezie a aji filfedra zaczyno haprować. Tóż z Panym Bogym. A nie żermy sie.

Andrzej Strokosz

Tóż mjyjcie sie dobrze i do prziszłego tydnia.

"Sakramyncki huóncwóty" Podania i legendy Śląska Cieszyńskiego (podał Karol Kajzer) Kalendarz Miłośnika Skoczowa 1999, s. 149



Szpacyrkiem po Cieszynie, DZ w Cieszynie 04.01.2011:



POLECAMY: Kącik gwarowy w portalu gazetacodzienna.pl