Na polski dom trzeba zarobić

– Pomimo tego, że koła dbają o swoje domy, a często dostają dotacje z Polski, to ciągle mają problemy. W większości budynków przydałyby się wstawić nowe okna, czasem zrobić remont dachu, problem są też wilgoć i usterki budowlane – mówi prezes ZG PZKO, Zygmunt Stopa.

Akcje to za mało
Tak jest w Karwinie-Frysztacie. – Nasz dom wymaga ciągłych starań o utrzymanie. Z pieniędzy zarobionych na naszych akcjach pezetkaowskich nie dalibyśmy rady zapłacić rachunków i utrzymać go w dobrym stanie. Wynajmujemy więc budynek różnym organizacjom, odbywają się tu też wesela, urodziny – opowiada Danuta Ondruch, prezes koła w Karwinie-Frysztacie. Dom frysztackiego koła posiada dużą salę, odpowiednią na większe imprezy, mniejszą salkę oraz kuchnię. Ktoś, kto chce wynająć pomieszczenia na wesele czy inną uroczystość, oczekuje jednak pewnego standardu - potrzebne są więc kolejne inwestycje. Miasto wspiera działalność koła, ale nie daje kasy na utrzymanie budynku. Na remonty członkowie koła dostają dotacje ze Wspólnoty Polskiej. Wszystko to jednak kropla w morzu potrzeb. – Ostatnio za pieniądze z dotacji wyremontowaliśmy kuchnię i damskie toalety, ale dom wymaga jeszcze wielu inwestycji. Trzeba pomyśleć o naprawie dachu, wymianie ogrzewania, remoncie toalet – wylicza potrzeby skarbnik koła, Helena Nieciąg.

W podobnej sytuacji jest wiele kół PZKO na Zaolziu. Chcąc utrzymać swoje budynki, często wynajmują pomieszczenia na imprezy, albo sami coś organizują. Niektóre podgórskie koła mają również do dyspozycji pokoje dla turystów. Czasem pomaga też gmina. Tak jest w Boguminie. – Miasto jest nam raczej przychylne, ostatnio dało nam dotację i korzystną pożyczkę na wymianę ogrzewania. Już kilkakrotnie urząd nieoficjalnie proponował nam odkupienie budynku, bo znajdujemy się w atrakcyjnym miejscu w centrum miasta, ale nie chcemy go sprzedawać, dopóki wiążemy koniec z końcem – mówi Mieczysław Bittmar z koła PZKO w Boguminie.

Na wsi czynszu nie podniesiesz
Przed problemem, z czego sfinansować modernizację swego budynku, stoi MK PZKO w Trzycieżu. Tutejszy Dom PZKO jest trochę nietypowy – składa się z dwóch niedużych, starych domków oraz garażu. W jednym z budynków mieszczą się dwa prywatne sklepiki, w drugim jest świetlica z kuchenką i zapleczem. Koło czerpie dochody z wynajmu nieruchomości, ale problemy też są. – Na wsi nie możemy chcieć od sklepikarzy wysokiego czynszu, ponieważ nie byliby w stanie go zapłacić. Dlatego dochody z wynajmu wystarczają tylko na pokrycie bieżących kosztów utrzymania siedziby – tłumaczy prezes koła Franciszek Kowalczyk. Oba budynki pilnie wymagają remontu. Jeżeli koło nie zainwestuje w modernizację, nie może marzyć o jego lepszym wykorzystaniu domu. – Trzeba by zmodernizować kuchnię, postarać się o nowe krzesła. Wtedy można proponować ludziom wynajem świetlicy na różne przyjęcia – uważa sekretarz zarządu, Halina Zawadzka. – Marzy mi się też zadaszone miejsce w ogrodzie, z kominkiem, gdzie mogłyby się latem odbywać imprezy.

W Trzycieżu też myślą o zagospodarowaniu poddasza. – Jest taki pomysł, by umieścić tam stałą wystawkę obrazów naszych rodzimych malarzy. Ale to wszystko wymaga czasu i pieniędzy – rozkłada ręce Franciszek Kowalczyk. Bez modernizacji trudno myśleć o lepszym wykorzystaniu domu, a z kolei bez dochodów z imprez brakuje środków na modernizację. – Właśnie jesteśmy w fazie obmyślania projektu wykorzystania budynków i poszukiwania grantów – nie traci nadziei Halina Zawadzka.

Inni sobie radzą
Ale są też i koła, które mogą się pochwalić naprawdę imponującą siedzibą. Kołu w Jabłonkowie pomogło Stowarzyszenie Wspólnota Polska. To dzięki dotacji przed trzema laty jabłonkowianie wznieśli przy swojej siedzibie przybudówkę ze sceną oraz lokalami dla Izby Regionalnej im. Adama Sikory. – Dzięki drugiej dotacji ze Wspólnoty Polskiej przed rokiem mogliśmy przykryć budynek nowym dachem, wymienić okna i drzwi, odnowić elewację, przeprowadzić remont kanalizacji i ogrzewania oraz przenieść kotłownię z piwnicy na parter – mówi prezes Jan Ryłko. – Co ważne, Senat RP, który przyznał nam dotację przez Wspólnotę, przelał pieniądze wprost na konto wykonawcy inwestycji. Nikt więc nie może nas oskarżyć o wydanie pieniędzy niezgodnie z intencją ofiarodawcy.

Wspólnota Polska pomogła też bystrzyckiemu kołu. Dzięki dotacjom dom otrzymał nowy dach, odświeżono elewację i wymieniono wszystkie okna. – Trzeba by było jeszcze uporządkować cały Park PZKO. To też chcielibyśmy sfinansować z dotacji, ale tym razem chyba poszukamy innych źródeł finansowania – dodaje członek zarządu koła, Roman Wróbel.

Także w Mostach koło Jabłonkowa odnowiono Dom PZKO. Stylowo – po góralsku. Jak tłumaczy prezes Andrzej Niedoba, remont sfinansowano bez żadnej dotacji. Koło po prostu zaciągnęło kredyt.

Czyja to działka?
Z utrzymaniem domów koła radzą sobie różnie, niektórym z nich przybył jednak kolejny problem: nieuregulowane kwestie własności gruntów. Dziewięć kół PZKO nie jest właścicielami działek, na których stoją ich domy. Budynki były stawiane na terenach należących do państwa, które koła dostawały w wieczyste użytkowanie. – Wraz ze zmianą ustrojową zmieniła się sytuacja prawna tych gruntów. Sprawy własnościowe należało uregulować do 1 stycznia 2007 roku, jednak niektóre koła nie załatwiły tego, z różnych powodów, czasem niezależnych od nich – wyjaśnia Zygmunt Stopa.

Koła, których dotyka ten problem, mogą bezpłatnie użytkować grunty jeszcze do końca 2009 roku. Potem albo odkupią ziemię po cenie rynkowej, albo stracą prawo do jej użytkowania. Nie wiadomo, co się wtedy stanie z domami.