Zacny Cieszyniak świętuje swoje 90-te urodziny

Profesor Richard Edgar Pipes urodził się 11 lipca 1923 roku w Cieszynie w rodzinie polsko-żydowskiej. Dom, w którym przyszedł na świat, stoi do dzisiaj przy ulicy dr Michejdy 2. Urodził się jako syn Marka, legionisty Piłsudskiego i Zofii z d. Haskelberg. Jego rodzina silnie związana była z tradycją niepodległościową.

Swoje dzieciństwo spędził w nadolziańskim grodzie. Z parterowych okien mieszkania swoich rodziców mógł oglądać piękną cieszyńską Synagogę z roku 1878 utrzymaną w stylu neoromańsko-mauretańskim, którą Niemcy spalili zaraz na początku wojny, tj.13 września 1939 roku. Rodzice i krewni profesora położyli podwaliny pod przemysł cukierniczy w naszym kraju, powołując do życia dwie fabryki czekolady: ‘’Olza’’ w Cieszynie i ‘’Wawel’’ w Krakowie.

Kiedy miał sześć lat rodzice opuścili Cieszyn i zamieszkali w Warszawie. Profesor wspomina, że przeprowadzali się co dwa lata. W stolicy Rihard Pipes uczęszczał do szkoły Kreczmara, położonej na rogu Wilczej i Marszałkowskiej. Wtedy nie palił się do nauki, ponieważ jego zainteresowania wiedzą i światem były znacznie większe, niż te, które oferowano w Warszawie. Być może jego pedagodzy nie spodziewali się, że mają przed sobą człowieka renesansu, chłonnego wiedzy nie tylko z lokalnego podwórka.

Po zdobyciu paszportów, pod koniec 1939 roku rodzina Pipes’ów udaje się za wielką wodę. Tu w Ameryce znajduje dla siebie schronienie. W czasie wojny Richard Pipes służy w wojskach lotniczych. W 1943 roku otrzymuje obywatelstwo amerykańskie. W roku 1946 żeni się z Ireną Roth i ma z nią dwójkę dzieci. Richard Pipes studiuje w Muskingam College w New Concord w stanie Ohio, później na Cornell University oraz Harvard University, gdzie w roku 1950 broni doktorat. Jest tam od roku 1963 do 1996 profesorem historii. Na emeryturze profesor prowadzi wykłady z historii najnowszej i politologii. W latach 1968-1973 pełni funkcje dyrektora Centrum Badań Rosyjskich Uniwersytetu Harvarda.

Profesor Pipes należy do grona najwybitniejszych na świecie znawców historii Rosji XIX i XX wieku oraz historii ZSRR. Jako historyk i politolog swoją wiedzą i doświadczeniem służy jako doradca prezydencki. Prezydent Ronald Reagan (1981-1982) często korzystał z jego doświadczenia i rad. Profesor nie tylko czuł się dalej Polakiem, ale pamiętał również o swoich cieszyńskich korzeniach. Pomoc dla ‘’Solidarności” to również w dużej mierze jego zasługa. Mieszka w Cambridge w stanie Massachusetts.

W Polsce tytuł doktora honoris causa przyznały mu: Uniwersytet Śląski (19 maja 1994 roku), Uniwersytet Szczeciński i Warszawski. Odznaczono go również Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi RP. Od 1994 roku jest Honorowym Obywatelem Miasta Cieszyna. Po opuszczeniu cieszyńskiego ratusza, prof. Pipes w księdze pamiątkowej napisał: "Dziękuję serdecznie za zaszczyt. Będę sobie wysoko cenił fakt, że jestem obywatelem honorowym Cieszyna, gdzie urodziłem się 70 lat temu”.

Profesor nie unika trudnych tematów. O Zagładzie wspomina, że był to koszmar. Do dziś nie czyta książek na ten temat ani nie ogląda filmów o tej tematyce, ale stale o tym myśli. Nie czuje się winny, że nie zginął, jak jego rówieśnicy. Zagłada Żydów dla niego to największa katastrofa i tragedia w historii ludzkości. Profesor uważa, że były morderstwa na dużą skalę, ale nigdy współczesny człowiek nie dokonywał ich z takim planowanym sadyzmem. Profesor uważa dalej, że bez części żydowskiej, Polska, jej kultura, stały się znacznie uboższe.

Podczas uroczystości nadania honorowego doktoratu na Uniwersytecie Śląskim w Cieszynie, podczas swojego wykładu, prof. Pipes podkreślił swój trwały związek z ziemią cieszyńską, z której się wywodzi i z którą nadal czuje się związany. Myślami stale wraca do wspomnień i do miasta swego dzieciństwa, miasta leżącego gdzieś tam w samym sercu Europy. Pomimo podeszłego już wieku, profesor dalej podróżuje. Będąc w Cieszynie, profesor odwiedził dom, w którym urodził się oraz cieszyńskie cmentarze żydowskie przy ulicy Hażlaskiej. Ma w kraju wielu przyjaciół i znajomych. Końcem roku 2000 państwo Pipes gościli w Wiśle. Byli zachwyceni urokami miasta i krajobrazem beskidzkim. W kronice rodzinnej profesor napisał: "...z podziękowaniem za utrzymanie pamięci o Śląskich Żydach". Jeden z jego synów, dr Daniel Pipes, poszedł w ślady ojca. Jest dzisiaj ekspertem od spraw Bliskowschodnich.

W Biblii, w Księdze Psalmów czytamy: Życie nasz trwa lat siedemdziesiąt, a gdy sił stanie, lat osiemdziesiąt, a to, co się ich chlubą wydaje, to tylko trud i znój, gdyż chyżo mijają, a my odlatujemy (Ps.90,10).