Wójt na sądowej wokandzie, czyli…. walka o kończycki pałac

Któż z nas nie marzył w dzieciństwie o posiadaniu zamku? W dziecięcej wyobraźni mienią się one jako wyznacznik piękna, bogactwa i wyjątkowości, bo już jako dzieci rozumiemy, że zamki są unikatem, a jego posiadanie jest przywilejem. Dorastając pozostawiamy marzenia o zamkach, bo jednocześnie dojrzewa w nas świadomość, że każdy pałac to przede wszystkim obowiązek i niekończące się nakłady finansowe. W Polsce jest sporo zamków, które przechodzą w ręce prywatnych właścicieli. W pałacowych wnętrzach powstają hotele, restauracje czy sale weselne. Każda taka działalność jest często ratunkiem dla tych zabytkowych perełek. Jednak nie wszyscy właściciele nabywając taką nieruchomość zdają sobie sprawę ze swoich obowiązków. Najważniejsze jest bowiem zachowanie wartości zabytkowych pałacu a dysponenci zabytku mogą ubiegać się o dotację na sfinansowanie prac renowacyjnych.

Od 2007 roku kończycki barokowo-klasycystyczny pałac rodu Larisch von Mönnich znajduje się w rękach prywatnych właścicieli z Mazowsza, którzy wraz z przyległym parkiem nabyli go od reprezentujących Skarb Państwa władz Powiatu Cieszyńskiego za 1,6 mln zł. Wcześniej, przez ponad 50 lat, bo od 1952 roku, mieścił się w nim Państwowy Dom Dziecka. Zamiarem nowych właścicieli było utworzenie w Kończycach Wielkich hotelu. Plan jednak się nie powiódł i pod koniec roku 2010 zespół pałacowo-parkowy został ponownie wystawiony do sprzedaży. Zdaniem wielu osób są to działania jednak pozoranckie, ponieważ było już kilku chętnych na zakup pałacu, jednak cena u samego notariusza windowała w górę nawet o 100%. Nic więc dziwnego, że potencjalni kupcy rezygnowali. Nie mogąc pogodzić się z takim stanem rzeczy, w 2015 roku wójt gminy Grzegorz Sikorski skontaktował się z Konserwatorem Zabytków w Bielsku Białej z prośbą o wizję w terenie – od tego roku do dnia dzisiejszego trwa procedura administracyjna. Ma ona na celu zdopingowanie właścicieli (poprzez kary finansowe nałożone przez Konserwatora Zabytków w Katowicach) do właściwego dbania o zabytek bądź jego sprzedaż osobom, które są w stanie doprowadzić obiekt do dawnej świetności.

Odrębną kwestią jest niezrozumiała decyzja ówczesnych władz powiatu cieszyńskiego, że sprzedając pałac prywatnemu inwestorowi nie zweryfikowano wiarygodności nabywcy. Nie zabezpieczono żadnego wadium, nie żądano gwarancji bankowej, nie zastosowano odpowiednich zapisów w akcie notarialnym, które zapewniłyby, że w przyszłości obiekt będzie użytkowany i remontowany i nie będzie doprowadzany do ruiny.

Z inicjatywy wójta wszczęto postępowanie administracyjne dotyczące złego i pogarszającego się stanu technicznego pałacu w Kończycach Wielkich. O tej sprawie zostali powiadomieni m.in.: konserwator zabytków, prokuratura, Policja oraz Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego, celem załatwienia sprawy zgodnie z ich kompetencjami.

- Moim działaniom przyświeca cel przywrócenia czasów świetności kończyckiego pałacu a tym samym całej miejscowości Kończyce Wielkie a pośrednio i gminie Hażlach. W tym celu (oprócz wszczęcia ww. procedury administracyjnej) byłem inicjatorem powstania Lokalnego Programu Rewitalizacji obejmującego swym zasięgiem Zespół Pałacowo Parkowy w Kończycach (dokument ten umożliwia właścicielom pozyskanie środków UE na remont pałacu) oraz zmian zapisów Studium, celem uatrakcyjnienia przylegającego terenu do pałacu. Nie bez znaczenia są podejmowane przeze mnie działania w zakresie uchronienia od zapomnienia postaci ostatniej właścicielki kończyckiego pałacu - hr. Gabrieli von Thun und Hohenstein z d. Larisch von Mönnich. Dzięki moim staraniom powstała ścieżka zdrowia Hrabiny, rozpoczęto prace termomodernizacyjne budynku dawnego kończyckiego gimnazjum (ufundowanego przez Hrabinę) oraz doprowadziliśmy od strony DW938 drogę (ul. Zamkową) do pałacu. Przytoczone przeze mnie działania opiewają na kwotę ponad miliona złotych i w dużej części są wsparte środkami unijnymi i rządowymi – wyjaśnia wójt Hażlacha.

Art. 49 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami jasno określa, że zarówno konserwator, jak i minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego może nakazać przeprowadzenie, w terminie określonym w decyzji, prac konserwatorskich lub robót budowlanych przy tym zabytku, jeżeli ich wykonanie jest niezbędne ze względu na zagrożenie zniszczeniem lub istotnym uszkodzeniem tego zabytku. Taki nakaz może wydać również sąd, jeśli właściciel pomimo wezwań nadal doprowadza zabytek do upadku. Innego zdania jest jednak cieszyńska prokuratura, która odmówiła wszczęcia postępowania wobec właścicieli kończyckiego pałacu. Wójt Sikorski się jednak nie poddaje i reprezentowany przez Bartłomieja Baściuka stanął w dniu wczorajszym przed sądem wnosząc o nakaz wszczęcia postępowania przez prokuraturę. Ze względu na duży materiał dowodowy sprawę odroczono jednak do marca.

Takie sprawy zazwyczaj toczą się latami. W tym czasie pałac niszczeje, co pokazała wizja lokalna. Na ścianach grzyb i pleśń, powyrywana instalacja wodna, wiszące kaloryfery i umywalki. W powietrzu unosi się smród, a brak ogrzewania powoduje dużą wilgoć ścian i podłóg. Dni świetności pałac ma już dawno za sobą. Jednak o takie miejsce należy walczyć do końca. Na szczęście przepisy chronią nawet zabytkowe ruiny.