, wtorek 19 marca 2024
Emocjonalne jedzenie
Dla przyglądnięcia się problemowi, można by postawić pytanie: dlaczego jemy? fot: mat.pras.



Dodaj do Facebook

Emocjonalne jedzenie

Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy "Być Razem"
Otyłość, jako choroba cywilizacyjna jest związana z obniżeniem jakości funkcjonowania człowieka w jego biologicznym, społecznym i psychologicznym obszarze. Z nadwagą i otyłością związane są zarówno problemy fizyczne - wystąpienie wielu chorób (m.in.: układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy czy nowotworów) jak i pogorszenie się stanu psychicznego – depresja, lęk, spadek samooceny, niezadowolenie z ciała.

Dla przyglądnięcia się problemowi, można by postawić pytanie: dlaczego jemy? Czy chodzi tylko o fizjologiczny wymiar czyli zaspokajanie głodu, dostarczanie organizmowi określonych składników spożywczych w celu przetrwania i zdobywania energii? Taki sposób patrzenia na jedzenie łączy się ze ściśle fizjologicznym pojęciem - głodu, ale przecież sięgamy po jedzenie również ze względu na walory smakowe pokarmów – dostarczając sobie przyjemności na poziomie stymulacji receptorów smaku i węchu. Jemy również ze względów towarzyskich; spożywanie pokarmów łączy ludzi, jest częścią rytuałów i obrzędów. Jedzenie może służyć zaspokajaniu potrzeby bezpieczeństwa, jest sposobem na wyrażanie miłości i troski, sposobem nagradzania siebie i innych. Rozpatrując problem nadwagi można odnieść się do jej psychologicznych uwarunkowań. Jemy również, choć nie zawsze będąc tego świadomymi, pod wpływem emocji.
Do kanonu scen z komedii romantycznych weszły ujęcia nieszczęśliwej, samotnej, smutnej czy porzuconej bohaterki opłakującej swoje niepowodzenia miłosne „zajadając je” litrowymi pojemnikami lodów czy tabliczkami czekolady. Głód emocji, smakowanie życia, bycie zżeranym przez emocje to wyrażenia językowe pokazujące związek jedzenia z tym co przeżywamy.
Przeżywanie emocji może w bardzo indywidualny sposób wpływać na nasze łaknienie. Części osób w sytuacjach stresowych rośnie apetyt, są też osoby u których łaknienie zdecydowanie się zmniejsza. Według doniesień badaczy tematu, emocje różniące się intensywnością w odmienny sposób wpływają na apetyt. Im większa intensywność emocji np.: lęku, strachu, tym mniejsza chęć do spożywania pokarmów; co łączy się z fizjologiczną reakcją „walki lub ucieczki”, która uruchamia działanie układów odpowiedzialnych za aktywne radzenie sobie ze stresem. Natomiast emocje cechujące się niskim lub umiarkowanym natężeniem, np. nuda, poczucie samotności pobudzają do spożywania większej ilości pokarmów.
W sytuacji, kiedy objadanie się jest sposobem radzenia sobie z emocjami, mówimy o problemie odżywiania emocjonalnego, gdzie pokarm jest regulatorem emocji. Regulacja emocji odnosi się do tych wewnętrznych i zewnętrznych procesów, za pomocą których ludzie wpływają na to, jakich emocji doświadczają, kiedy to się dzieje i w jaki sposób te emocje wyrażają. Istnieje kilka teorii tłumaczących emocjonalne jedzenie.
Właśnie brak zdolności do rozpoznawania, nazywania, rozumienia emocji bywa przyczyną nieumiejętności odróżnienia pobudzenia emocjonalnego od głodu. Konsekwencją tego jest sięganie po pokarm w sytuacjach silnych emocji czy stresu, mylnie interpretowanych jako głód. Specyfiką tego procesu jest sięganie głównie po pokarmy wysokoenergetyczne, zawierające dużo tłuszczów i cukrów (batonik czy hamburger na pocieszenie).
Mówi się również o ucieczce od negatywnej samoświadomości, kiedy to jedzenie jest łatwo dostępnym bodźcem skupiającym uwagę i niejako „odciągającym” od doświadczania dyskomfortu związanego z przeżywaniem negatywnych emocji (złości, strachu, smutku itp.). Ta swoista ucieczka od problemów chwilowo daje ukojenie ale nie rozwiązuje problemów a wręcz sprzyja dodatkowym - jakimi są: nadwaga czy pogorszenie stanu zdrowia. Jest to mechanizm obecny również w różnych formach uzależnień np. od alkoholu, hazardu, zakupów itp.
Inne spojrzenie odnoszące się do związku jedzenia z emocjami – to teoria maskowania. Rozumiana jako „przykrywanie” właściwych problemów, odwracanie uwagi od źródła stresu poprzez koncentrowanie się na problemie objadania się i związanego z nim dyskomfortu.

Jedzenie może być również związane z pozytywnymi emocjami. Pokarm dostarcza przyjemności ze względu na walory jedzenia i pobudzane zmysły. Istnieje też związek miedzy spożywaniem jedzenia a układem nagrody w mózgu; pod wpływem uwalnianych neuroprzekaźników możemy doznawać uczucia przyjemności i odczuwać poprawę nastroju. Szczególnie taki sposób emocjonalnego jedzenia może wiązać się a ukształtowanym w dzieciństwie systemem nagradzania jedzeniem, najczęściej słodyczami.
Wnioskiem z powyższych informacji może być refleksja, iż od emocji nie da się uciec gdyż są one integralną częścią naszego istnienia. Nie same emocje a nieumiejętność ich regulacji (rozpoznawania, nazywania, wyrażania, radzenia sobie) wpływa na nasze złe nawyki żywieniowe i może być bezpośrednią przyczyną niekontrolowanego, niezdrowego odżywiania się a co za tym idzie otyłości.
Borykając się z tego typu problemami pomoc można uzyskać sięgając po poradę psychodietetyka, psychologa czy psychoterapeuty odkrywając i przepracowując trudności emocjonalne leżące u podłoża problemów z odżywianiem. Bardzo istotne jest nabycie świadomości dlaczego nawykowo sięgamy po jedzenie i wypracowanie innych, konstruktywnych sposobów rozładowywania stresu czy radzenia sobie z trudnymi emocjami.

Szczygieł D., Kadzikowska-Wrzosek R. (2014). Emocje a zachowania żywieniowe – przegląd badań. Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni, 86, s.69-79.

Ziółkowska, B. Mroczkowska, D. (2012). Dlaczego jemy? Uwarunkowania stosunku do jedzenia w cyklu życia na podstawie analizy wyników wstępnego sondażu. Teraźniejszość – człowiek – edukacja, 4, s.99-14.

Artykuł powstał na potrzeby realizacji projektu „Fabryka Zdrowia” realizowanego przez Stowarzyszenie Pomocy Wzajemnej „Być Razem”. Projekt dofinansowano z budżetu Samorządu Województwa Śląskiego.

Komentarze: (0)    Zobacz opinię czytelników (0)    Dodaj opinie
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy pozostawionych przez internautów. Komentarz dodany przez zarejestrowanego użytkownika pojawi się na stronie natychmiast po dodaniu. Anonimowy komentarz zostanie opublikowany z opóźnieniem, po jego akceptacji przez redakcję. Komentarze niezgodne z regulaminem będą usuwane.

Dodaj komentarz

Zawartość pola nie będzie udostępniana publicznie.
  • Adresy internetowe są automatycznie zamieniane w odnośniki, które można kliknąć.
  • Dozwolone znaczniki HTML: <em> <strong> <cite> <code> <ul> <ol> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Znaki końca linii i akapitu dodawane są automatycznie.

Więcej informacji na temat formatowania

Image CAPTCHA
Wpisz znaki widoczne na obrazku.
reklama
reklama