Wójtowie Simoradza za Franciszka Józefa (2)

Jerzy Fryda został wybrany wójtem Simoradza w lipcu 1883 roku. Wybór ten zawdzięczał swojemu poprzednikowi, Pawłowi Czarneckiemu. Ten nie desygnował Frydy z racji jego przymiotów. Wręcz przeciwnie, chodziło o kogoś, kto nie byłby w stanie wykryć malwersacji finansowych popełnionych przez odchodzącego wójta.

Fryda był bogatym gospodarzem. Oprócz odziedziczonej po ojcu karczmy miał jeszcze duże gospodarstwo, które w posagu wniosła mu żonę. Jednak jego urzędowanie nie należało do najszczęśliwszych. Fryda zwykle chodził częstować robotników niewielką ilością wódki (co nie było takim rzadkim zwyczajem), ale jednocześnie pod pachą trzymał drugą butelkę dla siebie. Jak pisał miejscowy gospodarz Jerzy Raszka, "chodząc koło pola popijał z flachy aż ją wypróżnił, potem legł gdzie bądź w polu i spał. Nie przyjemnie to wyszczególniać jak biedak coraz bardziej się upijał, gospodarstwo i urząd fojtowski zaniedbywał". Większość spraw urzędowych za Frydę musieli załatwiać albo miejscowy nauczyciel, albo właśnie wspomniany Jerzy Raszka.

Jesienią 1888 roku Fryda popadł w delirium tremens (padaczkę alkoholową). W grudniu tego roku kolejnym wójtem Simoradza wybrano Jerzego Raszkę. Z poprzednikiem łączyło go tylko wyznanie (obaj byli ewangelikami). W młodości pracował jako stolarz, przez trzy lata służył w wojsku austriackim, przez dziesięć lat był urzędnikiem w Skoczowie - aż wiosną 1887 roku ostatecznie zrezygnował z pracy za biurkiem i żył tylko z uprawy roli. Oprócz tego był członkiem Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego, pisywał korespondencje do gazet i pozostawił po sobie kronikę Simoradza, liczącą kilkaset stron rękopisu.

Raszka był wójtem wyjątkowym. Po pierwsze, 8 grudnia 1888 roku, jako pierwszy w Simoradzu zaczął prowadzić protokoły w języku polskim. Wcześniej spisywano je po niemiecku, a samorządowcom nawet nie przyszło na myśl, aby używać w tym celu ojczystego języka.

Po drugie, Raszka doprowadził do zawarcia kompromisu między wyboracami ewangelickimi a katolickimi. Większość mieszkańców Simoradza była protestantami i konsekwentnie głosowało na swoich współwyznawców, w efekcie czego katoliccy mieszkańcy nie mieli swoich reprezentantów we władzach wsi. Przy okazji wyborów w 1891 roku Raszka zwrócił się do głosujących tymi słowami: - Szanowni gospodarze, katolicy tutejsi też płacą podatek i utraty gminne i szkolne i należy im się też, aby we wydziale gminnym mieli swoich zastępców i wiedzieli, jak się z jejich groszem gospodaruje. Nie rozkazuję nikomu jako i kogo ma wybierać, ale życzyłbym, abyście swych katolickich sąsiadów spośród siebie i ze zastępstwa nie wypychali.

Rzeczywiście, wśród simoradzkich samorządowców znaleźli się katolicy, ale między innymi z powodu tej przemowy w kolejnych wyborach Raszka przepadł z kretesem. Część ewangelików była niezadowolona z dopuszczenia katolików do władzy, z kolei katolicy mieli za złe wójtowi m.in. to, że pracował w katolickie święta kościelne. Żaden z przeciwników politycznych Raszki nie miał odwagi zgłosić swojej kandydatury, dlatego w 1894 roku wójtem Simoradza nieoczekiwanie został cichy i skromny rolnik, Paweł Molin.

Cytaty pochodzą z: Jerzy Raszka, Pamiętnik gminy Simoradz (1899). Fragmenty, "Rocznik Cieszyński", t. 6-7, red. R. Mrózek, Cieszyn 1991. Zachowano pisownię oryginalną.