Ruszyła nowa strona internetowa o Zaolziu

W czwartek, 29 grudnia, w Książnicy Cieszyńskiej odbyło się spotkanie z autorem prezentacji Grzegorzem Gąsiorem oraz Maciejem Melonem z zespołu Historii Mówionej Ośrodka Karta.

W czasie spotkania Maciej Melon przedstawił w zarysie losy Archiwum Historii Mówionej, największego w Polsce zbioru relacji biograficznych. Na chwilę obecną jest ich około 4700 w wersji audio oraz około 100 wideo. Początek archiwum dało środowisko Ośrodka "Karta", które w 1987 r. zaczęło nagrywać wspomnienia mieszkańców dawnych Kresów Wschodnich. Obecnie Archiwum Historii Mówionej to wspólny projekt "Karty" oraz Domu Spotkań z Historią w Warszawie, samorządowej instytucji kultury.

Jednym ze współpracowników Ośrodka "Karta" jest dr Grzegorz Gąsior, historyk pochodzący z Zaolzia. O ile wiele osób zbiera w ramach projektów "Karty" materiały do pracy doktorskiej, Grzegorz Gąsior robił to niejako na marginesie swoich głównych zainteresowań naukowych. W 2005 roku został koordynatorem projektu "XX wiek na Zaolziu" i przystąpił do nagrywania wspomnień przede wszystkim najstarszych mieszkańców tego regionu. - Wiedziałem, że nie mam czasu do stracenia - wspomina.

Nagrał większość z około 60 relacji zebranych w trakcie realizacji projektu. Wielu spośród jego rozmówców dziś już nie żyje. Jednym z nich był Antoni Walica, zmarły w tym roku w wieku 101 lat, który jako dziecko był świadkiem zajęcia Raju (dziś w granicach Karwiny) przez czeskie wojska w 1919 roku.

Pierwszym owocem projektu, obok nagrań, była książka Zaolzie. Polsko-czeski spór o Śląsk Cieszyński 1918-2008.

Grzegorz Gąsior jest też autorem prezentacji multimedialnej Zapomniany kraj. Obraz stosunków polsko-czeskich na Zaolziu w XX wieku, dostępnej na stronie internetowej www.zaolzie.karta.org.pl. – Trudno powiedzieć, czy metoda internetowa jest lepsza od książkowej. Na pewno jest tańsza – mówił pochodzący z Zaolzia historyk.

Zebrany materiał, czyli wprowadzenie, zdjęcia i fragmenty nagranych rozmów, został podzielony na 6 części: 1918-20. Podział, W I Republice, 1938, Okupacja. 1939-1945, Nadzieje i rozczarowania (1945-1948) i Pod ścisłą opieką (1948-1989). W czasie spotkania poruszono kwestię, czy nie powinno przyjąć się dodatkowo cezury w postaci roku 1968. Grzegorz Gąsior nie widział takiej potrzeby. - Była to krótka próba, która się nie udała - argumentował.