Nowa książka o parafiach protestanckich na Śląsku Cieszyńskim (i nie tylko)

Jan Kliber, Radość z domu Bożego. Parafia ewangelickie na Śląsku Cieszyńskim i Opawskim po patentach tolerancyjnym i protestanckim, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustiana [2013], 248 ss. fot. www.ptew.org.pl

Autor przedstawia losy parafii ewangelicko-augsburskich na Śląsku Cieszyńskim i Opawskim (oraz w Białej, co jest decyzją jak najbardziej słuszną). Podzielił je na trzy grupy, a cezurę wyznaczają daty wydania patentów tolerancyjnego (1781 r., praktyczny koniec kontrreformacji) i protestanckiego (1861 r., gwarantował równość wyznania). Jan Kliber nie ogranicza się do encyklopedycznych opisów, wzbogacając pracę o szereg ciekawostek, jak np. o funkcjonującym pod koniec XIX wieku na plebani w Nawsiu "telefonie" - pod tą nazwą kryła się metalowa rura, służąca do porozumiewania się między kancelarią na parterze a sypialnią na pierwszym piętrze.

Jan Kliber we wstępie zastrzega, że "Być może pasjonaci historii poczują pewien niedosyt. Jednak publikacja wyczerpująca ich oczekiwania byłaby zbyt obszerna. Bardziej chodziło o to, aby sprowokować czytelników do potraktowania jej jako przewodnika i skłonić ich do odwiedzenia bliższych i dalszych miejscowości, aby na miejscu zobaczyć historię ewangelicyzmu w tej części Sląska". Jako przewodnik książka sprawdza się idealnie. Plusem są zdjęcia, pochodzący m.in. z dziewięciu archiwów parafialnych.

Z racji tego, że we wstępie pada też sugestia o kolejnych wydaniach książki, chciałbym zwrócić uwagę na rzeczy, które należałoby poprawić (pomijam drobiazgi w stylu, że pierwsza wzmianka o Drogomyślu pochodzi z 1454, a nie z 1467 roku). W bibliografii brakuje chociażby trzeciego i czwartego tomu Dziejów Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych (wydanych w 2011 i 2012 roku), gdzie syntetycznie omówiono historię protestantyzmu od początku reformacji do 1848 roku. Skutkuje to tym, że w książce mamy do czynienia z wizją początku reformacji na Śląsku Cieszyńskim zbliżoną do tej prezentowanej przez pastora Karola Michejdę przed ponad stu laty, pomijającą mniej chwalebne momenty związane z wprowadzaniem protestantyzmu w naszym regionie.

Z opisu późniejszych stuleci uderza inny fragment. O Leopoldzie Tempesie, jezuicie, który od 1716 r. prowadził akcję misyjną w okolicach Jabłonkowa, Jan Kliber pisze: "Obszar, na którym działał, tj. Jabłonków, Łomna, Istebna, Koniaków i Jaworzynka, stał się katolicką enklawą na terenie luterańskiego Śląska Cieszyńskiego". W 1724 r. 2/3 mieszkańców naszego regionu było katolikami, 1/3 protestantami, więc pisanie o katolickich enklawach na luterańskim Śląsku Cieszyńskim nie wydaje się szczególnie trafne.

Nie zmienia to faktu, że - jak wspomniano we wstępie - "Radość z domu Bożego…" stanowi udane połączenie opracowania historycznego i tradycyjnego przewodnika. Jest to zarazem jedyna dostępna na rynku książka, w której przedstawiono dzieje wszystkich parafii ewangelicko-augsburskich na Śląsku Cieszyńskim.

Jan Kliber, Radość z domu Bożego. Parafia ewangelickie na Śląsku Cieszyńskim i Opawskim po patentach tolerancyjnym i protestanckim, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana [2013], 248 ss.