Kultura: Podsumowanie roku 2014

"Bohaterowie Straganu”

Z okazji 70. rocznicy mordu członków wywiadowczej grupy AK przeprowadzonego przez SS w Stein nad Dunajem polski reżyser, Piotr Szalsza rozpoczął w tym roku przygotowania do filmu dokumentalnego "Bohaterowie STRAGANU”, opowiadającego o dramatycznych losach zaolziańskich agentów wywiadu Armii Krajowej działających w Wiedniu. W drugim tygodniu grudnia filmowiec gościł w Cieszynie, gdzie nagrywał wywiady do realizowanego właśnie dokumentu. Wszystko wskazuje na to, że powstanie wysokobudżetowa i profesjonalnie nakręcona produkcja. Szkoda tylko, że dla austriackiego widza. Premiera zaplanowana została na 12 kwietnia. Obraz ma trwać ok. 40-45 minut. Piotr Szalsza zamierza powrócić na Śląsk Cieszyński ze swoim filmem i urządzić serię pokazów w kilku miejscowościach regionu.

Magia kina i Cieszyna czyli Kino na Granicy/Kino na Hranici

Blisko 120 filmów, ponad 20 spotkań z zaproszonymi twórcami, kilkanaście prelekcji przed seansami, 3 wystawy, 2 promocje książek oraz 2 spotkania tematyczne. Do tego 5 filmów wyświetlonych w kinie plenerowym, zlokalizowanym pod Wieżą Piastowską oraz 6 koncertów (5 w klubie festiwalowym i 1 w kawiarni i czytelni Avion/Noiva). W sumie ponad 1000 uczestników, parę setek twórców, dyplomatów, gości i wolontariuszy (w tym cieszyńscy studenci i licealiści, jak i kilku altruistów z całej Polski), około 70 dziennikarzy z Polski, Czech i Słowacji oraz na koniec kilkunastoosobowy sztab organizatorów z obu stron Olzy - to liczbowy bilans tegorocznej edycji Przeglądu Filmowego Kino na Granicy/Kino na Hranici, które w Cieszynie i Czeskim Cieszynie odbyło się w dniach od 29 kwietnia do 4 maja. 16, edycja filmowego święta obejmowała m.in. retrospektywę Dušana Hanáka, Janusza Majewskiego i jednego z bardziej znanych cieszyniaków - Kurta Webera. Pojawiły się również ekranizacje prozy Jaroslava Haška i Franza Kafki, cykle: "Biały mazur. Kino kobiet w polskiej kinematografii", "Wielka wojna 1914-1918" oraz "Granice i mury świata", w ramach którego widzowie udali się w filmową podróż na Ukrainę. Do tego najnowsze filmy czeskie, polskie i słowackie oraz akcent madziarski. Wraz z zakończeniem tegorocznej edycji Kina na Granicy poznaliśmy prawdopodobny termin 17. edycji przeglądu, która w Cieszynie i Czeskim Cieszynie odbędzie się w dniach od 28 kwietnia do 3 maja 2015 roku.

Biennale w Wenecji Cieszyńskiej, czyli spacerem przez sztukę

Dzień przed rozpoczęciem Kina na Granicy, na ulicy Przykopa w Cieszynie zainaugurowana została trzecia edycja Biennale w Wenecji Cieszyńskiej. Festiwal zorganizowany został z rozmachem i po raz kolejny zyskał rangę międzynarodowego wydarzenia. Wzięli w nim bowiem udział mieszkańcy polskiego i Czeskiego Cieszyna, studenci Uniwersytetu Śląskiego oraz polscy i zagraniczni artyści prezentujący na wystawach swoje prace. Trzecia edycja festiwalu udowodniła, iż Biennale w Wenecji Cieszyńskiej jest imprezą ważną i potrzebną, a jej formuła pozwala uczynić sztukę mniej hermetyczną.

Premiery Teatru Cieszyńskiego w Czeskim Cieszynie

Rok 2014 Teatr Cieszyński w Czeskim Cieszynie może zaliczyć do bardzo udanych. Od początku roku intensywnie pracowały wszystkie 3 Sceny. Scena Polska wystawił 8 premier, Scena Czeska 4 premiery, a Scena Bajka 3 premiery. Oprócz tego, przez cały rok prezentowane były również przedstawienia znane publiczności z poprzednich sezonów. Wśród nowości najpopularniejszej Sceny czyli Sceny Polskiej znalazły się m.in.: "Enron" w reżyserii Rafała Matusza, dramat Gabrieli Zapolskiej pt. "Ich czworo", widowisko plenerowe "Ondraszek. Pan Łysej Góry", przedstawienie "Sala № 7" w reżyserii ukraińskiego twórcy Oleksandra Owerczuka, oraz sztuka Alejandro Casony "Drzewa umierają stojąc". Pracowity sezon trwa jednak w najlepsze. I tak, już w najbliższą niedzielę, 4 stycznia najnowsza premiera. Tym razem na deskach w Czeskim Cieszynie wystawione zostanie przedstawienie pt. "Tajemniczy ogród" w reżyserii Bogdana Kokotka.

Historyczny Festiwal "Bez Granic”

W tym roku Festiwal Teatralny "Bez Granic" świętował swoje 25-lecie. Jubileuszowa edycja Festiwalu odbyła się w dwudziestopięciolecie przemian systemowych. Ukoronowaniem tej rocznicy były więc nie tylko przedstawienia, ale i konferencja poświęcona temu zagadnieniu. Podczas festiwalowej debaty "Paradoks wolności” artyści i animatorzy z Polski, Czech i Słowacji próbowali oddać bilans tych 25 lat. Z kolei samą historię festiwalu punktowała wystawa zdjęć w Teatrze im. Adama Mickiewicza. Podczas tegorocznego festiwalu każde przedstawienie odwoływało się do jakiejś historii. Jedne nawiązywały do historii reżimu lat 70., inne odwoływały się do historii znacznie odleglejszych, jeszcze inne brały na warsztat historię najnowszą.

Nowy rekord na festiwalu Colours of Ostrava

W lipcu odbyła się 13. edycja największej imprezy muzycznej w naszym regionie - festiwalu Colours of Ostrava. Coraz bardziej popularne "kolory Ostrawy" po raz kolejny podniosły swoje statystyki, ucierając nosa innym - większym i droższym festiwalom muzycznym. W trakcie tegorocznej edycji Colours of Ostrava na 9 scenach, zlokalizowanych na poprzemysłowych terenach Witkowic, wystąpiło blisko 200 artystów z całego świata. Wśród nich, m.in.: Robert Plant, The National, ZAZ, MGMT, Bastille, John Newman, John Butler Trio, Angélique Kidjo, Chet Faker, Emilíana Torrini, Trentemøller, Jamie Woon oraz Darkside. Przyszłoroczna - 14. edycja największej imprezy muzycznej w regionie, odbędzie się w dniach 16-19 lipca 2015 r. w Ostrawie Witkowicach. Pierwszą, oficjalną gwiazdą kolejnej edycji muzycznego święta będzie Mika - piosenkarz i kompozytor z Libanu, znany m.in. za sprawą hitu "Relax, Take It Easy".

Hospicjum Zaolzie

W mijającym roku na rynku wydawniczym ukazał się bardzo ciekawy zbiór reportaży autorstwa Jarosława jot-Drużyckiego pt. "Hospicjum Zaolzie". Choć książka zebrała bardzo dobre recenzje (także w ogólnopolskich mediach), jej lektura - zwłaszcza wśród Zaolzian - może wywołać bardzo przykre odczucia związane z fatalistyczną wizją dotyczącą miejsca Polaków na Zaolziu. W książce nie ma jednak dramatycznych apeli w stylu "Ratujmy polskość po drugiej strony Olzy!", które mogą razić pompą i zbędnym patosem. Za to pada stwierdzenie, że "Zaolzie zamienia się w swego rodzaju hospicjum, gdzie wszystkie działania są nakierowane na godne doczekanie końca. Warto na to spojrzeć, choćby i zza krawędzi kufla, rzadko bowiem ma się okazję zobaczyć, jak bez jednego wystrzału na danej przestrzeni umiera naród”.

Rusznikarstwo z Cieszyna docenione

4 sierpnia w Sali Koncertowej Zamku Królewskiego w Warszawie Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Małgorzata Omilanowska oraz Sekretarz Stanu, Generalny Konserwator Zabytków Piotr Żuchowski wręczyli pierwsze w Polsce decyzje dotyczące wpisów na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Na liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego znalazło się rusznikarstwo artystyczne i historyczne - wyroby wg tradycyjnej szkoły cieszyńskiej, stanowiące istotną część kultury artystycznej Śląska Cieszyńskiego. Z cieszyńskiego środowiska rusznikarzy wywodzi się Jerzy Wałga, prowadzący od końca lat 70. XX wieku własny warsztat usługowy, specjalizujący się w konserwacji wytworów rzemiosła artystycznego, usługach z zakresu rusznikarstwa oraz wyrobie cieszynek. Pasję, którą realizuje już przeszło czterdzieści lat, stara się przekazywać innym, a jego pracownia otwarta jest dla wszystkich, którzy poszukują śladów kulturowego dziedzictwa Śląska Cieszyńskiego.

Intensywna Galeria Szara

Rok 2014 pokazał, iż po trudnych czasach Galeria nabrała wiatru w żagle. I tak, wraz z początkiem roku Szara zainaugurowała m.in. projekt warsztatowy dla młodzieży "Miasto AV", a w pierwszej połowie roku kontynuacji doczekał się również projekt SALT, prezentujący artystów i artystki związane z Cieszynem. Tym razem SALT przypomniał twórczość Toma Swobody. Wystawy, warsztaty i koncerty czyli jesień w Galerii Szara udowodniła, iż mimo szarych dni, Szara nie zwalnia. I tak oto w jesiennym repertuarze wydarzeń pojawił się m.in. projekt "Materia 2.0", mocno wykorzystujący najnowsze technologie, modelowanie i druk 3D. Kolejnym punktem programu były warsztaty z Joanną Bronisławską, podczas których uczestnicy własnoręcznie wykonywali instrumenty z warzyw i wspólnie odegrają na nich utwór muzyczny. W październiku odbył się również wernisaż kolejnej wystawy w ramach projektu SALT. Tym razem była to odsłona kobieca, w której Agata Agatowska, Aleksandra Polisiewicz i Joanna Wowrzeczka, na swój sposób podjęły główny temat wystawy czyli “Krajobraz". Galeria Szara to jednak nie tylko wystawy i warsztaty, to również koncerty, a tych w ciągu całego roku było wiele. Aktualnie w Galerii można podziwiać wystawę "… po deszczu", w ramach której pokazywane są prace: Patrycji Dołowy, Konrada Juścińskiego, Beaty Szczepaniak, Diany Lelonek, Marka Kucharskiego, Ewy Bielańczyk-­Obst, Sławomira Obst, Izabeli Liżewskiej, Krzysztofa Marchlaka, Justyny Adamczyk oraz Kamila Wnuka. Wystawę można oglądać do 14 stycznia 2015 r.

Artur Rojek w Cieszynie

Energetyczny i nostalgiczny, elektroniczny i instrumentalny - taki był właśnie koncert Artura Rojka w Cieszynie. Wypełniony po brzegi teatr, na scenie elementy stylizacji nawiązujące do muzyki disco, a w powietrzu przenikające dźwięki będące połączeniem charakterystycznego i znanego wszystkim głosu oraz najnowszych trendów muzycznych. To wszystko sprawiło, że długo oczekiwany występ Artura Rojka nie zawiódł chyba nikogo. Najnowsza płyta Artura Rojka zatytułowana "Składam się z ciągłych powtórzeń", obejmuje 10 utworów. Podczas koncertu w Cieszynie Rojek zaprezentował je wszystkie, a następnie odwołując się do tytułu krążka, powtórzył wybrane utwory. Nie zabrakło również utworów, które nie znalazły się na płycie oraz alternatywna interpretacja piosenki "Ring of Fire" Johnny'ego Casha, która długo skrywała swój pierwowzór.

100-lecia wymarszu Legionu Śląskiego z Cieszyna

We wrześniu w Cieszynie odbyły się oficjalne obchody 100-lecia wymarszu Legionu Śląskiego z Cieszyna. Z tej okazji miały miejsce m.in. uroczysta sesja połączonych rad miasta i powiatu, a także apel przy Pomniku Legionistów pod Wzgórzem Zamkowy. Podczas obchodów można było m.in. dowiedzieć się, iż Legion Śląski składał się z nieco ponad 55% mieszkańców Śląska Cieszyńskiego, w tym 11 mieszkańców Cieszyna. Z kolei w przypadku Zaolzia 200 mieszkańców tamtych terenów weszło w skład Legionu Śląskiego, w którym według szacunków znalazło się ok. 600 walczących.

Piwnica Pod Baranami

Gościnny występ legendarnej Piwnicy Pod Baranami w Cieszynie uraczył widzów sentymentalnymi, lirycznymi utworami, ale także sporą dawką surrealistycznego humoru w postaci kabaretowych skeczy, które rozbawiły do łez.

Festiwal Viva il Canto w jesiennej odsłonie

W październiku w Cieszynie odbyła się XXIII edycja Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Wokalnej Viva il Canto. Impreza wróciła w jesiennej odsłonie i wiele wskazuje na to, że będzie to nowy termin festiwalu prezentującego znane, mniej znane i nowe dzieła muzyki wokalno-instrumentalnej. W ramach festiwalu zaprezentowany został m.in. zbiór manuskryptów muzycznych odkrytych w ramach reorganizacji Biblioteki Tschammera i sięgającego początków XVIII wieku archiwum Kościoła Jezusowego w Cieszynie. Manuskrypty składające się z wokalno-instrumentalnych utworów religijnych z lat 1710-1740, wykonane zostały w Kościele Jezusowym w Cieszynie.

Film o Bolko Kantorze

Na Śląsku Cieszyńskim powstaje film dokumentarny o Bolko Kantorze - bokserze, sportowcu, żołnierzu, działaczu sportowym, który większość swojego życia spędził w Cieszynie i Ustroniu. Grono twórców filmu "Bolko kantor. Prawy, prosty” jest spore. Scenariusz Andrzeja Drobika i Andrzeja Dudy zakłada rozmowę z tymi, którzy Bolko Kantora jeszcze pamiętają. To sportowcy, działacze, ale przede wszystkim mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego. O Bolku opowiadają więc m.in. Bogusław Słupczyński - twórca teatru CST, Sławomir Rojekt - historyk boksu, Jan Błachowicz - zawodnik MMA z Cieszyna i wielu innych. Premiera filmu zaplanowana jest na kwiecień 2015 roku.

Profesor Richard Pipes w Cieszynie

Pod koniec października, Cieszyn odwiedził Richard Pipes - urodzony w Cieszynie profesor historii, wykładający na Harvardzie ponad czterdzieści lat, były doradca prezydenta Reagana ds. sowieckich i wschodnioeuropejskich, światowy autorytet w dziedzinie historii Rosji i narodów Kaukazu, autor 20 dzieł, posiadacz wielu doktoratów honoris causa, nagród i wyróżnień, honorowy obywatel miasta Cieszyna. Wraz Richardem Pipesem do Cieszyna przybył również jego syn - historyk Daniel Pipes.

Zespół Istebna poleciał na turnee do Australii

Bieżący rok był bardzo udany dla Zespołu Regionalnego Istebna. Na zaproszenie Towarzystwa Polskiej Kultury w Wiktorii, 22-osobowa grupa wyruszyła na wyjątkowe tournee do Australii. Australijska trasa koncertową zespołu Istebna przebiegał całym wschodnim wybrzeżem. Łącznie było to 15 koncertów. Zespól Istebna wziął udział w dwóch największych imprezach polonijnych w Australii: w jubileuszowym dziesiątym Polish Festival na Federation Square w Melbourne oraz dziesiątym Polish Christmas Festival w Sydney. Oprócz tego odbyły się również koncerty w ośrodkach polonijnych w Rowville, Albion, Geelong, Tamborine, Milton, Marayong, Bankstown, Ashfield, Newcastle, Wollongong, a także w Ambasadzie RP w Canberze. Warunkiem wylotu było zebranie minimum 7 tys. zł, z których członkowie zespołu pokryli część kosztów związanych z przelotem, ubezpieczeniem, dojazdem na lotniska i innymi kwestiami organizacyjnym. Udało się zebrać więcej dzięki czemu od 10 listopada do 10 grudnia Zespół Regionalny Istebna przebywał w Australii.

Ale HECA i kabaretowe urodziny w Cieszynie

Trzy kabarety i jeden cel: znaleźć granice humoru i spróbować je przekroczyć. Takie zadanie wyznaczyli sobie artyści kabaretowi, którzy w ramach 4. edycji Cieszyńskich Wieczorów Kabaretowych, bawili cieszyńską publiczność. W poszukiwaniu "granic humoru" udział wzięły kabarety: Nowaki, Skeczów Męczących oraz Formacja Chatelet. W kolejnej odsłonie tegorocznej Hecy, scenę teatru im. Adama Mickiewicza we władanie przejął Kabaret Paranienormalni, który w Cieszynie zwieńczył swoje urodzinowe turnee. Wyjątkowe spotkanie z Mariolką, Jackiem Balcerzakiem, zespołem Recycling Band, a także gościem specjalnym - Andrzejem Poniedzielskim odbyło przy wypełnionym po brzegi teatrze oraz pod czujnym okiem telewizyjnej kamery. Występ Paranienormalnych w Cieszynie, został wyemitowany przez Program 2 Telewizji Polskiej w ramach programu świątecznego.

5. urodziny Świetlicy Krytyki Politycznej "Na Granicy"

W tym roku Świetlica Krytyki Politycznej "Na Granicy" w Cieszynie obchodziła 5. urodziny. W tym czasie zorganizowała ponad 200 darmowych wydarzeń (koncertów, wykładów, dyskusji, paneli, warsztatów, pokazów filmowych) z zakresu kultury, sztuki, nauki, polityki, pomocy społecznej. Za sprawą Świetlicy Krytyki Politycznej w Cieszynie gościli m.in.: prof. Tadeusz Kowalik, prezydent RP Bronisław Komorowski, Jacek Żakowski, Joanna Rajkowska, Anna Baumgart, Hubert Czerepok, prof. Grzegorz Klaman, Stach Ruksza, prof. Jerzy Hausner, prof. Magdalena Środa, Henryka Krzywonos, a ostatnio także: Ludwika Wujec, Tadeusz Sławek oraz Kazimiera Szczuka. Przez cały rok, w ramach urodzin realizowany był również muzyczny projekt pt. GRA/GRA/nica czyli cykliczne, darmowe koncerty muzyki eksperymentalnej, elektronicznej i odważnej, nad którymi czuwał Wojtek Kucharczyk z Mik Musik. Poszczególne wydarzenia organizowane przez Świetlicę Krytyki Politycznej w Cieszynie, często znajdowały swoje miejsce w naszych zapowiedziach kulturalnych, a podsumowaniem całorocznej działalności była rozmowa z z Anią Cieplak i Agnieszką Muras z KP o pracy miejskiego aktywisty oraz złożonej i nieraz trudnej relacji z Cieszynem.

KolędUŚa czyli "następczyni" Chojki

Po ubiegłorocznej "Chojce", członkowie Międzywydziałowego Zespołu Folkowego "FolkUŚ" po raz kolejny zaprosili do studia nagraniowego oraz na plan zdjęciowy, pracowników naukowych i administracyjnych cieszyńskich wydziałów Uniwersytetu Śląskiego. Efektem ich współpracy był drugi świąteczny wideoklip zatytułowany "KolędUŚa". Pastorałka, którą wspólnie wykonali, jest oparta na melodii ludowej, ze słowami autorskimi Elżbiety Mikociak. Efekt końcowy miał swoją premierę w poniedziałek, 22 grudnia. O "KolędUŚie" można było również usłyszeć w Radiowym Domu Kultury - audycji kulturalnej realizowanej przez Program 3 Polskiego Radia.