Szpacyrkym po Cieszynie F.J.Dral, współpracownik portalu gazetacodzienna.pl, prowadzi kącik gwarowy "Co tydziyń po naszymu", fot. ARC
Dzisio bydymy dalij szpacyrować po Cieszynie i wszecki śmjyszne wieca, kiere uwidzym opiszym po naszymu. Jak byście cosi eszcze w tym samym miejscu uwidzielu piekniejszego to napiszcie. Dejmy na to jakisi krziwy dach, odrzite dwiyrze, zmazanóm auslage abo eszcze cosi śmjyszniejszego to nasza strónka je dlo Was. Jyno nie zapomnijcie, że to mo być po naszymu. Adrese znocie to myślym se, że uż jóm nie trzeja fórt Wóm przipominać. Jakbyście chcieli też taki szpacyrek zrobić po swoji dziedzinie to czakóm na Was! Jyno pisać i nie gańbić sie!
Szpacyrkym po Cieszynie "Moja ty słodko cieszyńsko mowo być zawsze do prawjynio gotowo a jak cie uż żodyn nie bydze rozumioł to jyny wiater bydzie po naszymu szumioł" Drzić zole Zeszły tydziyń minyli my na Starym Targu taki bjydny bank co mo łodleziony puc wedla auslagi. Zdo mi sie, że jak jo by mioł taki kszeft do pojczowanio piniyndzy to bych go dycki dzierżoł pieknie posztrajchowany by ludziska do mie przichodzili. Jo jim tego nie bydym doradzoł bo to je jejich starość i zrobjóm se jako chcóm. Kónsek dalij zaś je kszeft z oblyczkóm ale jakómsi isto amerykańskóm, bo na szyldzie je napisane taki miasto z Ameryki w kierym z flinty w 1963 roku hóknył do jejich prezydynta jakisi zbuj. Zaś na dwiyrzach je przilepióno kartka, kiero nas namówio do nauczynio sie tańcować. Tak se myślym, że je to ganc fajny napad by se u nich kupić ancug i zaroz iś w nim sie uczyć tańcować. Kapke dalij mómy nowy sklep z bótkami bo isto je ich za mało i musi to być dobry kszeft. Może cieszyński sklepy z bótkami majóm nałożóne z łojcami miasta by nie naprawiali cestów i chodników w mieście to ludzie bydóm drzić zole i ineres sie bydzie kryncił. A teraz zać fajny wic: "Jednego razu starzik ze starkóm sie wroz dostali do nieba. A jak tam wszechno obezdrzili to im sie tam strasznie spodobało. Za tydziyń jak uż sie tak tymu nadziwali i naradowli starzik naroz stanył i doł starce facke. - Cóżeś mie tak flinknył za nic. - Jako za nic? - prawi starzik. - Jakbyś mi tak dobrze i zdrowo nie warziła to jo bych uż tu downo był. Mjyjcie sie wszedcy dobrze i wiesiołego popiątku. F.J. Dral czyta opowiadanie Adama Wawrosza "Gorsko zopłata", z książki "Z naszej nolepy".
|
reklama
|
|
Andrzej, jo sie myślym, że miyndzy -wyrzóndzić a skozać- je rozdziół. Wyrzódzić mo charakter negatywny (mówi sie: wyrzóndzić krziwde, jak ty piszesz: wyrzóńdź mamie, że mo synka mamlasa = zrób ji tym krziwde) a skozać mo charakter neutralny.
Rozdziół był taki: "...wyrzóndź mamie..." ale: "skozoł żech jego mamie, że mo synka mamlasa". Ech, łza sie krynci, bojym sie, syncy, że uż tego rozbitego póncloka nie polepiymy.
Tóż przeboczcie, że piszym tak po kónskach, ale je żech w robocie i każdóm chwile tu gdosi wleci i hóczy do mnie, jak Słowiok do godzin.
To s tóm wielościóm znaczyń jednego słowa w sómsiednich dziedzinach je swiynto prowda. Naprzikłod łu nas sie nie rzóndziło ani wyrzóndzało, ale mówiło albo prawiło. Był taki idióm "wyrzóndź twoji mamie, że mo synka mamlasa", ale to znaczyło "przekaż wiadomość". W tym znaczyniu sie łu nas mógło powiedzieć aji "skozać".
Tómaszu, je żech pilnym czytelnikym Twoji moc dobrej gwarowej stróny internetowej i wiym, że Cie kosztuje wiela czasu. O to wiyncyj sie wszyscy cyniymy, jak z czasu na czas ku nóm zozdrzisz. Tak niech sie Ci dobrze darzi.
Witóm pieknie. Downo żech tukej nic nie pisoł, ale jak se Jyndrys na mie spómnioł tóż muszym tukej kapke puse łodewrzić. Stelok mo recht. Jónek s Czarnolasu pisoł tak jako wyrzóndzoł, a jynzyk polski w szesnostym wieku był o wiela barży podobny do naszej cieszyńskij rzeczy. Ponikierzi prawióm, że gwara cieszyńsko to je taki relikt starej polszczyzny – cosi w tym je, bo jak żech sie podziwoł do słownika polszczyzny szesnostego a siedymnostego wieku, to kupa słów je podobnych. Wieś mak je isto s Górnego Ślónska, tóż musi wiedzieć, że w każdej dziedzinie aji u nich, aji u nas sie wyrzóndzo kapke inakszy. Kiejsi ludzie tak nie wandrowali a nie jejżdzili jako terazy. Ponikierzi starzi ludzie, kierzi isto eszcze dzisio żyjóm nie byli nigdzi dalij, jako w Cieszynie. Bo taki były czasy. A tymu każdo dziedzina miała swojóm kapke inakszóm rzecz. Jak syncy szli na łodpust do dziedziny wedle se potańcować s dziołuchami, to uż se musieli dować pozór, coby nie dostać po gymbie, bo syncy tu stelańscy byli zajzdrośni. A nie dej Boże jakby cosi zaczli szmóncić, to sie czyrwióno loła. Każdo dziedzina to była kiejsi tako osobno ynklawa, a w Goraliji to było eszcze inaksze, bo tam miyndzy dziedzinami sóm eszcze gory a doliny, a każdo dziedzina miała swoji przisiółki, tóż Górole byli eszcze barży łodizolowani. Wiela je dziedzin na Cieszyńskij Ziymi, tela je rzeczy, bo naszej cieszyńskij godki nie lza wrazić do słownika, a rzyc że wszyjscy majóm wyrzóndzać tak a tak. Słownik cieszynskij rzeczy idzie napisać, ale tam jedna wiec bydzie mieć czasym dwa, trzi znaczynia. Dzierżcie sie kamraci a dali pieknie tukej piszcie po naszymu, a jo łod siebie jak bydym mioł czas, to tu dycki cosik wrażym.
Rużowiuśko, Tómaszu Sochacki, Zusko, Warsie, Dawidzie i wszyscy łostatni, coście już ani nie wiym jako dłógo gymby nie łodewrzili, do pieróna pierónowatego, kaście sóm?
Nejlepsze, co żech czytoł od Jóna z Czarnolasu, były "Fraszki frywolne". Jyny że przi drugim albo trzecim przekludzaniu sie mi kansik straciły. Nie wiycie, czy sie ich do jeszcze kaj zegnać?
W naszej dziedzinie sie znaczyło się a se znaczyło sobie. Ale je prowda, że nikiedy sie to przi wartki rzeczy albo przi pisaniu doplyncie a dali nie musi to być we wszystkich dziedzinach jednaki.
dejcie se po jednym,a skóla wlezie, a nie wodźcie sie bo to na uszy idzie. Skyrs was mi się wszytko połónaczyło i nie wiym co ło tym myśleć.
Nie o to mi szło, Steloku, że Kochanowski psoł uż ganc literackóm polszcziznóm, ale że niy bez przicziny położił podwaliny pod jynzyk literacki. Współcześnie z nim żił Mikołaj Rej, który pisoł, jako słyszoł. Poczitejcie se Reja, a uwidzicie różnica. Kochanowski chyba jako piyrwszy wprowadził zasady gramatyki jynzyka pisanego, z kerych to korzystómy do dzisio. Wyobraźmy sobie, że piszemy wszyscy gwaróm. Ile może być tych gwar - już niy mówia w skali kraju - ale tylko w skali samego Śląska. Co dziedzina, co miasto to nieco inksze godani. Trza by mieć przi sobie cały stos słowników gwarowych.. A tak jynzyk literacki załatwio sprowa.
laske nazywomy też po naszymu -krzywak
> wieś mac: A jakóż myślisz, że Jano z Czarnolasu zaczón pisać literacko? Se kupił w ksiyngarni słownik poprawnej polszczyzny? Tak pisoł, jako rzóndził i do teraz to mo bliżyj (w wersyji oryginalnej) do naszej rzeczy niż do dzisiejszego jynzyka "poprawnego".
Jo żech to niepisoł po cieszyńsku, ale po naszymu tak, jak mówiymy dóma, a ani żodyn słownik na to niepotrzebujymy. A ku tej losce: zamiast -klepała loskóm- by isto było lepsze -cupkała loskóm-. Loska albo kryka? Kryka podle mie to je kónsek galynzie znóndziónej w lesie, kieróm sie podpiyrómy przi zbiyraniu grzibów. Loske mo w nazwisku jedna pani Krystyna a niewiym, co by powiedziała na Krystyna Kryka.
Do Walter
Laska po cieszyńsku to kryka
Podloga to dłaszka abo deliny
Sie jest zawsze se
słyszeć to jest czuć
Odsyłam do wszystkich słowników gwary cieszyńskiej.Ale to jest fajnie się pospierać bo to jest zawsze twórcze.Tak trzymajmy i nie dejmy sie!
Kiesi roz stojom na przystanku dwie blondynki rozprawiają ile wlezie.Jedna pyto drugom kierym autobusym jedziesz ,piyrwszo prawi 1 ,drugo prawi jo 2.Tak opowiadajonc przyjechoł autobus 12,piyrwszo rządzi ty podziwej sie my mogymy jechać razym, na to drugo prawi fakt mosz racje.
Bliższe tego, co słysza dokoła je godka Waltra. No, ale to uż je ziymia pszczyńsko.
Ja, je to ganc fajne. A terozki uż wiymy czamu Jaśko z Czarnolasu Kochanowski postawił na literacki pisani. Kiejby se tak kożdej pisał po swojimu, to długo by my wszyscy do kupy sie dogodywali . A kere " po naszymu" je to prawe ? Waltra czy Cieszynioka ?
W miastowym autobusie siedzi synek i cosik czyto. Naroz sie wedle niego postawiła starka, kiero sie podpiyrała loskóm. Autobus jedzie a starka zaczyno klepać loskóm o ziym. Synka to dożrało i prawi starce: -Starko, gdybyście sie nacióngła gumke na tóm loske, to by niebyło słychać tego klepanio. Starka nasmolóno mu na to: -A gdyby sie twój foter nacióngnył gumke, to jo bych miała teraz sie kaj siednyć.
Fajnie.Dali tak dzierżec. My s tela nie muszymy sie gańbic za naszom godke bo je naszo!!!
We miastowym autobusie siednył se synek i cosi czyto.Naroz kole niego stanyła starka,kiero podeprziła sie krykóm.Autobus jedzie a starka klepie ło dłaszke tóm krykóm.Synek rozeźlóny prawi starce:Starko nacióngnijcie se kónsek gumki na tóm kryke to nie bydzie czuć tego trzaskanio:-A jak by twój foter se też kiejsi nacióngnół takóm gumke to jo by teraz miała plac i mógłabych se siednóć.
Może to ktoś zrobi lepiej ? Zapraszam do współzawodnictwa ! ! !
W autobusie miejskim siedzi chłopak i czyta gazetkę. W pewnym momencie tuż obok młodzieniaszka staje babcia podpierająca się laską. Autobus jedzie, a babcia zaczyna stukać laską w podłogę. Chłopak poddenerwowany sytuacją zwraca babci uwagę:
- Babciu gdybyście założyli gumkę na laskę to nie byłoby tak słychać tego stukania.
Babcia zdenerwowana odpowiada:
- A gdyby twój ojciec nałożył gumkę to ja teraz miałabym gdzie usiąść.
Dodaj komentarz