Cieszyn: ZGK w kryzysowej sytuacji

Od jakiegoś czasu docierają niepokojące informacje na temat funkcjonowania i zmian organizacyjnych w Zakładzie Gospodarki Komunalnej. Sygnały dotyczą tego, że kondycja finansowa spółki znacznie się pogorszyła, co może skutkować podwyżką za wywóz śmieci. Równie alarmujące były też informacje o zwolnieniach w dziale gospodarki odpadami ZGK. Dlatego na ostatnią sesję Rady Miejskiej zostali zaproszeni prezesi ZGK, by tę sytuację wyjaśnić.

W 2010 r. został zlikwidowany zakład budżetowy ZGK i przekształcony w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Akt notarialny tego przekształcenia został sporządzony na podstawie uchwały Rady Miejskiej Cieszyna z października 2009 r. Do maja br. na terenie spółki działały cztery działy: gospodarki ściekami, gospodarki odpadami, transportu i cmentarzy.

Przed wejściem nowelizacji ustawy śmieciowej ZGK zbierał w 80% odpady z Cieszyna oraz w niedużej ilości obsługiwał też mieszkańców sąsiednich gmin. Problemy zaczęły się w 2012 r., gdy weszła w życie duża nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, równocześnie zmieniła się też w zasadniczych elementach ustawa o odbiorze i gospodarowaniu odpadami. Wtedy oprócz ZGK wywozem śmieci w Cieszynie zajęła się także spółka Ekoplast-Produkt.

- Nasza działalność związana ze zbieraniem odpadów napotyka obecnie wiele problemów. Od połowy 2013 r. w tej działalności rejestrujemy straty, które kształtują się od 110 do 70 tys. złotych miesięcznie - informuje prezes ZGK, Józef Szyguda.

Prezes przyznaje, że mimo działań, jakie ZGK podjęło w ostatnim czasie, by zmniejszyć ten deficyt, efekty nie były na tyle wymierne, by można było oczekiwać znaczącej poprawy nawet w dłuższej perspektywie czasowej. Powodem są niewygrane przetargi, do których spółka ZGK startowała, a było ich sześć łącznie z cieszyńskim. Prezes ZGK wskazuje na kolejne powody kryzysu; są nimi zbyt duże konieczne wydatki, a zbyt małe dochody działu gospodarki odpadami.

- Spółka poniosła bardzo duże koszty związane z nowym systemem śmieciowym - mówi prezes ZGK. - Konieczny był nowy sprzęt wymagany przez ustawodawcę oraz zamawiającego, np. systemy pozycjonowania satelitarnego GPS dla 11 pojazdów, oprogramowanie, nowe pojemniki, program do drukowania kodów kreskowych. Ponieśliśmy też ogromny koszt związany z dostarczaniem tych kodów do poszczególnych właścicieli nieruchomości - wymienia Szyguda.

Negocjacje ZGK z przedsiębiorstwem „KOMART” sp. z o.o. z Knurowa, gdzie śmieci są zwożone, przyniosły jedynie ulgę w ilości odpadów. - Z 340 ton odpadów mieszanych, które ZGK transportował, tylko 200 ton musiało znaleźć się w „KOMART”, a 140 ton mogliśmy w tym czasie przewieźć do dowolnej i bliższej stacji - informuje prezes. - Jechaliśmy wtedy do Jastrzębia, gdzie za złożenie tony odpadów płaciliśmy 145 zł lub do Goleszowa, gdzie płaciliśmy 180 zł za tonę. Tymczasem w „KOMART” płaciliśmy 210 zł za tonę - wylicza.

Nie zmieniło to jednak złej sytuacji w ZGK. - Dobre ceny mogły uzyskiwać firmy uzyskujące bardzo duże ilości dobrze posegregowanych odpadów. Niestety nasza spółka do takich hurtowników nie może się zaliczyć - wyjaśnia prezes.

Nie widząc szans na poprawę tej kryzysowej sytuacji, zarząd ZGK podjął decyzję o gruntownej restrukturyzacji. W maju 2014 r. dział gospodarki odpadami został przekształcony w referat gospodarki odpadami wchodzący w skład działu gospodarki ściekami. To wiązało się też z koniecznością ograniczenia liczby pracowników i zwolnieniami. Jednak, jak zapewnia zarząd, obecnie zwolnieni pracownicy tego działu otrzymali pracę na innych stanowiskach.

- Od końca 2013 r. prowadziliśmy rozmowy, co zrobić, by tych zmian nie odczuli mieszkańcy Cieszyna. W ramach pierwszych ustaleń konsorcjum zmieniło uchwałę w ten sposób, że podział Cieszyna nie byłby już terytorialny, a procentowy. Wobec tego ustalono, że Ekoplast obsługiwałby 90% rynku, a ZGK - 10% - tłumaczy Szyguda.

W ramach tej przydzielonej procentowej części ZGK miało wypracować taki system, który nie przynosiłby strat. To się jednak nie stało, a sytuacja ZGK nadal była deficytowa. - Dlatego w kwietniu tego roku ustalono, że spółka Ekoplast będzie wykonywała 99% zadania, a ZGK - 1% - informuje prezes. - Dyskusja na temat likwidacji działu gospodarki odpadami i przekształcenia go w referat trwała bardzo długo, bo już od lipca zeszłego roku - dodaje.

- System do zeszłego roku działał dobrze, jeśli nie bardzo dobrze - komentuje sprawę burmistrz Cieszyna, Mieczysław Szczurek. - Jednak ten nowy system, którym posłowie nas uszczęśliwili, pokazał, że musimy ogromnym kosztem wdrażać coś nowego. Wtedy staraliśmy się, żeby spółka miejska jak najlepiej na tym wyszła, ale niestety okazało się, że realia są odmienne - dodaje.

Jaki w takim układzie jest sens zachowania 1% działań spółki, które przynoszą straty? - Posiadanie 1% zadań nie jest bezsensowne, tylko bardzo logiczne - twierdzi burmistrz. - To pozwala zachować część ZGK zajmującą się odpadami. Jeśli zmienią się przepisy, a słychać takie pogłoski, to ten dział zostanie bez konieczności ponownego jego tworzenia. Mam nadzieję, że obecny referat z 1% zadań będzie się finansował sam - dodaje.

Jan Matuszek, pełniący funkcję przewodniczącego rady nadzorczej Zakładu Gospodarki Komunalnej, twierdzi, że rada nadzorcza nie ponosi odpowiedzialności za kryzys spółki. - Żeby to było jasne, trzeba zajrzeć do kodeksu spółek handlowych. Artykuł 219 precyzuje, jakie prawa ma rada nadzorcza. I tam jest wyraźny zapis, że rada nadzorcza jest instytucją tylko i wyłącznie kontrolną, więc nie ma prawa wydać żadnego polecenia zarządowi w tym zakresie - tłumaczy Matuszek. - Podmiot prywatny ma większe możliwości. Na tym rynku trudno konkurować. Najprawdopodobniej doczekamy się tego, że na rynku polskim będzie kilka, góra kilkanaście podmiotów gospodarczych. A niestety nasi posłowie są bierni w tym zakresie. Wprowadzona nowelizacja ustawy o gospodarowaniu odpadami ewidentnie prowadzi do eliminacji małych podmiotów - zauważa Matuszek.

Za pół ubiegłego roku straty ZGK na działalności związanej z gospodarką odpadami wyniosły ok. 750 tys. zł.

To niejedyne kontrowersje wokół ZGK. Przypomnijmy, że 17 czerwca br. Komisja Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska UM w Cieszynie zawnioskowała o podjęcie kroków prawnych zmierzających do usunięcia naruszeń prawa związanych z działalnością cieszyńskich cmentarzy, którymi zarządza ZGK. Zgłoszona przez GKS sprawa dotyczy m.in. niezgodnej z prawem działalności Zakładu Pogrzebowego "Arkadia”, działu ZGK, na terenie Cmentarza Komunalnego w Cieszynie przy ulicy Katowickiej.

Burmistrz Cieszyna, Mieczysław Szczurek nie ustosunkował się podczas minionej sesji Rady Miejskiej do ww. wniosku Komisji Gospodarki, argumentując, że wpłynął on w regulaminowo za krótkim czasie przed sesją. Stąd rozpatrzenie tej sprawy przechodzi na sierpniową sesję.