W Cieszynie mieszkał król Madagaskaru

Michał Dzierżanowski – bo tak nazywał się ów człowiek – pochodził ze szlacheckiej rodziny pieczętującej się herbem Grzymała. Miał około 19 lat, kiedy francuski marszałek Löwenhal szukał żołnierzy wśród polskiej szlachty. Dzierżanowski był jednym z tych, którzy odpowiedzieli na apel. Na Zachód wyruszył drogą morską z Gdańska. Po drodze jednak statek z polskim szlachcicem na pokładzie został zajęty przez Anglików i Dzierżanowski spędził jakiś czas w londyńskim więzieniu. Po wyjściu na wolność wstąpił wreszcie do francuskiego wojska, gdzie służył kilka lat. W 1748 roku zawarto pokój w Akwizgranie, kończący tzw. wojnę o sukcesję austriacką (brała w niej udział Francja), i Dzierżanowski wrócił do Polski.

W rodzinnych stronach długo nie zabawił. Stwierdziwszy, że macocha chce wydziedziczyć jego i jego rodzeństwo, postanowił ją "oćwiczyć". Wściekły ojciec wydziedziczył Michała, który opuścił Polskę, wrócił do francuskiego wojska i wyjechał do Indii. Tam sobie radził całkiem nieźle jako dowódca. Nawet Anglicy dziwili się, jak potrafił wyszkolić podległych sobie Hindusów. Dzierżanowski jednak pokłócił się ze swoim francuskim szefem, porzucił służbę wojskową i zajął się korsarstwem.

Polski pirat nie działał zbyt długo na Oceanie Indyjskim. Ścigany przez Anglików, trafił na Madagaskar, gdzie spalił swój statek, aby nie wiedziano o jego miejscu pobytu. Potężny biały mężczyzna, mistrz szermierki (w "Panu Tadeuszu" Mickiewicz pisał: "Tak się Dzierżanowski składał!") i doświadczony dowódca zrobił wielkie wrażenie na tubylcach, którzy ogłosili go swoim władcą. Sam Dzierżanowski tytułował się "Michałem I, z Bożej łaski królem Madagaskaru". Jego panowanie nie trwało długo. Wyspą zainteresowali się Francuzi, którzy postanowili przepędzić polskiego szlachcica. Dzierżanowski, mimo dziesięciokrotnej przewagi liczebnej (miał pod sobą 10 tysięcy Magalów), przegrał potyczkę z francuskim oddziałem i musiał salwować się ucieczką na skradzionym holenderskim okręcie. Dotarł do Wyspy Świętej Heleny. Rządzący tam Anglicy zarekwirowali statek, a eks-króla Madagaskaru odesłali do Londynu.

Tam Dzierżanowski przez kilka lat procesował się z brytyjskim rządem. Próbował jeszcze zaciągnąć się na służbę portugalską i wyjechać do Paragwaju, ale koniec końców wrócił do Polski. Było to gdzieś na początku panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, czyli około 1764 roku. Dzierżanowski został mianowany królewskim szambelanem (król był pod wrażeniem jego wielojęzyczności), a w 1766 roku poważnie myślano, czy nie zrobić go polskim ambasadorem w Londynie.

W 1768 roku zawiązała się konfederacja barska, skierowana przeciwko Rosjanom i Stanisławowi Augustowi. Dzierżanowski planował nawet porwanie potężnego rosyjskiego ambasadora Repnina. Plan nie wypalił, a Repnin wyznaczył nagrodę za głowę Dzierżanowskiego. Ten dość szybko znalazł się w gronie dowódców konfederacji barskiej. Dał się poznać przy tej okazji z niezbyt dobrej strony – kiedy wkroczył do Krakowa, przede wszystkim łupił okolicę, a gdy nadeszli Rosjanie pierwszy dał nogę.

Gdy sytuacja konfederatów zaczęła się pogarszać, ich przywódcy przenieśli swoją siedzibę poza granice Rzeczpospolitej. Od 1769 roku była to Biała Śląska, a w latach 1771-1772 tę funkcję pełnił Cieszyn. Właśnie dlatego nad Olzą zamieszkał słynny Dzierżanowski, tytułujący się w tym czasie marszałkiem ziemi gostyńskiej.

O szczegółach pobytu byłego króla Madagaskaru w Cieszynie (póki, co) niewiele wiadomo. Tutaj zastała go wieść o pierwszym rozbiorze Polski. 28 maja 1772 roku w Cieszynie wygłosił z tej okazji patetyczną przemowę, a następnie wyjechał do Wiednia. Jako jeden z pierwszych złożył przysięgę wierności austriackiemu cesarzowi Józefowi II, którego później zabawiał opowieściami o swoich przygodach.

Michał Dzierżanowski w Wiedniu spędził resztę życia. Zmarł w 1808 roku, mając około 83 lat. Była to jedna z najoryginalniejszych osób, które kiedykolwiek mieszkały w Cieszynie.