Rządzą i bez parytetu

Mąż pracuje, żona w domu wychowuje dzieci - takie małżeństwo to rzadkość na Śląsku Cieszyńskim. Niemal połowa wójtów i burmistrzów to kobiety. Bez parytetów. Liczy się to, co kto umie i chce robić. — U nas na wsi kobieta cieszy się większym szacunkiem niż w dużych miastach — mówi Józef Michałek z Istebnej, działacz Oddziału Górali Śląskich Związku Podhalan. — Kapele góralskie śpiewają, że choć w domu niby rządzi chłop, to naprawdę o wszystkim decyduje baba.

Marsz kobiet do władzy zaczął się od 60-letniej Danuty Rabin. Z wykształcenia jest technikiem ekonomistą. W Urzędzie Gminy w Istebnej była najpierw sekretarzem. 15 czerwca 1990 r. radni wybrali ją na wójta, bo ma doświadczenie. O parytetach nikt wtedy w Istebnej nie słyszał.

Danuta Rabin, ewangeliczka, rządzi już piątą kadencję. Podczas poprzednich wyborów samorządowych proboszcz wezwał wiernych do głosowania na katolików. — Rabin rządzi za długo i czas na zmiany — mówił. Ludzie nie posłuchali. Ostatnie wybory znów wygrała gładko. Zdobyła kilka razy więcej głosów niż kontrkandydaci, sami mężczyźni.— Kobieta u władzy podobno łagodzi obyczaje. Ale Rabin to przede wszystkim twarda babka, która naprawdę zna się na rzeczy — mówią o niej górale.

Czy to, że jest kobietą, ma wpływ na to, jak rządzi gminą? Rabin: — Nie wydaje mi się. Jedną z najpilniejszych rzeczy była dla mnie budowa dróg. Żeby ludzie mogli dojechać do domów. Dzisiaj dróg mamy tyle, że zaczynam się martwić, jak damy radę z odśnieżaniem.

Kiedy z powodu suszy wyschły przydomowe studnie, załatwiła dowóz wody beczkowozami. Drobiazg, ale też ważny - jak budowa boiska, hali widowiskowej, wytyczanie za unijne pieniądze tras dla rowerów górskich.

Ludzie cenią kobiecą rękę. W Istebnej sekretarzem gminy jest Teresa Łaszewska, skarbnikiem - Bronisława Fiedor. Zapewniają, że nie ma między nimi żadnych „babskich kłótni”, robią swoje.

— Mam wśród współpracowników także mężczyzn. Inwestycjami i funduszami unijnymi zajmują się młodzi, znający się na rzeczy panowie — zaznacza Rabin. — Myślę, że parytet jest niepotrzebny. Płeć nie może decydować o tym, czy jest się u władzy. Jeśli ktoś ma wizję i potrafi do niej przekonać ludzi, zostanie wybrany.

Przez 16 lat Rabin była jedyną kobietą rządzącą gminą na Śląsku Cieszyńskim. Aż do ostatnich wyborów, gdy w prawie połowie gmin do władzy doszły panie.

— Przykład pani Danusi pomógł mi w podjęciu decyzji. Pomyślałam: dlaczego ja nie miałabym spróbować? — mówiła tuż po wyborach Janina Żagan, burmistrzyni Skoczowa. Ludzie ją znali - przez dwie kadencje była radną powiatu cieszyńskiego i zasiadała w jego zarządzie.

W Chybiu zwyciężyła Elżbieta Przemyk-Dubiańska, komornik z bielskiego urzędu skarbowego, ale także jedyna gminna radna poprzedniej kadencji. Zaskoczeniem był wybór mieszkańców Brennej. Zwyciężyła 39-letnia Iwona Szarek, wcześniej pracownica banku. Pokonała Tadeusza Mendrka rządzącego Brenną przez 16 lat.

Najmłodszą kobietą wybraną na Śląsku Cieszyńskim była 28-letnia Anna Grygierek, burmistrzyni Strumienia. — Ludzie nie zagłosowali na przypadkowe osoby. Większość z wybranych kobiet znali, tak jak mnie, z pracy w samorządzie. Wiedzieli, że można nam zaufać — mówi.

Dyskusja o parytecie bardzo ją cieszy: — Mamy wiele sołtysek i działaczek społecznych. Tkwi w nich ogromny potencjał. Może ta dyskusja zachęci je do udziału w wyborach?

Na razie jednak w województwie śląskim na 167 stanowisk wójtów, burmistrzów i prezydentów kobiety rządzą jeszcze w zaledwie ośmiu gminach i miastach. Np. w powiecie bielskim ani jedna nie zajmuje takiego stanowiska.

W skali kraju wśród kandydatów na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast (2478) w 2006 r. kobiety stanowiły zaledwie 11,87 proc. — Nie wyobrażam sobie jednak — komentuje Anna Grygierek — że kobiety są na listach wyborczych tylko dlatego, że rezerwuje się dla nich jakąś pulę. Absurdem byłoby, gdyby kobiety znalazły się na listach, mimo że się do tego nie nadają.